Кога зборуваме за негативните ефекти на пластиката, најчесто се фокусираме на отпадот.
Сепак, новото истражување покажа дека процесот на производство е многу повалкан од претходните проценки, пишува порталот Клима 101.
Негативното влијание на пластиката врз климата и здравјето на луѓето е поголемо отколку што се мислеше, открија научниците од престижниот швајцарски универзитет ЕТХ Цирих. Причината е многу поголемата употреба на фосилни горива, пред се јаглен, во текот на производствениот процес – и како суровини за изработка на пластични предмети и за снабдување на фабриките со енергија.
Производството на пластика рапидно расте во последниве години. А најпроблематично е што производствениот процес се одвива најмногу во земји со неодржливи енергетски системи.
Една третина од пластиката потекнува од Кина, која е водечки светски производител. Бидејќи нејзината енергија се базира на јаглен, фабриките за пластични производи користат огромни количини „валкана“ топлина и електрична енергија, што резултира со висок јаглероден отпечаток и сериозен придонес за глобалното затоплување.
Покрај пластиката произведена во Кина, добар дел од растечката потрошувачка доаѓа од други новоиндустриски развиени земји како Индонезија, Индија и Јужна Африка, кои исто така се многу зависни од јаглен за производство на енергија.
Од каменото доба преку бронзеното доба до пластиката
Евтина, издржлива, лесна за дизајнирање, корисна… Ова се некои од добрите страни на пластиката што и овозможија да биде присутна на секој чекор денес – од пакување храна до облека и играчки до делови за автомобили.
Побарувачката за пластика ширум светот е зголемена за четири пати во последните 40 години.
Но, фактот дека многу се потпираме на пластични производи не го побива фактот дека тие сериозно ја оштетуваат нашата планета, особено кога се за еднократна употреба.
Пластиката е петрохемиски производ кој се формира главно со преработка на сурова нафта, но и гас и јаглен. Така, процесот на производство всушност започнува на наоѓалиштата на фосилни горива. Во една швајцарска студија објавена во научното списание Nature Sustainability, истражувачите рекоа дека глобалниот јаглероден отпечаток на пластиката се удвоил помеѓу 1995 и 2015 година, достигнувајќи две милијарди тони еквивалент на јаглерод диоксид (CO2e).
Според пресметките на научниот тим од Швајцарија, уделот на производството на овој материјал во вкупните емисии на стакленички гасови тогаш бил 4,5%, што е повеќе од досегашното верување.
Проблемот со претходните проценки беше што во пресметката се користеше просечниот енергетски микс во светот, кој е многу позелен од системите за производство на енергија во земјите од кои во моментов потекнуваат најголемото количество пластични предмети.
„Јаглеродниот отпечаток на пластиката содржан во транспортниот сектор на Кина, индонезиската електроника и индиската градба се зголеми за повеќе од 50 пати од 1995 година“, предупреди истражувачот Ливија Кабернард. Токму зголемувањето на производството во овие земји е одговорно за повисокиот јаглероден отпечаток на пластиката во споредба со претходните претпоставки.
Авторите на истражувањето ги негираа и поранешните хипотези дека приближно исто количество фосилни горива во пластичната индустрија се користи како суровина за производство на самиот материјал и за производство на енергија – открија дека двојно повеќе фосилни горива согоруваат во текот на производство на пластика отколку во нејзините суровини.
Влијанието на пластиката врз здравјето на луѓето
Половина од глобалниот јаглероден отпечаток на пластиката се должи на емисиите од јаглен. Ова не само што придонесува за зголемување на глобалната просечна температура и го нарушува квалитетот на воздухот, туку го загрозува и нашето здравје.
Поради согорувањето на јагленот, во воздухот се акумулираат екстремно мали штетни честички (ПМ честички), кои можат да предизвикаат астма, бронхитис и кардиоваскуларни заболувања. Како што се повеќе од оваа валкана енергија се користи за производство на топлина и електрична енергија во производството на пластика, така се зголемуваат и негативните здравствени последици.
Во текот на набљудуваните две децении, глобалниот здравствен отпечаток на пластиката се зголеми за 70%, што предизвика светската популација да живее дури 2,2 милиони години со нарушено здравје во 2015 година поради загадениот воздух.
Треба да се земе предвид дека енергијата во земјите производители, особено во Кина, полека се менува на подобро за да се бори против климатските промени и дека најавените проекти за изградба на соларни електрани и ветерници би можеле значително да ги намалат штетните емисии во пластиката. производство таму.
Сепак, можеби е најдобро да се ослободите од пластичните производи апсолутно затоа што нивните лоши својства не можат да се поништат со одржлива енергија.
Секоја година човештвото генерира 380 милиони тони пластичен отпад кој завршува на депониите и океаните. Со депонирање фрлени рибарски мрежи, пловци и шишиња на Пацификот, се формира голем тепих од ѓубре, дури 18 пати поголем од површината на Србија.
Микроскопски мали пластични честички, помали од зрната ориз, биле забележани и кај пчелите, потоа во пивото и флашираната вода, како и кај рибите.
