Спасувачките тимови продолжуваат со потрагата по преживеани во урнатините по разорните земјотреси што ја погодија турско-сириската граница. Бројот на загинати постојано се зголемува, а според последните податоци животот го загубиле повеќе од 11.000 луѓе.
Разорните земјотреси во Турција и Сирија повторно ја разгореа тезата дека земјотресите може да се предвидат. На пример, холандскиот истражувач Френк Хугербитс на 3 февруари објави дека порано или подоцна земјотрес со јачина од 7,5 степени според Рихтеровата скала ќе се случи на југот на Турција. На тоа реагираше ЕМСЦ, велејќи дека земјотресот не може да се предвиди.
„Како и секогаш по разорните земјотреси, социјалните мрежи се преполни со тврдења дека X или Y го предвиделе тоа! Во овој момент нема предвидувања. Не слушајте луѓе кои тврдат дека се успешни во ова!“, порачаа од ЕМСЦ.
Во САД научните стручњаци за се што е поврзано со геологијата се во Геолошкиот институт на САД (USGS), а на нивната веб-страница јасно стои дека ниту USGS ниту некој друг научник никогаш не предвидел голем земјотрес.
Но, ако може да се предвидат урагани, поплави и торнада, иако со различен степен на доверба, зошто не знаеме кога ќе се случи следниот „голем“ земјотрес? Scientific American објаснува зошто е невозможно да се предвиди земјотрес.
Што е земјотрес?
За да се разберат предизвиците на неможноста да се предвидат земјотреси, потребно е прво да се разбере што точно е земјотрес и што го предизвикува. Разбирањето на причината за земјотресите се заснова на теоријата за тектониката на плочите, или идејата дека надворешната кора на Земјата е составена од подвижни плочи од карпи наречени плочи.
Овие плочи можат да се движат, а модерната теорија за тектониката на плочите постои од 1950-тите и се смета дека има девет главни плочи. По должината на границите на секоја од овие плочи има многу раседни линии, каде што се знае дека се случуваат повеќето земјотреси на планетата. Плочите се среќаваат покрај границите на плочите, а енергијата што се ослободува при судир на плочите е причина за земјотреси.
Зошто не можеме да предвидиме земјотреси?
Ако разбереме како се случуваат земјотресите, зошто не можеме да ги предвидиме? Ефективното прогнозирање на земјотресот вклучува четири компоненти: датум, време, локација и јачина на очекуваниот земјотрес. Затоа, научниците мора или да бараат обрасци во земјотресите што веќе се случиле или да создадат софистицирани математички модели на движењето на тектонските плочи.
Во првиот случај, научниците се обиделе да поврзат неколку природни фактори кои претходеле на земјотресите што се случиле во минатото. Овие фактори вклучуваат нивоа на радон во локалните извори на вода, зголемување на нивото на подземните води, промени во електромагнетната активност, па дури и чудно однесување на животните.
На пример, пред главната пукнатина што на крајот предизвикува земјотрес, во карпите под површината може да се формираат помали пукнатини наречени микро пукнатини. Тие ја менуваат пропустливоста на карпите и овозможуваат водата полесно да минува низ карпата. Пониската пропустливост на карпите може да доведе до промени во нивото на подземните води, а истата промена во пропустливоста на карпите може да доведе до појава на радон, кој се создава со радиоактивното распаѓање на елементите во одредени минерали.
Сепак, дури и ако научниците би можеле да извлечат геолошки врски помеѓу овие промени во природата и земјотресите, имало многу малку докази дека едното морало да се случи кога другото. Понекогаш овие промени се случуваат без да се случи земјотрес, а понекогаш земјотрес погодува област без да се случат овие промени. Земјотресите се случуваат неколку милји под површината на Земјата, па секако дека е можно да се појават и други рани индикатори, но не можеме веднаш да ги откриеме на површината, особено кога не сме сигурни што точно бараме.
Друга опција што ја имаат научниците е да се обидат да моделираат специфични линии на дефекти. Сепак, конструирањето на овие модели е неверојатно предизвикувачко поради многуте тешкотии што се јавуваат при проучувањето како карпите и минералите се однесуваат на покачени температури и притисоци кон јадрото на Земјата.
Вакви услови тешко се создаваат во лабораторија. Иако геолозите дупчат бунари во зоната на раседот Сан Андреас за да ги проучат условите таму, таквите напори се скапи и не се лесни. Друга тешкотија во предвидувањето на земјотресите е тоа што се смета дека малите земјотреси, односно оние кои се незначителни или не се регистрираат на површината, и поголемите земјотреси започнуваат на ист начин и покрај тоа што имаат различни магнитуди и времетраење. Значи, можеби нема лесен начин да се каже дали знакот за рано предупредување е знак за поголем, поразорен земјотрес или мал потрес.
