Може ли човештвото конечно да добие предност во долготрајната битка против ракот?
Неодамнешните научни и медицински достигнувања додадоа нови оружја во човечкиот арсенал во борбата против ракот, вклучувајќи персонализирана генска терапија, вештачка интелигенција, тестови на крвта и можеби вакцини. Ракот одзема речиси десет милиони животи годишно или речиси секоја шеста смрт, покажуваат податоците на Светската здравствена организација.
По повод Светскиот ден на ракот во сабота, агенцијата АФП објави преглед на најновите ветувачки процедури во дијагнозата и лекувањето на оваа болест.
Имунотерапија
Лековите кои ги менуваат имунолошките механизми, стимулирајќи го имунолошкиот систем да ги забележи и убива канцерогените клетки, се еден од најголемите достигнувања во третманот на ракот во последната деценија. Употребата на имунотерапија има помалку сериозни несакани ефекти од хемотерапијата и се покажа дека е ефикасна во лекувањето на неколку видови на рак.
Пред 2010 година, стапката на преживување на пациентите со тешки форми на рак на кожата беше многу ниска. Но, благодарение на имунотерапијата, некои пациенти сега можат да живеат десет години или повеќе.
Сепак, не сите форми на тумори реагираат на имунотерапија, која повторно има свои несакани ефекти. „Ние сме само на почетокот на имунотерапијата“, вели Бруно Квеснел, научник за истражување во Францускиот национален центар за рак.
Пјер Сентињи, онколог во Центарот за рак Леон Берард, вели дека различните видови процедури за имунотерапија ќе треба да се комбинираат „што е можно поинтелигентно“. „Благодарение на имунотерапијата, постигнавме повисоко ниво во лекувањето на ракот, но потребни се други чекори за да можат сите пациенти да имаат корист од тоа.
CAR-T терапија
CAR-T терапијата вклучува земање Т-клетки од крвта на пациентот и нивна модификација во лабораторија. Потоа на пациентот му се инјектираат овие Т-клетки, кои се дел од имунолошкиот систем, но сега се „обучени“ да ги напаѓаат клетките на ракот. Друга форма е алогена CAR-T терапија каде се користат клетки од здрави донатори.
До денес, CAR-T терапите се покажаа како претежно ефикасни во борбата против некои форми на леукемија, но тоа е многу скап процес.
Вештачка интелигенција
Се покажа дека компјутерските програми за вештачка интелигенција (AI) го идентификуваат ракот на мозокот и дојката од рутински скенирања попрецизно од луѓето. Истражувањата за примената на вештачката интелигенција во многу области се во полн цут и се очекува да игра сè поважна улога во дијагностицирањето на ракот.
„Благодарение на вештачката интелигенција, ќе можеме да идентификуваме кои пациенти ќе бидат посоодветни за пократки терапии“, вели Фабрис Андре, онколог од францускиот институт за рак Густав Руси. Ова ќе донесе помалку несакани ефекти за пациентите, но и помал финансиски товар на здравствениот систем.
Тест за течна биопсија
Течната биопсија може да открие рак во ДНК со едноставен тест на крвта, а постапката е поедноставна и помалку инвазивна од традиционалната биопсија за која е потребен примерок од ткиво. Побрзо и поедноставно тестирање би можело да им помогне на лекарите да го откријат и да дејствуваат на ракот пред тој да има шанса да се шири. Оваа нова техника веќе се користи во САД, „но сè уште има многу лажни позитиви“, вели Андре.
Вакцини
Одамна постојат вакцини за заштита од хуманиот папиломавирус (ХПВ), кој предизвикува рак на грлото на матката, како и вакцини против хепатитис Б, кој може да доведе до развој на рак на црниот дроб. Но, по децении неуспешни напори да се најде вакцина, се зголемуваат надежите дека технологијата на mRNA, која првпат се користеше во развојот на вакцина против Ковид, може да биде пресвртница во борбата против ракот.
Вакцините кои го третираат ракот може да бидат најперспективната алатка во иднината. Во декември, фармацевтските компании Модерна и Мерк објавија позитивни први испитувања на нивните персонализирани вакцини со mRNA во третманот на пациенти со рак на кожа. Во јануари, германската фармацевтска лабораторија BioNTech објави дека 10.000 луѓе во Обединетото Кралство ќе бидат дел од испитувањето за вакцината mRNA која ќе се истражува на размери на поединечни тумори.
Персонализирана комбинација
Стивен Ле Гуил, шеф на болничката група во француската болничка група Институт Кири, рече дека е оптимист за иднината на лекувањето на ракот. „Поминавме пресвртна точка во нашето разбирање за туморската клетка“, рече тој. „Ракот е сè уште тест, но напредокот е експоненцијален“, рече Ле Гуил.
