Ишијас е термин кој се однесува на болка во долниот дел на грбот, која се јавува кога ишијалниот нерв е воспален.
Ишијасот е група на тегоби кои ги обединуваат болките во долниот дел на грбот и од неа страдаат околу 40 проценти годишно, а трендот на оваа, како и на другите болки во грбот, расте како резултат на недоволно активниот начин на живот.
Ишијасот е проблем на кој се жалат многу луѓе.
Што е ишијас?
Ишијас е термин кој се однесува на болка во долниот дел на грбот, која се јавува кога ишијалниот нерв е воспален. Ишиатичниот нерв е голем нерв (најдолгиот во телото) кој започнува од долниот дел на грбот, а потоа оди по задниот дел на двете нозе. Кога ќе се воспали поради повреда или притисок врз него, предизвикува болка која започнува во лумбалниот дел на грбот и може да се прошири на колковите, задникот и нозете, пишува Stetoskop.info.
Покрај терминот ишијас, овој синдром може да се нарече и ишијалгија и лумбоишиалгија.
Зошто се јавува ишијас?
Ишијасот најчесто се јавува кога еден од петте ‘рбетни корени на овој нерв е набиен, но ишијасот често е симптом на други болести кои го предизвикуваат, а генетиката може да има влијание и на појавата на овој синдром кај некои луѓе.
Кај помладите пациенти, ишијасот најчесто се поврзува со дискус хернија. Кога ќе се појави хернијација на дискот, содржината на дискот, која како резултат протекува, го притиска коренот на ијатичниот нерв и на тој начин доведува до негово воспаление.
Кај постари пациенти, стареењето и последователните дегенеративни промени на интервертебралниот (интервертебрален) диск или оштетувањето на самиот пршлен доведува до притисок врз коренот на ијатичниот нерв.
Кревањето товар од непријатна положба на телото (погрешно движење) често е поттик за болки во грбот поради воспаление на ијатичниот нерв. Потоа доаѓа до кинење на фиброзниот прстен на дискот и пролапс на неговиот централен дел, кој го компресира соодветниот ‘рбетен корен (местото од каде што потекнуваат нервите).
Најчести причини за ишијас
– Хернија на интервертебралниот дел од рбетот
– Повреди/траума на грбот (лумбален дел од ‘рбетот/’рбетниот мозок)
– Артритис на ‘рбетот
– Диск хернија
– Стеноза на ‘рбетниот канал (стеснување на каналот во долниот дел на’ рбетот)
– Спондилолистеза (состојба кога еден пршлен се потпира на друг)
– Инфекции
– Тумори
– Бременост (поради променето држење и зголемена еластичност на сврзното ткиво)
Фактори на ризик
Возраст: со стареењето доаѓа до промени во ‘рбетот, па тој е повеќе склон кон повреди кои дополнително можат да влијаат на ијатичниот нерв.
Дебелина: Вишокот тежина претставува дополнителен товар на ‘рбетот, кој потоа е повеќе склон кон нарушувања кои можат да предизвикаат ишијас.
Долго седење: Луѓето кои седат голем дел од денот и не се движат се многу посклони кон развој на ишијас.
Дијабетес: Како состојба која влијае на начинот на кој нашето тело го користи шеќерот, дијабетесот го зголемува ризикот од оштетување на нервите.
Симптоми на ишијас
Главниот симптом на ишијасот е болка во лумбалниот дел на ‘рбетот (лумбаго), која потоа може да се прошири на зглобот на колкот, надолу по долниот дел од ногата и стапалото на стапалото сè до прстите. Болката може да се почувствува во кој било дел од оваа патека на ијатичниот нерв. Често само едната страна од телото е засегната.
Болката може да биде многу различна од личност до личност – таа варира од умерена и досадна болка до остра и ненадејна, а болката се засилува со движење и напрегање (кашлање, кивање, смеење). Истегнувањето на ијатичниот нерв (со подигање на испружената нога) исто така доведува до зголемена болка (позитивен знак Лазаревиќ).
