Со помош на новата генерација метеоролошки сателити ќе може попрецизно да се предвидат бури. Во најдобар случај, веќе од 2024 година, човештвото повеќе не треба да го изненадуваат бури и слични појави.
Какво ќе биде времето утре? И зошто времето не е како што предвидува временската прогноза? Временските прогнози се многу емотивна тема, особено кога синоптичарите „промашуваат“.
Она што многу луѓе не го знаат: „Прогнозирањето на времето е огромно научно достигнување, и воопшто потценето“, вели Фил Еванс, генерален директор на EUMETSAT, која се залага за Европската организација за експлоатација на метеоролошки сателити. Станува збор за европската агенција за метеоролошки сателити (сателити Meteosat и MetOp), кои ги „набљудуваат“ времето и климата на Земјата од вселената.
Временската прогноза е „хаотичен систем, имајќи предвид дека и најмалата промена може да има големо влијание врз тоа што ќе се случи во следните три, четири, пет дена“, објаснува Еванс. При пресметката на временските (не)можности се земаат предвид различни параметри, од влажност и температура на воздухот, температура на површината на морето, ветер… Податоците се собираат со помош на метеоролошки балони, авиони и бродови, метеоролошки уреди како море плови, радари, метеоролошки станици, автоматски метеоролошки станици на земја, односно со помош на сателити.
А, сателитите се тие што играат важна улога, истакнува Еванс. Имено, тие собираат податоци во области кои се тешко достапни, на пример пустини, дождовни шуми или површината на океанот. Ова овозможува речиси сеопфатно следење на параметрите кои влијаат на времето во светот. Од 1977 година, Европа има свои геостационарни метеоролошки сателити наречени Метеосат. Тие ја „следат“ ситуацијата на Земјата од височина од 36.000 километри.
Тешко е да се прогнозира екстремно време
Вообичаените модели обезбедуваат временска прогноза за период до 14 дена. Но, „десет дена е пореално“, вели Еванс. Со секој дополнителен ден, дозата на неточност се зголемува, а 24-часовната прогноза достигнува стапка на точност до 90 проценти. Со тридневна прогноза, веројатноста метеоролозите да погодат какво ќе биде времето е нешто повеќе од 75 отсто.
Но, кога станува збор за екстремни временски услови, прогнозата зависи и од карактерот на тој временски феномен. Големите временски настани кои се случуваат како резултат на, на пример, тропски урагани, може да се предвидат неколку дена однапред и со прилично голема веројатност.
Во некои други екстремни временски настани кои зафаќаат помали области, како што се торнада во САД или силни бури во Европа, прогнозата е речиси невозможна. Но, тие можат да предизвикаат и големи штети, вели Еванс: „Бурата често може да се предвиди само шест или 12 часа однапред.“ И во таа ситуација често се користи таканаречениот Nowcasting, односно прогноза за непосредниот развој на времето. . Сателитските податоци играат важна улога во ова.
Нова генерација на сателити
Сега се полагаат големи надежи во новите сателити: сателитите Метеосат од третата генерација (MTG 3-та генерација), кои би можеле да ги наследат нивните претходници во наредните години. Како што беше планирано, во иднина би требало да орбитираат шест нови MTG-сателити, а првиот од нив, наречен MTG-I1. Во својата мисија тргна кон крајот на минатата година, на 13 декември 2022 година.
Со помош на новите MTG, промените во атмосферата, копнените површини или океаните треба да се следат уште попрецизно. Благодарение на тие податоци, метеоролозите за прв пат би требало да можат да го следат целосниот животен циклус на бура. Токму ова е главната цел на мисијата на МТГ: подобрување на прогнозата за тешки временски услови.
Со помош на нови сателитски податоци појасно може да се препознаат олујните облаци и попрецизно да се процени нивниот животен век, односно колку ќе трае бурата. Покрај тоа, прогнозите треба да можат да бидат „ограничени“ на многу помали географски области.
Од ова може да има корист и воздушниот сообраќај. Силното невреме е ризик фактор во овој сообраќај. Пилотите би можеле со помош на сателитски податоци да ја „заобиколат“ областа во која се соочуваат или да очекуваат временски проблеми како бура. Ова е особено важно за областа над Атлантикот, бидејќи на таа рута има густ сообраќај, се присетува Еванс.
Детектори на молња
Меѓу другото, MTG-I1 е опремен со таканаречениот Lightning Imager (LI). Тоа е првиот инструмент за континуирано следење на активноста на молњите. Имено, EUMETSAT го лансираше LI на почетокот на јуни оваа година. Опремен е со четири телескопи, кои се насочени главно кон Европа, Северна Африка, Блискиот Исток и Јужна Америка.
Секој од тие четири телескопи прави илјада фотографии во секунда. Така, тие треба да ги набљудуваат електростатските празнења директно од вселената, и дење и ноќе – во секое време, во која било средина: било да е тоа море, град или пустина. На овој начин може да се открие секој удар на гром, дури и оној што не може да се види со голо око.
Поточна прогноза
Користењето на подот треба да започне најдоцна следната година. Тоа значи дека метеоролозите на дневна основа ќе можат да ги користат тие податоци при правењето на своите прогнози. „Често има ненадејни промени во активноста на молњите пред силна бура“, објаснува Фил Еванс. „Со набљудување на промената во овие активности, LI може да ги поддржи метеоролозите во прогнозирањето на силни бури.“ Покрај тоа, специјални алгоритми опремени со сателити ги обработуваат податоците на лице место, така што само релевантните информации се испраќаат назад на Земјата.
„Ова значително ќе го подобри квалитетот на предупредувањата за пристигнувањето на невремето, односно краткорочната прогноза“, убеден е генералниот директор на ЕУМЕТСАТ. Тој нагласува дека новата ера на сателитска технологија ќе помогне да се спасат човечки животи.
