Предложил директорот Трајчевски, одлучувал Советот, немало јавен повик, така било законски!

Непрофитната медиумска организација Истражувачка репортерска лабораторија (ИРЛ) доби 5 милиони денари од Агенцијата за аудио и аудиовизуелни медиумски услуги (АВМУ), за проверка на фактите во предизборниот период кои политичките кандидати ги изнесуваат за време на јавни настапи, гостувања во дебатни емисии, јавни дискусии и дебати, истражувања на јавно мислење, пр-објави или ветувања кои се повторуваат во речиси сите предизборни програми.

На овој ЛИНК може да се види јавната објава на оваа донација од АВМУ.

Одлучувал советот на АВМУ на предлог на Трајчевски – така било законски

Во одговор на прашањата на Плусинфо до Зоран Трајчевски, директорот на Агенцијата, дали станува збор за државни пари доделени врз основа на јавен повик или во друга транспарентна постапка која би овозможила и други медиуми да бараат донации, АВМУ вели:

„Донацијата којашто Агенцијата за аудио и аудиовизуелни медиумски услуги ја додели на ИРЛ е во согласност со членовите 4,6,7, 9, 10 и 11 од Законот за донации и за спонзорства во јавните дејности. Постапката за одлучување е уредена со Законот за аудио и аудиовизуелни медиумски услуги, односно одлуката ја донесе Советот на Агенцијата врз основа на предлогот на директорот.

Една од надлежностите на Агенцијата е да ја поттикнува слободата на изразување и да се грижи за заштита на интересите на граѓаните во областа на аудио и аудиовизуелните медиумски услуги. Во современите демократски општества неопходно е практикувањето на истражувачкото новинарство со истовремено почитување на новинарските принципи и стандарди. Овој новинарски пристап придонесува за одговорно и отчетно владеење како и за откривање информации кои државните и јавните институции, компаниите или одредени личности ги поседуваат, но не сакаат да ги споделат со јавноста, а се од јавен интерес, или пак со нивното откривање преовладува јавниот интерес.

Истражувачкото новинарство бара многу труд, време и ресурси и веројатно тоа се главните причини поради кои недостасува во македонскиот медиумски простор. Имајќи го ова предвид, во контекст на поттикнување на професионализмот и поголема застапеност на истражувачките стории, Агенцијата ја додели споменатата донација.

Законот за донации и за спонзорства во јавните дејности точно го уредува давањето и примањето на донациите и во него не е предвидено објавување јавен повик или конкурс. Примателот на донацијата е обврзан да ги користи средствата исклучиво за намената за која е дадена донацијата, а нивната исплата се реализира откако ќе биде потврден јавниот интерес од страна на Министерството за правда“.

Прв пат интернет медиум добива донација од АВМУ

Одговорот на АВМУ содржи и список на сите донации што агенцијата ги доделила од 2015 до 2023 година (тој дел од одговорот на Агенцијата во целост го објавуваме на крајот на овој напис). Од тој попис јасно се гледаат три работи:

Прво, ова е прва донација од АВМУ за истражувачко новинарство и за проверка на факти;

Второ, ова е прва донација на АВМУ на онлајн медиум;

Трето, останува нејасно како од групата медиуми кои се профилираат и се декларираат како медиуми кои се занимаваат со истражувачко новинарство е избрана токму ИРЛ;

И четврто, издавачот на медиумот за кој станува збор е невладина и непрофитна организација. „Продуктите произведени во рамки на оваа донација ќе бидат додадена вредност на активностите на организацијата кои што ги поддржуваат владите на САД и Кралството Холандија и Јавниот сервис, активностни на коишто се приклучува и АВМУ“, се вели во првичното соопштение на агенцијата.

„На 15 јануари била одржана седница на Советот на АВМУ, на која како четврта точка од дневниот ред бил предлогот за доделување на финансиска помош – донација на ИРЛ и предлог договор за донација. За оваа точка образложение поднел Зоран Трајчевски, претседателот на АВМУ и рекол дека една од основните задачи на АВМУ е да се грижи за развојот на плурализмот во медиумите, а тука спаѓа не само плурализам во сопственоста, туку и плурализам во известувањето. Како еден од важните сегменти е и истражувачкото новинарство кое драматично недостасува во нашето општество“, рекол Трајчевски, пишува порталот МКД.

За оваа одлука на АВМУ да се спроведе се чека на позитивно мислење и на Министерството за правда за постоење јавен интерес. Според некои најнови информации, Министерството за правда ќе чека мислење од Министерството за информатичко општество и администрација.

МАН ги повика сите медиуми да бараат донации од Трајчевски

По информацијата за доделувањето на донацијата на ИРЛ, Македонската асоцијација на новинари (МАН) упати повик до сите медиуми да конкуруираат за донации во АВМУ за „поддршка за критичните медиумски гласови“, како што се вели во првичното соопштение на Афенцијата.