Покрај болката, вообичаени симптоми се:
– Парестезија (променети сензации – пецкање)
– Хипестезија (намалено чувство за допир)
– Намален или изгаснат Ахилов рефлекс
– Мускулна хипотонија (мускулна слабост)
– Неможност да се застане на прсти и потпетици
– Ограничена подвижност на ‘рбетот (особено наназад)
– Тешкотии со движење на ногата и отежнато одење
Може да се појават и различни моторни знаци – најчестиот наод е рефлексен спазам на паравертебралната мускулатура, што претставува одбранбена реакција против болни движења.
Кога треба да посетите лекар?
Треба да се консултирате со лекар ако болката во долниот дел на грбот не поминува повеќе од една недела, ако болката е интензивна или ако забележите дека се влошува.
Веднаш побарајте медицинска помош ако:
Чувствувате ненадејна, силна болка во лумбалниот дел на грбот или ногата и чувство на мускулна слабост и намалена чувствителност во оваа област.
Болката следи по насилна повреда (на пр. по сообраќајна несреќа).
Имате проблеми со контролата на цревата или мочниот меур.
Како се дијагностицира ишијасот?
Покрај клиничката слика на пациентот, за дијагностицирање на ишијас се користат и следниве:
– Магнетна резонанца (МР)
– Електромионеврографија (ЕМНГ)
– Х-зраци (Рентген)
– Скенер на ‘рбетот (КТ)
– Миелографија
Третман на ишијас
Акутната болна фаза бара итен третман поради сериозноста на болката, која во многу случаи е неподнослива.
Најефективната мерка е инфилтрација на паравертебралната мускулатура во близина на болните точки на анусот лигетици и кортикостероиди. По инфилтрацијата, лумбалниот предел треба да се загрее со топла грејна подлога.
Корисна е и употребата на мускулни релаксанти со седативно дејство. Често се даваат и инјекции на витамини Б1, Б6 и Б12.
Во акутната фаза најкорисна е положбата на лежечка положба со горните нозе во вертикална положба и долните во хоризонтална положба – положбата Вилијамс.
Откако болката ќе се смири, се применува физикална терапија со цел зајакнување на паравертебралната мускулатура. Пациентот треба да се советува да:
– спие на рамен кревет,
– сам врши соодветни вежби,
– избегнува подигање на товарот при корекција, т.е
– не прави нагли движења.
Доколку има нарушување на функцијата и моќта на сфинктерот, значителна мускулна слабост и атрофија, знаци на компресија на ‘рбетниот мозок или долготрајна болка, потребна е хируршка интервенција.
Колку долго трае ишијасот?
Болката што произлегува од ишијас може да биде акутна или хронична.
Епизодата на акутна болка може да трае една до две недели и обично целосно исчезнува во рок од неколку недели. Епизоди на акутна болка може повторно да се појават во наредниот период.
Акутната болка може да се претвори во хронична болка, а потоа болката се чувствува доста често и тоа претставува синдром кој може да трае цел живот. Сепак, хроничната болка е обично поблага од акутната болка.
Доктори што ви требаат:
– Физијатар
– Ортопед
– Невролог
– Неврохирург
– Ревматолог
Превенција на ишијас
Иако не е секогаш можно да се спречи лумбошијас, постојат ефективни начини да се заштити грбот и да се намалат проблемите со болката или повторените епизоди на ишијас:
Вежбајте редовно. Кога вежбате, внимавајте, најдобро е да се консултирате со физиотерапевт или лекар за тоа кои вежби се добри за вас и како нема да се повредите.
Вежбите кои се важни за добро држење на ‘рбетот се оние кои ги зајакнуваат стомачните и долниот дел на грбот.
Обрнете внимание на вашето држење додека седите. Седнете исправено, со колковите и колената во линија (не прекрстувајте ги нозете). Можете да поставите мала перница помеѓу потпирачот за грб и долниот дел на грбот за да ја одржите природната кривина на ‘рбетот
Одржувајте добра координација на телото. Кога кревате нешто, не го свиткувајте грбот погрешно, туку чучнете со исправен грб, држете ја тежината што ја носите поблиску до телото, избегнувајте истовремено кревање и вртење итн.
