Семејствата на шесте жртви на геноцидот извршен во јули 1995 година во Сребреница досега дале согласност за погребување на посмртните останки на нивните најблиски на колективниот погреб на 11 јули во Меморијалниот центар на Сребреница – Поточари.
Нецелосноста на посмртните останки се уште е проблем, па семејствата тешко се одлучуваат за погреб. Најчесто тоа се само неколку коски.
„Кога зборуваме за Сребреница, немаме голем број идентификувани целосни останки. Шест жртви се подготвени, но тој број ќе се зголеми до јули. Има уште време, чекаме уште некои ДНК наоди и совпаѓања. Но, имаме 12 идентификувани за кои семејствата не дале согласност за погреб, сметаат дека се идентификувани мал број коски. Исто така, имаме 53 ДНК-идентификации, но само со една или две коски“, изјави Салиха Ѓудерија, член на Управниот одбор на Институтот за исчезнати лица во Босна и Херцеговина (ИНО).
Таа изјави дека се работи за прилично комплетни тела. По колективниот погреб на 11 јули секоја година се прават реексхумации, така ќе биде и годинава.
„Најдовме уште еден дел од посмртните останки на жртвите кои беа погребани претходно. Околу 65 лица ќе добијат дополнителен дел од посмртните останки кои ќе ги додадеме на претходно закопаните на гробиштата на Меморијалниот центар“, објасни Ѓудерија.
Таа укажа и на проблемот со немањето релевантни информации за пронаоѓање нови гробници.
„Во однос на теренското пребарување се прави континуирано, но недостигаат релевантни информации. Не ни е лесно затоа што дојде време кога не можеме да добиеме релевантни информации. Имаме многу информации кои не водат до некои локации, ја работиме целата работа, но не наоѓаме остатоци. Имаме некои индиции, но не знаеме дали ќе бидат точни. Знаеме дека сигурно има и други места каде што е преостанатиот број на жртви од Сребреница. Има се помалку сведоци или луѓе кои сакаат да дадат информации кои се точни и би нè доведоа до локацијата на исчезнатите лица. Се бараат уште околу 800 лица. Станува збор за лица чиј идентитет е проверен“, појасни Ѓудерија.
Таа посочи дека информациите што ги добивале од полициските агенции во последните месеци главно не дале резултат.
„Што значи дека е тешко да се стигне до местото каде што се пронајдени останките на преостанатиот број на убиени. Знаеме дека сигурно има и некои други масовни гробници. Со помош на нашите меѓународни колеги ќе се обидеме да го стесниме теренот во поглед на набљудување на промените на терен. Се обидуваме да најдеме посовремени средства, георадар“, нагласи Ѓудерија.
Што се однесува до Краина, која ги опфаќа Приједор, Бањалука, Котор Варош, таа изјави дека во таа област се верификувани повеќе од 1.200 исчезнати лица.
„Најголемиот број е поврзан со Приједор и Котор Варош. Ова се навистина најтешките области за нас, каде што ни требаат информации за да ги најдеме местата каде што се наоѓа преостанатиот број исчезнати жители на Приједор. Имаме индиции дека дел од нив може да се најдат во заеднички и масовни гробници. Сепак, тоа е исто како и со Сребреница кога станува збор за пристап до податоци“, рече Ѓудерија.
Таа потсети дека во Босна и Херцеговина се бараат уште 7.608 лица.
„Станува збор за лица чии имиња се проверени, проверени, но за жал не ги знаеме нивните погребни места. Работиме и на ревизија на мртовечниците. Веќе имаме некои случаи каде идентитетите се сменети бидејќи се идентификувани со класичен метод, а не со ДНК. Ова е можност да им кажеме на семејствата, оние кои веќе се идентификувале со класичен метод, дека и тие даваат примероци и ќе видат дали има промена на идентитетот“, објасни Ѓудерија.
Таа рече дека тоа е сложен и комплициран процес кој бара високо ниво на соработка.
„Исто така ни е тешко да добиеме официјални информации од тогашните надлежни органи, штабот, цивилната заштита, воените единици, локалните власти и оние кои беа вклучени во санацијата на теренот, да ни помогнат и да размениме информации со нас, “ изјави Ѓудерија.
Со години, мртовечниците и центрите за идентификација во Босна и Херцеговина пронајдоа кеси со останки на ексхумирани луѓе, но не беше можно да се утврди нивниот идентитет.
„Имаме повеќе од 1.400 такви. Ова се идентитети на НН. Знаеме дека се од нашиот мандат, но не можеме да добиеме совпаѓање во однос на примерокот на крв. Тоа има врска со овие класични идентификации. Континуирано работиме на тие случаи. Одиме во насока да побараме семејствата кои ги идентификувале своите најблиски со класичен метод да даруваат и крв за да можеме стопроцентно да го утврдиме идентитетот“, додаде Ѓудерија.
Меморијалниот центар Поточари беше официјално отворен на 20 септември 2003 година од страна на поранешниот претседател на Соединетите Американски Држави, Бил Клинтон. Досега во Меморијалниот центар Сребреница – Поточари се погребани 6.751 жртва на геноцид, додека 250 жртви се погребани на локалните гробишта со одлука на преживеаните членови на семејството.
Жртвите потекнуваат од различни општини, повеќето од областите на Сребреница, Братунац, Власеница, Зворник и Милиќ.