„Македонската асоцијација на новинари (МАН) се придружува на напорите на АВМУ да ги поддржи критичните гласови кои известуваат за теми кои се важни за граѓаните и ќе им помогнат да носат информирани одлуки. МАН ја препознава и потребата на граѓаните, но и обврската на домашните институции да поддржи квалитет и содржина која ќе помогне да создадеме информиран електорат којшто ќе биде подобро запознаен со проблемите во сферата на корупција и владеење на правото во услови кога овие проблеми се недоволно претставени во медиумите.

Затоа, Македонската асоцијација на новинари (МАН) ги повикува сите традиционални, но и интернет медиуми и платформи, во најкус можен рок да поднесат барања до Агенцијата за медиуми да им се донираат средства, по одлуката на Агенцијата за медиуми да додели 5 милиони денари народни пари како донација на ИРЛ (истражувачката репортерска лабараторија).

Жалиме што АВМУ јавно сподели дека за донацијата кон ИРЛ на народни пари (која нема никаков законски медиумски статус) не е поврзана со законите и јавниот интерес за сите претходни донации од АВМУ. Се надеваме дека АВМУ ќе обезбеди континуирана поддршка на критични гласови на различни медиумски организации во оваа и во сите следни буџетски години, со цел подобрување на квалитетот на информациите и дистрибуцијата на квалитетни информации по примерот на европските држави.

До моментот на формирање на Фонд за медиумски плурализам, очекуваме Агенцијатаза медиуми недискриминирачки, неселективно да се однесува кон сите организации, медиуми и/или новинари за целосна институционална поддршка.

Официјален емаил за доставување на барањата нема, бидејќи таква е политиката на АВМУ“, се вели во соопштението на МАН.

Прашања до ИРЛ – оди ли ова заедно со принципите на транспарентност и недискриминација при распределбата на државни пари?

Редакцијата на Плусинфо по електрионски пат упати прашања до ИРЛ во врска со оваа донација. Ова е текстот на нашиот допис, упатен до ИРЛ во саботата во 12:24 часот:

„Почитувани,

АВМУ со соопштение вчера ја извести јавноста дека на ИРЛ ѝ доделила донација од 5 милиони денари. Во соопштението се наведени причините поради кои е донесена таа одлука, целите што се сака да се постигнат и други детали.

Ова е линк до тоа соопштение (линкот е објавен во почетокот на овој напис).

Ви посакувам донацијата да ја искористите со добро здравје, со добра мисла и со успешна работа.

Заради дополнување и прецизирање на фактите поврзани со оваа донација, синоќа испратив прашања до Зоран Трајчевски, првиот човек на АВМУ.

Пред сè, побарав потврда  спомнатата донација е од државни пари (буџетски, јавни), што може да се претпостави од простиот факт што АВМУ располага и распределува само јавни фондови.

Понатаму, поставив прашање дали ако донацијата е од државни пари, имало јавен повик или друга транспарентна постапка врз основа на која е сторено тоа. Ова со оглед на фактот дека еден од основните принципи на борбата против корупцијата (мисија на ИРЛ, ако добро разбирам) е јавните фондови да се распределуваат со јавни повици или во други транспарентни постапки, кои ќе овозможат за тие фондови да конкурираат повеќе субјекти, кои меѓу себе ќе се натпреваруваат кој подобро ги исполнува зададените услови и критериуми.

Директорот Трајчевски ми најави одговор на АВМУ во понеделник до крајот на работното време.

Бидејќи не сакам да ја објавам веста без овие дополнителни информации и без целиот контекст, би замолил од Редакцијата и од Уредништвото на ИРЛ одговори на следните прашања:

1. Дали ви е познато дали донацијата од АВМУ е од државни пари?
2. Дали ИРЛ учествувала на јавен повик или во некоја друга законски дефинирана и транспарентна постапка за да ја добие донацијата?
3. Дали ИРЛ побарала ваква донација и на кој начин го сторила тоа?
4. Со оглед на познатите ставови на новинарските здруженија ЗНМ, СЕММ и ССНМ против финансирање на недржавните медиуми со државни пари, дали ИРЛ смета дека одлуката на АВМУ е коректна и во духот на принципот на располагање и управување со државните пари на недискриминирачка основа и во транспарентни постапки?

Однапред ви благодарам на времето и трудот што ќе ги издвоите за да ми одговорите на поставените прашања.

Би ценел доколку сте во можност да ми одговорите до понеделник до крајот на работното време, по писмен пат, за да можам да го комплетирам најважниот дел од информацијата со потребните факти и потоа да ја објавам.

Бранко Героски, уредник во Плусинфо“.

До објавувањето на овој напис, Плусинфо не доби одговор на ИРЛ, но ќе го објави како посебна содржина кога ќе пристигне на нашата адреса.