Благата зима и влажната пролет ја забрзаа активноста на крлежите оваа година. Оваа година, НИЈЗ веќе ги забележа првите случаи на инфекција со вирусот на менингоенцефалитис (ТМЕ) што се пренесува преку крлежи или предизвикувачкиот агенс на Лајмската болест. Како да се заштитиме?
Кога времето е потопло, луѓето поминуваат повеќе време на отворено, а кога природата ќе се разбуди во пролетта, се зголемува и можноста за заразување со болести кои ги пренесуваат крлежите. Можноста за ова е значителна во Словенија, па затоа е важно да се заштитите пред да излезете во природа. Оваа година НИЈЗ веќе ги прими првите случаи на инфекции кои се пренесуваат преку крлежи.
Каснувањето од крлеж не предизвикува болка кај луѓето, бидејќи плунката од крлеж има анестетичко дејство, па каснувањата честопати остануваат незабележани, особено кај децата. Ако крлежот е заразен со вирусот на менингоенцефалитис кој го пренесува крлежот (TME) или предизвикувачкиот агенс на Лајмската болест, може да го пренесе предизвикувачкиот агенс на болеста на луѓето додека цица крв, објаснува Националниот институт за јавно здравје (NIJZ). По каснувањето на заразениот крлеж, домаќинот не е секогаш заразен, но инфекцијата може да се одвива и без никакви знаци на болест. Оние луѓе кои во минатото биле заразени со вирусот КМЕ се заштитени од болеста.
Оваа година веќе се забележани првите извештаи за инфекции со болести кои се пренесуваат преку крлежи
Крлежите главно се среќаваат во шумските грмушки, во грмушките на влажни мешани шуми, во тревата и во градината, а може да ги има многу, особено до надморска височина од 600 метри. Тие хибернираат во лисјата, во кората на стеблата на дрвјата и површинските слоеви на почвата, а штом температурата на почвата се зголеми, тие стануваат активни. Благата зима и влажната пролет ја забрзуваат активноста на крлежите, а ризикот од инфекција понекогаш трае од февруари до ноември, објаснуваат од НИЈЗ.
Оваа година, НИЈЗ веќе доби еден извештај за инфекција со КМЕ и 128 пријави за инфекција со Лајм борелиоза, објаснија тие за СТА. Минатата година, според прелиминарните податоци, имало 126 случаи на КМЕ (62 година пред тоа) и 3994 случаи на борелиоза (2923).
CME е вирусно заболување на централниот нервен систем кое може да остави трајни ефекти како што се главоболка, намалена способност за работа и концентрација, како и парализа, а околу еден до два проценти од возрасните може дури и да умрат од неа. Од пријавените случаи на КМЕ, лани во болници се лекувале 119, а во 2021 година 48. Минатата година, 142 пациенти биле хоспитализирани поради Лајмска борелиоза, во споредба со 96 година пред тоа, информираат од НИЈЗ за СТА.
Вакцинацијата ефикасно штити од КМЕ
Во спротивно, можеме ефикасно да се заштитиме од КМЕ со вакцинација. Иако вакцинацијата во Словенија е задолжителна само за оние кои се изложени на инфекција на работа, како што се шумарите и ловците, НИЈЗ ја препорачува за сите постари од една година кои се движат или живеат во област каде што КМЕ е ендемична.
Имено, Словенија е една од ендемските области и по зачестеноста на КМЕ се рангира на самиот врв на европските земји. Крлежите инфицирани со предизвикувачкиот агенс на менингоенцефалитис што се пренесува преку крлежи се најзастапени во Горење, Корушка и Љубљанскиот регион, додека крлежите инфицирани со Борелија се широко распространети низ Словенија.
Со првите две дози се препорачува вакцинирање во зимските месеци со интервал од еден месец, за да се воспостави заштита од болеста уште пред да бидат активни крлежите. Третата доза следи за пет до 12 или девет до 12 месеци, што зависи од типот на вакцината, потоа се потребни бустер дози, првата во три, а подоцна на секои пет години.
Во Словенија, од 2019 година, вакцинацијата против КМЕ е воведена во програмата за вакцинација за деца кои ќе наполнат три години во тековната година и за возрасни кои ќе наполнат 49 години. Во 2021 година се извршени 115.427 вакцини против КМЕ, а првата доза ја примиле 29.490 лица, покажуваат податоците на НИЈЗ. Годинава достапни се 121.000 до 156.000 дози од ЦМВ вакцината. Оваа година веќе започна вакцинацијата против КМЕ.
Покрај вакцинацијата, важна е и заштитата со облека и репеленти
Најважните мерки за намалување на ризикот од болест се спречување на каснување од крлеж и брзо отстранување на веќе вшмукнат крлеж. НИЈЗ советува при излегување во природа да носиме светла облека која покрива што поголем дел од телото, да користиме средства кои одбиваат крлежи и кога ќе се вратиме од природа да извршиме темелно испитување на телото и да ги отстраниме сите крлежи што се вовлечени што е можно поскоро.
Местото на каснување треба да се набљудува неколку недели, а доколку се појави црвенило карактеристично за борелиозата, неопходна е итна посета на лекар. Важно е навременото лекување со соодветни антибиотиции за да се спречи понатамошен развој на болеста.
