Omikron BA.5: најзаразната и неостварлива верзија на коронавирусот досега
Во последните недели, во Словенија има околу 1.500 потврдени инфекции со коронавирус дневно. Причината за нив е микрон, најмногу неговата подваријанта БА.5, која е најзаразниот коронавирус. Според некои извештаи, заразените со оваа варијанта се позитивни долго време, дури и по повеќе од десет дена. Во последниве недели, бројот на смртни случаи поврзани со Ковид се зголемува во Европа и САД.
Омикронската варијанта е позаразна од претходните верзии на коронавирусот. Во Словенија последниот врв на бранот потврдени инфекции е постигнат на крајот на јули, кога дневно имало околу 1.700 новопотврдени инфекции. Оттогаш, бројот на нови случаи е малку намален, на околу 1.500, но бројките престанаа да паѓаат во последните денови, покажуваат податоците од тракерот. Во истиот период лани имало повеќе од десет пати помалку инфекции, околу 120 дневно. Сепак, минатата година кружеше поопасна, но помалку заразна верзија на делта од омикронот.Податоците за уделот на поединечните варијанти на коронавирусот во популацијата се следат во Националната лабораторија за здравје, животна средина и храна (NLZOH). Во најновиот извештај беа испитани примероци од заразените од почетокот на јули (до 7/9). Сите беа заразени со омикрон, последните заразени со делта беа откриени во март.
Коронавирусот постојано мутира. Според овие податоци, основната верзија на омикрон повеќе не е во популацијата. Околу една десетина од случаите се предизвикани од варијантата BA.2, исто така наречена стелт омикрон, а околу една десетина се предизвикани од BA.4. Сите останати, односно околу 80 проценти, беа заразени со верзијата BA.5 на почетокот на јули. Во принцип, секоја нова верзија е позаразна, па станува доминантна и ја поместува претходната. Новите податоци ќе бидат познати на крајот на оваа недела и се очекува учеството на БА.5 да биде уште поголемо. Слична е ситуацијата во цела Европа.
Вирусот е побрз од аптеката
Бидејќи вирусот мутира и секоја нова верзија е понедофатлива за нашиот имунолошки систем, минатите инфекции и вакцини сè помалку нè штитат од нова инфекција. Објаснувањето за ова можете да прочитате во оваа белешка на имунологот др. Алојз Ихана. „Извонредната инфективност му овозможи на омикронот успешно да ги истисне другите варијанти на САРС-КоВ-2, од друга страна, голем дел од неодамна заразените луѓе постојано го намалуваат живеалиштето на самиот омикрон. Затоа, за долгорочен опстанок, Омикрон мора да побегне од себе во развојот (еволуцијата) на нови и нови подваријанти (BA.1, BA.1.1, BA.2, BA.3, BA.4, BA. 5, БА.2.75). Секоја нова субверзија е имунолошки модифицирана до тој степен што вирусот може успешно да ја колонизира слузницата дури и во случај на неодамнешна инфекција (2 до 3 месеци или повеќе) со претходната омикронска субверзија“, напиша Ихан.
Студијата која допрва треба да се ревидира, неодамна објавена во научното списание Nature, покажа дека претходната инфекција со омикрон делумно заштитува од нова инфекција со субверзии BA.4 и BA.5, иако овие се најнеостварливи за нашиот имунолошки систем досега. Оние кои ја преболеле делта или некоја претходна верзија, се вели дека се околу 30 проценти заштитени од инфекција со омикрон (BA.4 и BA.5). За оние кои се опоравиле од омикрон, заштитата од инфекција со BA.4 или BA.5 се вели дека е речиси 80%. Сепак, истражувањето е направено за многу кратко време по појавувањето на најновите верзии, а досегашното искуство нè учи дека преболувањето на инфекцијата штити од нова инфекција за некое време, по што заштитата опаѓа. „Времето што помина од првата инфекција е значително пократко со омикрон отколку со другите верзии, така што оваа споредба не е баш фер“, коментираше истражувањето јужноафриканскиот виролог Алекс Сигал.
Во моментов нема докази дека симптомите на пациентите со BA.5 се значително различни од оние предизвикани од претходните верзии на омикрон. Особено кај вакцинираните се слични на настинка, најчесто тоа е болно грло, затнат нос и замор. Болката во грбот е почеста кај омикрон во споредба со делта, а извештаите за губење на мирис и вкус се многу поретки. Податоците за симптомите предизвикани од (под)варијации инаку се потешко да се споредат поради големиот број вакцинирани и оздравени пациенти.
Бидејќи вакцините се направени за да се борат со оригиналната, таканаречена Вуханска верзија на коронавирусот, тие практично не штитат од инфекција со омикрон (но тие штитат од потешкиот тек, повеќе подолу). Ова го покажуваат и словенечките податоци собрани од Националниот институт за јавно здравје (NIJZ) и може да се видат на приказот подолу.
Додека во времето на делта, вакцинацијата штитеше барем делумно од инфекција, не само од потешка форма на болеста, омикронот ги избриша разликите помеѓу невакцинираните, вакцинираните и тројно вакцинираните. Во апсолутни бројки, најзаразените лица биле вакцинирани со бустер доза, но мора да се внимава при нивното толкување. Ова не значи дека оние кои биле вакцинирани три пати полесно се заразуваат од оние кои не биле вакцинирани, туку дека вирусот се проширил кај постара, подобро вакцинирана популација.
