Комбинирајќи години невролошки истражувања и техники на размислување, д-р Хедер Берлин ни помага подобро да разбереме како нашиот најкомплексен орган лесно може да нè заведе – и како можеме да го спречиме тоа.
Можеме да го замислиме мозокот како отпечаток од прст, секој од нив е уникатен и различен на некој начин, а тој се обликува во текот на животот според нашите искуства. Значи, сите ние живееме во сопствената кутија на перцепција, објаснува неврологот д-р Хедер Берлин. Во таа кутија е темно и таа, всушност, ништо не гледа и не слуша. Во него течат само низа сигнали, пренесува РТС.
Нашата перцепција во основа се формира од комбинација на она што го очекуваме. Доаѓа од внатре, од нашите минати искуства, кои се комбинираат со она што доаѓа во нашиот мозок однадвор. Кога овие две работи ќе се сретнат, се создава она што ние всушност го доживуваме.
Но, перцепцијата на сите е единствена и никогаш не можеме да знаеме како би доживеале ситуација. Перцепцијата е апсолутно субјективно искуство кое има само прво лице еднина.
Докторката нагласува дека отсекогаш била фасцинирана од односот помеѓу физичкиот мозок и умот. Таа отсекогаш се обидувала да ја разбере нервната основа на нашата свесна перцепција. Сè што доживуваме од моментот кога ќе се разбудиме додека не се вратиме во длабок сон без соништа. Како мозокот го создава субјективното искуство што го имаме – нашите чувства, нашите мисли, емоции?
Како што сликовито објаснува д-р Берлин, невроните почнуваат да формираат врски и додека поминуваме низ животот и стекнуваме различни искуства, се случува еден вид „кроење“. Ова, всушност, ги зајакнува важните врски и се ослободува од неважните. Потоа почнуваат да се развиваат подефинирани структури.
Перцепцијата е конструкција на умот, илузија…
Нашата перцепција за светот околу нас е, всушност, конструкција на умот, илузија. Чувство создадено од умот. Сепак, постојат работи кои навистина постојат во реалноста, но ние всушност не ги гледаме.
Вниманието е како рефлектор на кој се фокусираме на нешто во нашето визуелно или аудитивно поле. Затоа на сите ни се случуваше нешто да се случува пред нашите очи, но бидејќи нашето внимание беше насочено кон нешто друго, мозокот можеби го регистрираше, но ние не бевме свесни за тоа.
Постои постојана интеракција помеѓу работите кои нашиот мозок ги обработува несвесно и кои влијаат на нашето однесување. Значи, она за што сте свесни во секој даден момент може да влијае на она што го перцепирате и паметите. Ако сте преплавени со негативни емоции, ќе почнете да забележувате повеќе негативни работи во вашата околина. Ако сте позитивно расположени, ќе забележите добри работи иако околината е потполно иста.
Општо земено, толку многу информации го преплавуваат нашиот мозок во текот на денот што ако треба свесно да обработиме сè, системот би бил преоптоварен. Затоа е полесно да се категоризира реалноста бидејќи е полесно да се види, не само на основното перцептивно ниво, туку се протега и на повисоките когнитивни процеси и системи на верување. И така развивме стереотипи. Но, проблемот е што иако нешто може да биде вистина во повеќето случаи, тоа не значи дека е вистина во секој поединечен случај.
На пример, стереотипот е дека жените се домаќинки, а мажите се вработени. Кога некому ќе покажете фотографија од маж и жена и прашате кој од двајцата работи во канцеларија, повеќето би рекле дека тоа е мажот.
Постои рамнотежа помеѓу шемата која ни помага да ја видиме реалноста и нашите очекувања, и таа не мора да се заснова на стереотипи кои можат да бидат приспособливи до одреден степен. Ако со текот на времето нашиот мозок е изложен на различен тип на настава, ќе има несвесна промена во стереотипите.
На пример, во рекламите за детергент за перење или детергент за миење садови сè почесто се појавуваат мажи. Ова го репрограмира нашиот мозок со текот на времето за да се ослободи од предрасудите дека тоа е исклучиво женска работа.
Можна е промена
Ако можеме да смислиме начини да ја прошириме нашата ментална кутија во која живееме, ќе можеме подобро да се поврземе со различни погледи на светот. Колку повеќе работи можеме да разбереме, како и да знаеме дека живееме во одредена перцептивна рамка, може да создаде поттик да развиеме или да не наведе да се обидеме да развиеме поголема емпатија за другите кои живеат во нивните сопствени перцептивни кутии.
Во нашите глави работата продолжува до последниот здив и секогаш има простор за промени, нагласува д-р Берлин. Ништо не е поставено во камен. Ако ја промениме нашата перспектива, тоа ќе го промени начинот на кој го доживуваме светот. И животот е полн со болка. Тоа е дел од патувањето. Но, тоа што можеме да го контекстуализираме и да го вплете во вашиот животен наратив е нешто што сите можеме да го направиме.
Така, заклучува д-р Хедер Берлин, знаејќи и дека нашата перцепција е илузија, нашето искуство за себе е илузија, сето тоа е конструкција на нашиот мозок. Нашиот мозок го создава тоа за нас. И ако се каже тоа, тоа е можност затоа што можеме да имаме одредена контрола врз начинот на кој нашиот мозок го перцепира светот, и тука лежи моќта.
