Секоја година, со првите постудени денови, сезонскиот грип повторно станува дел од нашето секојдневие. Оваа заразна вирусна болест брзо се шири и може да предизвика сериозни здравствени компликации, особено кај ризичните групи. Иако често се меша со обичната настинка, грипот е многу посериозна инфекција која може да доведе до тешка пневмонија, миокардитис и енцефалитис, а во некои случаи и смрт.
Во северната хемисфера, сезонските епидемии на грип обично се случуваат во текот на зимските месеци, додека спорадични случаи се регистрираат и надвор од главната сезона. Постојат три типа на вируси на грип – А, Б и Ц – но вирусот од типот А најчесто предизвикува епидемии, како што видовме во минатото. Интересно е што грипот често се појавува надвор од сезоната кога вирусот се „увезува“ од екваторијалните области, каде што циркулира во текот на целата година или од јужната хемисфера, каде што врвот на епидемијата е во летните месеци во Европа.
Како се пренесува грипот?
Вирусот на грип се пренесува преку капки – преку кашлање, кивање и близок контакт со болни луѓе. Сепак, индиректното пренесување исто така не е невообичаено, кога некое лице допира површина контаминирана со вирусот, а потоа го допира лицето со рацете. Поради високата заразност и брзото ширење, грипот често предизвикува локални епидемии и повремено пандемии кои го погодуваат целиот свет.
Симптомите на грип се интензивни и се разликуваат од обичната настинка. Висока температура, треска, болки во мускулите и зглобовите, главоболка, кашлица, болки во грлото и силно чувство на исцрпеност се најчестите показатели за инфекција.
Периодот на инкубација е краток, понекогаш помалку од 24 часа, а заразеното лице е заразно од денот пред да се појават симптомите и до седум дена потоа. Кај децата и луѓето со ослабен имунолошки систем, овој период може да биде подолг. Иако повеќето луѓе закрепнуваат од грип за седум до четиринаесет дена без сериозни последици, постарите, хронично болните и малите деца се изложени на зголемен ризик од компликации кои бараат хоспитализација.
Како да се лекувате и кога да побарате помош?
Во повеќето случаи, третманот на грип се сведува на ублажување на симптомите и одмор. Топлите пијалоци, доволниот внес на течности, лековите за намалување на температурата и супресантите за кашлица можат да ги ублажат симптомите. Сепак, важно е да се нагласи дека антибиотиците не се ефикасни во борбата против грипот, бидејќи тој е вирусна, а не бактериска инфекција. Антивирусни лекови, како оселтамивир, се користат само во посебни случаи и само по препорака на лекар.
Посебно внимание треба да се посвети на симптомите кои може да укажуваат на посериозни компликации. Ако високата температура трае подолго од четири до пет дена, ако се појават тешкотии со дишењето, болка во градите, вртоглавица, повраќање или дијареа, неопходно е да се побара лекарска помош. Исто така, ако состојбата ненадејно се влоши по првичното подобрување, ова може да биде знак за секундарна бактериска инфекција која бара итен третман.
Мерки за превенција и важноста на вакцинацијата
Најдобар начин за заштита од грип е превенцијата. Покрај избегнување гужви и близок контакт со болни луѓе, потребно е и редовно миење на рацете, одржување хигиена и проветрување на просториите. Ткивата треба да се користат при кашлање и кивање и да се фрлаат веднаш по употреба. Исто така, избегнувањето допирање на лицето со рацете може да го намали ризикот од инфекција.
Сепак, најефикасна заштита од грип и неговите компликации е вакцинацијата. Светската здравствена организација секоја година го прилагодува составот на вакцината, бидејќи вирусот на грип постојано се менува. Идеален период за вакцинација е раната есен, пред вирусот да почне интензивно да циркулира. Потребни се околу две недели за телото да развие заштитни антитела, па затоа се препорачува навремена вакцинација.
Вакцинацијата особено се препорачува за стари лица, хронично болни, здравствени работници и секој што сака да го намали ризикот од заболување. Иако вакцината не гарантира 100% заштита, докажано е дека го намалува ризикот од тешки компликации и хоспитализација. Луѓето со тешки алергии на состојките на вакцината, како и доенчињата помлади од шест месеци, не можат да се вакцинираат, додека лицата со алергии на јајца и други специфични состојби се вакцинираат под посебен лекарски надзор.
Сезоната на грип носи бројни предизвици, но со соодветни заштитни мерки и одговорен пристап можеме да го намалиме ризикот од инфекција и сериозни последици. Вакцинацијата, личната хигиена и избегнувањето ризични ситуации се клучни чекори во борбата против оваа сезонска болест.