И дека меѓу нив има повеќе откриени инфекции, бидејќи се построги во тестирањето, додека кај невакцинираната и помладата популација, која помалку се тестира, повеќе инфекции остануваат неевидентирани. „Дополнително, има поголема стапка на вакцинација кај постарата популација, што значи дека во апсолутна бројка има повеќе вакцинирани, а помалку невакцинирани“, објасни раководителот на Центарот за заразни болести НИЈЗ, Марио Фафангел. „Кај старите лица вакцинираната популација е значително поголема од невакцинираната популација. Бидејќи инфекцијата може да се прошири во двете групи, во апсолутна бројка меѓу заразените можеме да добиеме повеќе вакцинирани отколку невакцинирани“.
Податоците покажуваат дека вакцинацијата е ефикасна заштита од тешкиот тек на болеста. Последните податоци на НИЈЗ се од средината на јули и јасно покажуваат дека ризикот од хоспитализација, особено за лицата над 65 години, е значително поголем кај невакцинираните отколку кај вакцинираните. Бидејќи заштитата опаѓа со текот на времето од последната вакцинација, Др. Ихан ги советува лицата со зголемен ризик да развијат потешка болест веднаш да добијат летна засилувачка вакцинација. „Потоа, во есен-зимскиот период ќе се очекува да се заштитат од потешкиот тек на болеста со повторно заживување на вакцинацијата со вакцини кои ќе ја содржат и микронската верзија. Дури и засилената вакцинација со оригиналната верзија предизвикува доволно мемориски имунолошки одговор за да се спречи потежок тек на инфекција со омикрон кај имунокомпромитирани лица“, рече имунологот.
Реновираните вакцини, кои ќе ја содржат и верзијата омикрон (прва оригиналната, т.е. BA.1), се очекува да бидат достапни овде во септември. Реалноста е дека вакцините нема да можат целосно да се прилагодат на верзијата што ќе циркулира во тој момент. Вирусот мутира многу брзо, додека развојот на вакцините, нивната безбедносна проверка и одобрување бара време. д-р. Ихан вели дека и покрај ова, претстојните вакцини исто така подобро ќе штитат од инфекција со Омикрон, а не само од потешката форма на болеста. Американската администрација за храна и лекови им нареди на производителите на вакцини да ги вклучат BA.4 и BA.5 во нивните преформулирани вакцини, но тоа нема да се случи наскоро.
Верзијата што предизвикува загриженост
Бидејќи Омикрон посветува сè помалку внимание на закрепнувањето и вакцинацијата, епидемиските бранови со нови под-верзии на Омикрон се појавуваат почесто отколку брановите што се случуваа со поранешните „грчки“ верзии, објаснува др. Ихан. Меѓу новооткриените варијанти, Светската здравствена организација (СЗО) ги означува тие како „варијанти за загриженост“ поради нивната висока заразност или болеста што ја предизвикуваат. Таков е омикрон и неговите подваријанти. „Во моментов ги следиме BA.4, BA.5, BA.2.75 и други“, вели епидемиологот на СЗО Др. Марија Ван Керхове. „Сите овие (под)верзии се загрижувачки. Погрешно и опасно е да се толкува дека причина за загриженост е само варијантата именувана по нова буква од грчката азбука“, нагласи таа.
Според неа, БА.4 и БА.5, особено последниот, се во пораст. „Засега, се чини дека не е поопасен, но БА.5 е најзаразната верзија на коронавирусот досега. Се шири побрзо и има поголем имунолошки бегство“. Тоа значи дека ги инфицира и вакцинираните и оздравените пациенти. „Сепак“, нагласи Ван Керхове, „ова важи во моментов“. Морам да ги предупредам луѓето дека секоја следна верзија ќе биде уште позаразна затоа што треба да ја победи претходната“. Таа предупреди дека се зголемува бројот на смртни случаи, особено во Америка и Европа, особено кај невакцинираните. Затоа таа повика на вакцинација, вклучително и (повторни) бустер дози. Бројот на смртни случаи, исто така, се зголеми овде во последните недели.
БА.5 – најлошото досега?
Се вели дека BA.5 е најзаразниот досега и има најголем имунолошки спас. Професорот по молекуларна медицина во Scripps Research Dr. Ерик Топол. Како што објасни тој, варијантата BA.5 е повеќе слична на делта отколку минатите омикрони во однос на тоа како ги инфицира клетките. „BA.5 има многу подобра способност да навлезе во клетките. Ова е дел од објаснувањето зошто предизвикува повеќе проблеми од претходните подваријанти на омикрон“, рече Топол. „Ова веројатно е во согласност со поединечните извештаи дека е потребно многу долго време по инфекцијата за лицето кое се опоравило повторно да добие негативен тест. Често повеќе од десет дена“.
Во многу земји се однесуваме како пандемијата да е завршена, но коронавирусот не се согласува со тоа, рече Топол. Тој смета дека сегашната стратегија за развој на вакцини, која „лови“ нови верзии, нема да не спаси. Вакцините кои Pfizer и Moderna ги развиваат врз основа на оригиналниот BA.1 omicron се три пати помалку ефикасни од верзиите BA.4 и 5.
„Нема да има вакцини специфични за BA.5 до ноември или декември, и сите добро знаеме дека подваријантата BA.5 нема да биде доминантна дотогаш. Мораме да го надминеме вирусот и да престанеме да се однесуваме како набљудувачи кои „се надеваат и се молат“ дека нема да биде полошо отколку што е сега. Не, БА.5 не научи дека вирусот не слабее и исчезнува“, изјави Топол. „Додека вирусот се повеќе мутира под притисок, ние, иронично, станавме сè понепроменливи. „Наместо поагресивно да се бориме против вирусот, вакцини од новата генерација кои би делуваат универзално против сите варијанти, а науката е на дофат“, заклучува професорот.
