На средината на септември 2020 година, неколку месеци откако Нова демократија дојде на власт, во грчкиот Парламент беа доставени трите меморандуми со Северна Македонија, но оттогаш, веќе три години и девет месеци процесот е замрзнат, меморандумите се во фиока, а пред 20 дена, опозициската СИРИЗА одново ги актуализираше, доставувајќи ги како нови предлог-закони, јави дописничката на МИА од Атина.
Во изминатите години, додека чекаа да бидат ставени на дневен ред во Парламентот, одвреме навреме се споменуваа меморандумите: на средби на македонските со грчките политичари, во пратенички прашања и соопштенија на опозициската СИРИЗА, но и дописничката на МИА од Атина, континуирано прашањето за ратификацијата го поставуваше до владините портпароли на редовните брифинзи со новинарите, а одговорот беше речиси идентичен дека меморандумите ќе дојдат на гласање во соодветно време кога тоа ќе го одлучи Владата.
По инаугурацијата на претседателката Гордана Сиљановска Давкова и откако Договорот од Преспа се актуализираше во Грција, опозициската СИРИЗА сметајќи дека меморандумите ќе ја унапредат соработката, но и дека тоа што не се ратификувани им штета на интересите на земјата, на 15 мај, одново ги достави во Парламентот во облик на предлог-закони.
Од друга страна, ставот на актуелната грчка Влада е дека нератификуваните меморандуми се „дополнително преговарачко оружје“ за Грција, од кое земјата не смее да се откаже и најавија дека „во овие околности меморандумите нема да се ратификуваат во грчкиот Парламент“.
Претседателката Сиљановска Давкова на крајот на мај, говорејќи за односите со Грција се осврна и на меморандумите, истакнувајќи дека за неа, „најважниот меморандум е оној за помошта при евроинтеграциите“.
МИА, исто како и кога првпат беа донесени во Парламентот, така и сега, анализира што точно содржат трите протоколи меѓу двете земји, потпишани уште во 2019 година, односно Меморандумот за забрзување на процесот на интеграција на Северна Македонија во ЕУ; Меморандумот за формирање на Координативен комитет за економска соработка и Техничката спогодба за надгледување на FIR Скопје.
Станува збор за три меѓународни договори, два од Министерството за надворешни работи на Грција, кои беа потпишани за време на првата меѓувладина седница одржана во април 2019 година во Скопје и еден од Министерството за одбрана, потпишан пет месеци подоцна, а во грчкиот Парламент се предлог-закони од надлежните грчки министри.
Предлог законите, кои СИРИЗА сега ги достави во идентична и оригинална форма како од 2020 година, имаат два члена, во првиот се меморандумите во целина, а вториот се однесува на стапувањето во сила, односно по неговото објавување во Службен весник на Грција, откако претходно ќе биде ратификуван од Парламентот.
Сите предлог-закони се потпишани од надлежните министри од тогашната Влада на Нова демократија (во 2020 година).
Откако (повторно) беа доставени, следниот чекор е да бидат разгледани на надлежната комисија за национална безбедност и надворешни прашања, а откако членовите на комисијата ќе дадат зелено светло, ратификацијата ќе биде на пленарна седница на Парламентот.
Меморандум за забрзување на процесот на интеграција на Северна Македонија во ЕУ
Првиот предлог закон е „Ратификација на Меморандумот за соработка меѓу Министерството за надворешни работи на Грција и Секретаријатот за европски прашања во Владата на Северна Македонија за забрзување на процесот на интеграција на Република Северна Македонија кон Европската унија“, меморандум потпишан на 2 април 2019 година во Скопје од тогашната алтернативна шефица на грчката дипломатија Сиа Анагностопулу и тогашниот вицепремиер надлежен за европски прашања на Северна Македонија Бујар Османи.
Во извештајот, кога првпат беа доставени до грчкиот Парламент, пишуваше дека меморандумот ќе даде одлучувачки придонес за унапредување на билатералните односи“, но и дека е „во рамките на грчката политика за активно промовирање на европската перспектива на земјите од Западен Балкан“.
