Парфирањето на Дејтонскиот договор, со кој заврши три и полгодишната војна во БиХ пред 28 години, во вторникот едвај беше комемориран во таа земја, а политичарите од босанските Срби предничат во одбележувањето на тој настан, величајќи го како своевидно меѓународно признавање на Република Српска.
По неколкунеделни преговори со посредство на американскиот дипломат Ричард Холбрук, на 21 ноември 1995 година, во воздухопловната база Рајт-Патерсон во Охајо, тогаш хрватскиот претседател Фрањо Туѓман, претседателот на Република БиХ Алија Изетбеговиќ и српскиот претседател Слободан Милошевиќ ја парафираат договор со кој се создаде новата држава БиХ со два ентитета. Договорот, чии гаранти беа највлијателните западни земји, предводени од САД и Русија, беше формално потпишан во Париз на 14 декември 1995 година.
Договорот стави крај на војната во која загинаа повеќе од 100 илјади луѓе, но не донесе функционална држава. Сите обиди за нејзино подобрување во изминатите години пропаднаа, па речиси три децении подоцна БиХ е земја обележана со постојани блокади и конфликти, со зголемени закани за нејзиниот опстанок поради сепаратистичките амбиции на раководството на босанските Срби.
Во БиХ има начелна согласност само дека треба да биде членка на Европската унија, но спроведувањето на реформите кои се предуслов за тоа се одвива бавно, а отворањето на преговорите за членство се уште е неизвесно токму поради внатрешните блокади.
Во Република Српска 21 ноември е прогласен за официјален празник и неработен ден, додека во Федерацијата Босна и Херцеговина е редовен работен ден.
Столтенберг го поддржа Шмит, спорна Русија
Нестабилната ситуација во БиХ е причина што во таа земја се уште постои меѓународна воена мисија предводена од Европската унија (ЕУФОР), а има и висок претставник на меѓународната заедница, чија задача е да го следи спроведувањето на Дејтонскиот Договор и кој има овластување да наметнува закони и да ги заменува избраните функционери.функционери.
За време на посетата на Сараево, во пресрет на годишнината од парафирањето на Дејтонскиот договор, генералниот секретар на НАТО Јенс Столтенберг во понеделникот потврди дека Алијансата останува гарант за безбедноста на БиХ и нејзиниот територијален интегритет, но ја истакна и важноста на улогата на високиот претставник Кристијан Шмит и ја изрази својата јасна поддршка.
„Напорите на високиот претставник се од витално значење за единство и помирување. Секој обид за поткопување на вашата позиција ја враќа Босна и Херцеговина назад“, рече Столтенберг пред Шмит и на тој начин испрати јасна порака до властите на РС.
Но, таа порака не помина без одговор од Москва, за која Босна и Херцеговина, по руската агресија врз Украина, стана полигон за балансирање на силите со Западот.
Веќе во вторникот, Русија се приклучи на нападите врз Шмит, кои со месеци ги предводеше лидерот на босанските Срби, Милорад Додик.
Во соопштението по повод 28-годишнината од парафирањето на Дејтонскиот договор, руската амбасада во Сараево наведува дека најголем проблем денес ги смета за „напади врз правата и овластувањата на ентитетите, особено на Република Српска“.
Во исто време, тој повика на итно укинување на „понижувачкиот меѓународен протекторат“ над Босна и Херцеговина.
„Со длабоко разочарување мораме да констатираме дека повеќегодишните напори на меѓународната заедница за постигнување помирување и стабилност во БиХ беа брутално поткопани поради аферата со незаконското „назначување“ на високиот претставник во БиХ, германски државјанин. Кристијан Шмит, без одобрение за неговата кандидатура во Советот за безбедност на ОН“, се вели во соопштението на амбасадата објавено од медиумите во РС.
Притоа, ги повтори тврдењата на Додик дека Шмит, поради отсуството на дискусија за неговото назначување во Советот за безбедност на ОН, не е легитимен висок претставник, и покрај тоа што е назначен од Управниот комитет на Советот за имплементација на мирот. (ССМ), како што е наведено во Дејтонскиот договор.
Амбасадата го обвини Западот дека сега се обидува да спроведе политика на „заплашување“, алудирајќи на санкциите на кои беа подложени Додик и речиси сите негови значајни соработници поради поткопувањето на Дејтонскиот договор.
