И Германија повторно е подготвена да одвои повеќе пари за армијата и одбраната. Но, уште поголем проблем е што нема војници и тоа не се решава само со пари. Сепак, не е лесно повторно да се воведе некаква воена обврска.
Колку пари има Бундесверот за нови авиони, тенкови и опрема, поголемото прашање е: кој ќе управува со тие авиони и кој ќе седи во тенковите? Долго време се води дебата за повторно воведување на воениот рок, но нема договор: опозициската ЦДУ/ЦСУ е склона да ја врати службата, било цивилна или под оружје, владејачката коалиција е многу поскептична. Додуша, социјалдемократскиот министер за одбрана Борис Писториус изјави дека е „грешка“ да се укине воениот рок во 2011 година, но не кажа јасно каква може да биде алтернативата денес.
„Писториус очигледно сака да се разговара за различни идеи“, проценува Софија Беш од Карнеги фондацијата за меѓународен мир во Вашингтон. „Тоа служи за привлекување поголемо внимание на Бундесверот како можен работодавач. Но, ниту министерот, ниту владата нема да можат да сменат ништо важно, само парламентот, пишува Дојче веле.
Слушнавме што мислат политичарите – од лево кон десно – за воениот рок. Сега погледнете што велат воените експерти
ВЕСТИ
13 февруари 2024 година
4
Откако воениот рок постоеше со децении и во Западна и во Источна Германија, тоа остана „право и обврска“ на граѓаните на оваа земја и по Студената војна, иако Бундестагот привремено ја укина обврската во 2011 година. „По финансиската криза, Главниот принцип беше „да се спаси, спаси, спаси“, резимира генерал-мајор Волф-Јирген Стал, претседател на Германската академија за безбедносна политика. „Безбедноста, пред сè во однос на Русија, сите ја оценија слично: конфликтот е завршен, сега правиме сè заедно. До тој степен, укинувањето на воениот рок и за мене беше логична одлука“.
Само доброволно – тешко
Заедно со Германија, цела низа земји од НАТО преминаа на значително помала, но професионална армија. Кон крајот на Студената војна, во Германија сè уште имаше половина милион луѓе во униформи, едвај половина од тој број во последната година од воениот рок. Во моментов во сите гранки на германската армија служат 181.500 војници. Но, по нападот на Русија врз Украина, политичарите во Германија почнаа да размислуваат поинаку за армијата. Сега планот е да се зголеми Бундесверот на 203 илјади членови до 2031 година – но како? И во оценката на комесарката за одбрана на Бундестагот, Ева Хегел, таа пишува дека Бундесверот „ќе има проблеми“ да го најде овој персонал доколку се потпира само на доброволен пристап.
„Мора да имаме силна армија способна да ја одврати дури и помислата дека ќе бидеме нападнати“, резимира генерал-мајор Стал. „Тоа исто така значи дека ни требаат повеќе луѓе. И како го создаваме тој кадар? На пазарот на труд мислам дека ќе биде тешко“.
Стал зборува за врската на правата и обврските на граѓаните во воената служба, но политиката треба да најде рамнотежа во тоа. Во последните години Бундесверот имаше проблем со симпатизерите на екстремната десница во своите редови, додека воената служба е и начин да се најдат луѓе од сите делови на општеството во униформи. Стариот западногермански принцип на „граѓанин во униформа“ е и гаранција за демократска вооружена сила, која нема да вклучува само луѓе привлечени од оружје и униформи.
А портпаролката на германското Министерство за одбрана посочува дека еден од „одлучувачките фактори е придонесот што воениот рок го дава за поголема поврзаност меѓу општеството и вооружените сили“.
А жените? А странците? Каде се касарните?
Но, во никој случај не е едноставно повторно да се воведе воен рок. Најпрво, кон крајот на воената обврска се наметна прашањето, дали требаше и мораа да се однесуваат на жените во име на родовата еднаквост? А што е со граѓаните на оваа земја кои не се Германци?
Меѓу другите, германски експерти детално го проучуваат таканаречениот „шведски модел“ на воена служба. Во таа земја се регрутираат сите лица на возраст од 16 до 70 години, а веќе во процесот на регрутирање сите се прашуваат дали сакаат активно да служат војска, објаснува Софија Беш. „Изгледа дека се надеваат дека ќе предизвикаат одреден интерес за услугата веќе за време на задолжителното регрутирање.“ Во САД имало лотарија уште пред Виетнам – денот на раѓањето на луѓето кои би биле повикани на војската беше случајно одредена, но после таа војна, ни тоа, нема повеќе, иако сите млади мажи на возраст од 18 до 25 години мора да поминат низ регрутирање – но не и обука и служба. Ова исто така значи дека таквите записи навистина немаат многу смисла во случај на непосредна воена опасност.
И на крајот, не е само прашањето каде да се најдат луѓе кои сакаат да служат, туку проблемот е уште побанален: каде да се сместат бидејќи веќе нема касарни? Дури и за постоечкиот состав е проблем да се обезбеди дури и облека и опрема. До тој степен, Бундесверот не случајно стигна до 203.000 војници: „Мислам дека тие веруваат дека оваа бројка е можна до 2031 година. Или барем може да се работи за да се постигне таа бројка“, оценува Беш.
