На Дизни му истекува авторското право за оригиналниот Мики Маус
Авторските права, кои Дизни ги тврди на најраната верзија на Мики Маус, истекува во 2024 година, пишува ДВ. Што значи ова за најпознатиот глушец во светот?
Мики Маус првпат се појави во 1928 година во краткиот цртан филм „Steamboat Willie“ – првиот анимиран филм во кој сликата беше синхронизирана со звукот. Во САД, авторските права траат до смртта на авторот плус 70 години. Но, за делата кои се создаваат анонимно, под псевдоним или се дело на вработени како дел од нивната редовна работа, авторското право важи 95 години. Кога станува збор за дела како што се цртаните филмови со Мики Маус, кои првпат биле објавени пред 1978 година, авторските права важат само 95 години од датумот на првото објавување, пишува ДВ.
Овој популарен глушец од детски цртани доживеа неколку трансформации од неговото создавање во 1928 година. Следните верзии на Мики Маус ќе продолжат да бидат заштитени додека не поминат 95 години од нивното прво објавување или прикажување.
Оригиналниот Мики Маус изгледа поинаку од глувчето што го гледаме денес. Тој првично имаше зашилен нос на стаорец и слаби раце и нозе.
И додека Дизни може да ги изгуби авторските права на анимираниот филм „Steamboat Willie“, сепак може да задржи некои права доколку таа верзија на глувчето е заштитена со заштитен знак.
„Првото прашање е дали Дизни го користи „Steamboat Willie“ не само како лик, туку и како свој симбол“, вели за ДВ Џејн Гинсбург, професорка по интелектуална (книжевна и уметничка) сопственост на Правниот факултет во Колумбија.
Авторско право, односно заштитен знак
Заштитна марка е препознатлив симбол или фраза поврзана со производ или услуга на одредена компанија или поединец. За разлика од авторските права, трговската марка може да трае бесконечно.
Во САД, трговската марка не мора да биде регистрирана за да се смета за трговска марка.
Ако верзијата на Мики Маус во „Steamboat Willie“ се смета за симбол на Дизни, оваа компанија може да каже дека тоа е нејзин заштитен знак. Тоа значи дека другите можат да ги користат овие ликови, но тоа мора да се направи на начин на кој луѓето не мислат дека тоа е производ на Дизни.
Вини Пу како сериски убиец
На пример, оригиналните приказни на Александар Алан Милн за Вини Пу од 1926 година станаа јавна сопственост на почетокот на 2022 година. Но, иконската слика на Дизни на жолтата мечка во црвена маица, која првпат се појави во анимиран краток филм од 1966 година, сè уште е заштитена со авторски права. Забавниот гигант Дизни има и неколку заштитни знаци поврзани со популарното плишано мече, што ја ограничува употребата на неговиот лик на производите на други компании.
Голем тест за компанијата Дизни во однос на авторските права поврзани со ликот на Вини Пу ќе биде цртаниот филм Blood and Honey. Овој хорор филм би требало да излезе оваа година. Вини Пу е претворен во сериски убиец.
„Знаевме кои се авторските права на Дизни и каков лик создаваат“, вели режисерот Рис Вотерфилд.
„Затоа направивме се што можевме за да го направиме филмот само според верзијата на плишаното мече од 1926 година.
Освен истото име, ликот на мечката од хорор филмот има малку заедничко со мечката на Дизни, која сака мед. Вини Пу во ужас носи костим за дрвосечач и неговите црти се искривени.
„Мртви заштитни знаци“
Ако трговската марка стане генерички термин за одреден тип на производ или услуга, тој ентитет може да го изгуби правото на трговската марка.
Затоа во 2013 година Google соопшти дека ќе преземе мерки против потрошувачите кои генерално го користат глаголот „google“ како термин за пребарување иако не користат Google. „Сопственикот на трговската марка ги сака и двете“, вели Гинсбург. „Тој сака тој збор да биде добро познат поим, сè додека луѓето можат да разликуваат две работи во нивните глави – дека Google е синоним за пребарување, но и дека Google е посебна компанија која пребарува.“ Познати примери за марки и производи кои станаа општи или генерички термини се аспирин и термос.
„Всушност, има многу т.н „мртви заштитни знаци“ кои ја изгубиле врската со оригиналниот термин, често поради тоа што сопствениците на трговската марка не ја следеле неговата правилна употреба, така што конкретниот збор престанал да биде знак за поединечен бренд“, објасни Џејн Гинсбург.
Зошто истекуваат авторските права?
Ако одредена личност се потруди да создаде оригинално интелектуално дело, може да се помисли дека треба да има вечни права на тоа. Зошто тогаш авторите и пронаоѓачите стекнуваат само ограничени сопственички права?
Клаузулата за патенти и авторски права од Уставот на САД наведува дека Конгресот има право „да го промовира научниот напредок и корисните уметности, обезбедувајќи им на авторите и пронаоѓачите на ограничено време ексклузивно право на нивните дела и пронајдоци“.
„Па, како да се промовира унапредувањето на знаењето? Прво ги натерате луѓето да создаваат и создаваат дела, а потоа ги правите тие дела широко достапни. „На крајот ги ставате во јавен домен и ги правите целосно достапни“, вели Гинсбург.
Германија го предводи патот во проширувањето на авторските права како една од првите земји во ЕУ, која воведе правило според кое тоа важи до крајот на животот на авторот плус 70 години.
Кога е Брисел усогласени и усвоени истите стандарди за авторски права низ ЕУ, ова е условен реципроцитет. Тоа значи дека американските дела не можат да добијат дополнителни 20 години заштита на авторските права во ЕУ додека САД не ја продолжат заштитата на авторските права за уште 20 години, рече Гинсбург.
„Бидејќи ЕУ е огромен пазар за американски производи, таа беше поубедлива од кое било лобирање во индустријата“, објаснува Џејн Гинсбург од Правниот факултет во Колумбија.