Самиот меморандум, содржи пет члена што се однесуваат на поттикнување на билатералната соработка; соработката во политичките, економските, технолошките и културните аспекти на процесот на интеграција на Северна Македонија во Европската унија; формирање Заеднички комитет за размена на идеи и предлози и изготвување акциски планови во вториот семестар од секоја година; разгледување на можностите за финансирање на програми за соработка и акциски планови, а последниот член се однесува на постапките за стапување во сила и раскинување на Меморандумот за соработка .
Предлог-законот за ЕУ перспективата на Северна Македонија од 2020 година е потпишан од тогашните министри за финансии, надворешни и внатрешни работи на Грција, како и од алтернативниот шеф на грчката дипломатија од владата на Нова демократија, додека пак сега, истиот текст го потпишуваат членовите на пратеничката група на СИРИЗА.
Меморандум за основање Координативен комитет за економска соработка
Вториот предлог закон е „Ратификација на Меморандумот за разбирање помеѓу Владата на Република Грција и Владата на Република Северна Македонија за основање Координативен комитет за економска соработка“.
Според извештајот за предлог законот, меморандумот, „ќе придонесе за унапредување на билатералните економски односи“.
Конкретниот меморандум е потпишан на 2 април 2019 година во Скопје од тогашниот вицепремиер и министер за финансии на Грција Јанис Драгасакис и тогашниот вицепремиер надлежен за економски прашања Кочо Анѓушев, а има осум члена што се однесуваат на начинот на функционирање на конкретниот комитет.
Согласно потпишаниот меморандум, Комитетот за економска соработка ќе брои 18 членови, по девет од секоја страна, од кои најмалку три треба да бидат владини функционери и најмалку пет институционални претставници на приватниот сектор, а со Комитетот заедно ќе претседаваат вицепремиерите или министрите од двете земји надлежни за економски теми.
Комитетот, како што пренесува МИА, ќе има за цел да ја координира билатералната економска соработка и да поттикне поблиска соработка меѓу економските комори на двете земји, а првиот состанок ќе треба да биде свикан од заменик-претседателот на Владата на Северна Македонија, во рок од 30 дена од стапувањето на сила на меморандумот.
Предлог-законот од 2020 година за економската соработка е потпишан од тогашните министри за финансии, развој и инвестиции и надворешни работи на Грција.
Техничката спогодба за надгледување на FIR Скопје
Третиот предлог закон е „Ратификација на техничката спогодба меѓу Министерството за национална одбрана на Република Грција и Министерството за одбрана на Република Северна Македонија во врска со ер полисинг на FIR Скопје (LWSS)“, се однесува на надзор на воздушниот простор на нашата земја од грчки воени авиони и беше потпишан на 30 септември 2019 година во Скопје.
Предвидува надзорот да го вршат Ф-16 и М-2000 од грчкото воено воздухопловство.
И овој предлог-закон, исто како и претходните два, од СИРИЗА го доставија идентично како што беше доставен од Владата на Нова демократија и потпишан од тогашните министри за финансии, за надворешни работи, за безбедност и за правда на Грција.
Целта на техничката спогодба, како што пишува е „да ги одреди процедурите на координација што ќе се спроведат од двете страни, со цел одржување успешно надгледување за справување на Renegade закани во воздушниот простор (FIR) Скопје“.
Во спогодбата што содржи 13 члена и седум анекси, детално се опишани сите активности во рамките на ер полисингот на авионите од грчкото воено воздухопловство.
Но, не се само меморандумите обврска на Грција, туку како што неколку пати во минатото има пишувано МИА, во однос на имплементацијата на Договорот од Преспа од грчка страна, постојат одредени доцнења меѓу кои и одржувањето на вториот Совет на високо ниво.
Согласно Договорот, Советот за соработка на високо ниво предводен од премиерите на двете земји, „ќе се состанува најмалку еднаш годишно и ќе биде надлежно тело за правилно и делотворно спроведување на оваа Спогодба и Акцискиот план кој ќе произлезе од истата“.
Првата и единствена меѓувладина седница беше одржана во Скопје во април 2019 година, при посетата на тогашниот грчки премиер Алексис Ципрас, додека пак на втората домаќин треба да биде Грција.
Паралелно, грчкиот премиер сè уште не бил во официјална, работна или неформална посета на Скопје, ниту пак беше договорена возвратната посета на претседателката на Грција Катерина Сакеларопулу, по официјалната на Атина од претходниот претседател Стево Пендаровски.
фото: МИА
