Како и другите лоши работи во животот, дефицитот на железо може да се појави кога најмалку очекувате. Имено, многу од симптомите на оваа состојба се прилично нејасни, па лесно е да се претпостави дека се работи за нешто друго, а некои може да се појават постепено и нема ни да ги забележите.
И покрај понекогаш нејасните симптоми, дефицитот на железо е изненадувачки чест, особено кај жените. Според некои показатели, 1/5 до дури 1/3 од здравите жени во репродуктивна возраст имаат намалени резерви на железо, додека 10% имаат анемија предизвикана од недостаток на железо.
Добро е да се знае дека железото сочинува 5% од земјината кора и е еден од најзастапените минерали. Затоа, ако јадете урамнотежена исхрана – која вклучува темно лиснат зеленчук, мешунки, црвено месо, живина, јајца, риба, цели зрна, јаткасти плодови и сушено овошје – би требало да биде прилично лесно да се внесува доволно железо само преку диета.
Улогата на железото во организмот
Како што пишува Здравствениот дом, железото е една од најважните хранливи материи во исхраната на човекот, бидејќи им помага на протеините да доставуваат кислород до сите клетки во телото. Овие протеини се нарекуваат хемоглобин и миоглобин и тие носат кислород до белите дробови и мускулите преку црвените крвни зрнца. Кога црвените крвни зрнца немаат доволно кислород, може да се појави анемија од дефицит на железо – најчестиот вид на анемија во светот. Овој недостаток може да влијае на здравјето и факторите поврзани со возраста, како што се мускулната сила, нивото на енергија и когнитивните способности. Ова се само некои од причините зошто е важно да се одржи оптимално ниво на железо во организмот.
Кои групи се најмногу изложени на недостаток на железо?
Недостатокот на железо е особено чест кај жените со менструација, но секој може да го има, вклучувајќи ги и мажите, постарите лица и децата. Анемијата со дефицит на железо најчесто е предизвикана од зголемена загуба на крв, која често се забележува кај жени кои родиле, жени со менструација, некој кој бил опериран или некој кој има крварење во гастроинтестиналниот тракт. Исто така, дефицитот на железо може да биде резултат на намалена апсорпција на железо, што вообичаено се поврзува со дигестивни нарушувања како што се целијачна болест, улцеративен колитис, Кронова болест и инфекција со Helicobacter pylori. Покрај тоа, може да биде предизвикана и од хронични состојби кои резултираат со хронично воспаление, како што се срцеви заболувања и дебелина.
Овие состојби дури може да бидат резултат на секојдневни работи за кои можеби не ни размислувате, како што е редовна употреба на лекови како аспирин или ибупрофен или пиење премногу кафе и алкохол. И двете можат да ја намалат апсорпцијата на хранливи материи во телото.
Кои се знаците на недостаток на железо?
Ова е местото каде што работите стануваат незгодни. Недостатокот на железо дефинитивно може да предизвика симптоми, но многу од нив се толку чести што лесно може да се припишат на други состојби како што се недоволна потрошувачка на вода, недостаток на витамин Б12 или хормонални флуктуации. Општо земено, знаците на недостаток на железо вклучуваат постојан замор и слабост, намалени нивоа на енергија, тешкотии при дишење или отежнато дишење за време на физичка активност и главоболки, вртоглавица и когнитивни промени. Други симптоми – како ладни раце, студени стапала и бледа кожа – лесно може да се припишат на климата, начинот на живот или времето. Најлошото е што овие симптоми тешко се забележуваат во раните фази на недостаток, а некои жени со благ недостаток на железо може да немаат никакви симптоми.
Сепак, постојат неколку знаци на кои треба да внимавате. Како што на телото му недостасува се повеќе железо, а анемијата се влошува, знаците и симптомите се интензивираат. Покрај вообичаените симптоми, експертите велат дека постојат пет необични знаци на недостаток на железо на кои треба да внимавате.
Воспален јазик
Овој симптом е сериозен бидејќи може да го отежне џвакањето и голтањето, што може да го направи внесот на хранливи материи уште поголем предизвик. Затоа внимавајте на отекување на јазикот, болка или промени во вкусот на храната. Исто така, не заборавајте да ја погледнете целата уста. Бидејќи недостатокот на железо може да предизвика бледа кожа поради недостаток на кислород, може да предизвика и бледило на непцата.
Кршливи нокти
Иако често не ги поврзуваме со тоа, ноктите можат да ни кажат многу за нашето целокупно здравје. Всушност, слабите и кршливи нокти дефинитивно може да бидат знак за недостаток на хранливи материи. Состојбата наречена коилонихија, која предизвикува ноктите да растат конкавни, исто така може да укаже на недостаток на железо.
Суви, испукани усни и уста
Ако ви се чини дека нема количина на балсам за усни или навлажнувач што може да им помогне на вашите испукани усни, обрнете внимание. Луѓето со недостаток на железо може да доживеат специфичен тип на пукање и се нарекува аголен хелитис, кој ги зафаќа аглите на устата. Самото лекување на аголниот хелитис со крем или маст нема да помогне, бидејќи е неопходно да се третира самата причина за да не се повтори пукањето.
Невообичаени желби
Ако одеднаш почувствувате желба за супстанции кои никогаш не треба да ги јадете – како што се земја, глина, парчиња боја, јаглен, пепел, коса, ткаенина, картон или производи за чистење – време е да нарачате тест на крвта. Желбата за непрехранбени супстанции е нарушување во исхраната наречено пика, и иако понекогаш може да биде предизвикано од стрес, анксиозност или други потешкотии во менталното здравје, тоа е исто така знак за анемија. Исто така, не е ограничена само на желбата за целосно нејадливи работи, бидејќи желбата за џвакање мраз или пченкарен скроб, исто така, може да биде нарушување на пика предизвикано од анемија.
Губење на косата
Ако вашата коса изгледа потенка или помалку сјајна од вообичаено, тоа може да биде знак за недостаток на железо. Особено кога овој недостаток се развива во анемија, која според некои студии може негативно да влијае на здравјето на косата. За среќа, ова е реверзибилно. Кога фоликулите на косата не добиваат доволно кислород, тие преминуваат во фаза на мирување, а косата опаѓа и не расте додека не се коригира анемијата.
Како да се поправи недостатокот на железо
Ако имате некој од горенаведените симптоми или се сомневате дека имате недостаток на железо, важно е да се проверите за да се утврди причината за вашите симптоми. Не чекајте, бидејќи оптималната количина на железо во телото е од суштинско значење за целокупното здравје, спречувајќи ги болестите поврзани со стареењето и обезбедувајќи оптимална когнитивна функција за време на процесот на стареење.
За среќа, третманот за недостаток на железо е прилично рутински. Во случај на тежок дефицит на железо, вашиот лекар може да ви препише додатоци во исхраната или интравенска терапија со железо. За благ до умерен недостаток, најверојатно ќе бидете охрабрени да го зголемите внесот на храна богата со железо, како што се спанаќ, брокула, кељ, сардини, јајца, живина и црвено месо. Покрај тоа, важно е да се запамети дека витаминот Ц и железото делуваат синергистички, односно треба да се земаат заедно бидејќи витаминот Ц ја подобрува апсорпцијата на железото во организмот.
