На децата да им се развие критичко размислување уште од основно школо, да им се отворат вратите на истражувачките центри, да посетуваат лаборатории, фарми, производни капацитети, да научат како се носат практични решенија, наместо да се обременуваат само со теоретско знаење, порачаа учесниците на денешниот настан за дуално образование што се одржа во Стопанската комора.
Сериозен исчекор мора да се направи и во однос на универзитетското образование. Градењето партнерство меѓу реалниот сектор и академијата е исклучително важно. Кадрите кои завршуваат факултет треба да имаат што повеќе практични знаења и вештини за да одговорат на барањата на пазарот на труд.
Претседателот на Стопанската комора Бранко Азески укажа дека мора да се менува системот на образование.
– Како Комора, пред десет години го почнавме процесот на дуално образование во средните школи преку изучување вештини, а не општо-образовни програми. Ако тоа се примени на високото образование, ќе добиеме уште повеќе. Не се срамиме да кажеме дека немаме искуство. Претходниот систем создаваше кадри кои ја промашуваа целта, но сега да направиме нов модел што ќе даде резултати. Високообразовните кадри се тие што ги насочуваат активностите, што го отвораат патот и ги рушат бариерите кон подобар стандард. Образованието е темел на државата, а она што ние најмногу можеме да го испорачаме е создавање потребен кадар, врска меѓу бизнисот и образованието – истакна Азески.
Според Биљана Ангелова, ректор на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“, веќе се работи на прилагодување на студиските програми за да им се олесни преодот на студентите од училниците кон фабричките сали и кон сите останати нивни идни работни места.
– Основната функција на факултетите е да создаде човечки капитал за потребите на пазарот на трудот. Тоа значи дека кадрите завршуваат во реалниот сектор со соодветни знаења и вештини. Вработливоста е една од нашите стратешки цели, а за да ги направиме нашите студенти поконкурентни на пазарот на трдуот, мора да им обезбедиме соодветно квалитетнмо образование – избалансираност меѓу она што претставува академско знаење, но и она што значи вештина – нагласи ректорката.
Нејзина оценка е дека треба многу посериозно и посистемски да се премине на концептот дуално образование.
Пред присутните се обрати и швајцарската амбасадорка, Вероник Хулман.
– Соработката меѓу приватниот сектор и образовниот систем е клучна за економскиот раст, за иновативноста и за сите нас. А ваквата соработка меѓу приватниот сектор и образовниот систем, и на ниво на средно образование, но и кај високото образовани е клучен фактор за успехот на швајцарскиот иновативен капацитет и за способноста да се одржи растот во Швајцарија. Имаме инвестирано многу во Северна Македонија за да го поддржиме дуалното стручно образование. Не за неговото воведување, туку како поддршка за реформите што ги спроведува земјата, за Министерството за образование и за приватниот сектор. Повеќе од 560 компании се дел од ова партнерство, а 12.000 студенти се веќе вклучени во овој систем на дуално стручно образование. Секако, има уште многу што треба да се стори, но гледаме од првичните искуства дека дипломците наоѓаат добри работни места во Северна Македонија, па и во странство, а приватниот сектор овде ги добива потребните стручни кадри. Значи, сите имаат корист од ова и тоа навистина се гледа. Во Швајцарија, универзитетите тесно соработуваат со приватниот сектор, а приватниот сектор има луѓе во универзитетите што дозволува да се создадат вештините, квалификациите и компетенциите кои му се потребни. Всушност, иновациите се тие што ја носат Швајцарија напред, ова е мошне важно и тука мислам дека универзитетите играат клучна улога – рече Хулман.
Таа додаде дека процесот е на самиот почеток, но дека е на солидни основи и има голема шанса за успех.
– Швајцарија ќе се обиде да ја поддржи оваа иницијатива што е можно повеќе, но мора да остане локална иницијатива. Тоа е најдобриот рецепт за успех. Мора да биде предводена од вас, од Стопанската комора, од образовниот систем, а не од меѓународните партнери. Чувствувам, а и гледам денеска, дека тоа и се случува – додаде Хулман.
Таа рече дека системот на дуално стручно образование во Швајцарија се води целосно од страна на приватниот сектор. Државата го олеснува, одобрува и заедно со приватниот сектор решава што ќе прави.
– Така што, оваа голема улога што може да ја има приватниот сектор е суштествена. Би ја охрабрила Комората сериозно да се ангажира со државата и образовниот систем, да ја преземе ваквата улога која е од корист за вашите компании, важна за вашата земја и би рекла важна за младите генерации. Мислам дека има добри работни можности, добри плати во приватниот сектор, што нудат повеќе причини да се остане во оваа убава земја. Точно, некои ќе заминат, факт е дека има фактори што задржуваат и такви што оттурнуваат, но некои ќе останат, а тие што ќе останат ќе имаат можности и ќе придонесат за оваа промена, ќе ги подобрат условите за живеење во земјата, економијата и целокупната состојба – додаде Хулман.
