Лекарот објаснува што е клучно за спасување на луѓето со срцев удар
Во Хрватска од срцев удар годишно умираат околу девет илјади граѓани. Се проценува дека од сите срцеви удари што се случуваат, само пет до десет проценти од лицето преживува.
„Пред три години поставивме дефибрилатор во основно училиште во Загреб и обучивме многу кадар затоа што во училиштето присуствуваше девојче со тешка болест, синдром бругада, кој во секој момент може да предизвика срцева смрт. Случаен минувач добил срцев удар во училишниот двор, училишниот чувар почнал со реанимација и користел дефибрилатор. Брзата помош дојде многу брзо, за околу осум до девет минути, а овој човек ја напушти болницата по осум дена“, изјави за N1 координаторката на кампањата „Оживеј ме“ на Фондацијата „Хрватска куќа срца“, Ивана Портолан Пајиќ, еден од примерите на успешно спасување на животот бидејќи беше присутен лаик кој може да обезбеди CPR и беше достапен дефибрилатор.
За жал, како што додава, има значително повеќе примери со трагично место. Кога повеќе луѓе би можеле да помогнат, бројот на смртни случаи би бил многу помал, посочува тој.
Тоа може да му се случи на секого, во секое време и секаде
Предрасуда е, нагласува тој, дека срцев удар им се случува на постари болни луѓе, може да им се случи и на младите.
„Срцев удар може да се случи секому, во секое време и секаде. Сите сме многупати сведоци дека тоа им се случува на спортистите, каде што има големо оптоварување на срцевиот мускул. Најмногу во фудбал, кошарка, ватерполо и пливање“.
Тој објаснува дека срцев удар се јавува кај заболено срце, очигледно здраво поради некоја неоткриена наследна срцева болест или поради некој ненадеен настан. Исто така, причината може да биде и огромните горештини како овие последниве недели.
„Луѓето не пијат доволно течности. Крвните садови се шират, крвниот притисок опаѓа, а сето тоа може да го забрза отчукувањата на срцето и да доведе до тешки аритмии кои го доведуваат срцето до срцев удар. Затоа, неопходно е да се посвети посебно внимание на здравјето при вакви температури кои се шок за нашиот организам. Големата разлика во температурата на внатрешните простори каде што се користи клима уредот може да биде иста за срцето како кога луѓето влегуваат во морето или студените реки кога им е многу топло“, вели тој.
Први помагаат случајните минувачи
Тој наведува дека дури 80 отсто од срцевите удари се случуваат надвор од болницата, најчесто на улица, на работа или дома. Затоа, токму минувачите се тие кои први имаат можност да му помогнат на повреден.
„Во просек, итната медицинска помош пристигнува меѓу девет и тринаесет минути, но во руралните средини таа пристигнува и подоцна. На лице со срцев удар му е потребна помош во првите неколку минути бидејќи телото останува без кислород и хранливи материи и лицето умира во рок од неколку минути. Затоа е многу важно граѓаните да знаат како да препознаат срцев удар и да ја започнат процедурата за реанимација, дури и ако случаен минувач прв ќе помогне“, вели тој.
Важен апарат кој помага во реанимација е и надворешен автоматски дефибрилатор, кој треба да се наоѓа, појаснува, на сите јавни места каде што има големи собири на луѓе. Се проценува дека треба да има еден дефибрилатор на 2.000 жители, па дури и повеќе, но Хрватска има само меѓу 700 и 800. Во Загреб ги има околу 70, а не сто проценти од нив се на јавни места.
Имено, тие треба да ги користат сопрузите, посочува тој, но само лица кои се школувале. Сепак, како што се испостави, дебелее колку луѓе знаат да ги користат.
„Луѓето сега се повеќе свесни колку е важно да се знае процедурата за реанимација“
Токму поради овие причини Фондацијата „Хрватска куќа срца“ пред осум години го започна проектот „Оживеј ме“ со цел да научи што поголем број граѓани како да пружат прва помош.
„Единствениот начин да се спречи смртта од срцев удар е брзо да повикате брза помош и да започнете со CPR. Раната реанимација и непосредната дефибрилација во рок од една до две минути се покажаа како ефикасна мерка со висок процент на преживување на ранливите лица, но во овој случај, спасување на живот го вршат лаици пред пристигнувањето на екипата на Итната медицинска помош“, објаснуваат. координатор на проектот Портолан Пајиќ.
Во соработка со студентското здружение Студентски тим за прва помош (StEPP), тие спроведуваат 12 едукации годишно, шест пред летото и шест по летото, но една од овие неодамна одржаа во Загреб. Одговорот на граѓаните е одличен, секогаш има некој што би сакал да се вклучи во образованието, изгледа.
Тој смета дека луѓето сега се посвесни колку е важно да се знае постапката за реанимација и да се пружи помош во случај на срцев удар отколку пред десет години.
„Оваа прва јавна едукација, која ја одржавме за прв пат по две години поради пандемијата, имаше голем одзив кај граѓаните кои беа заинтересирани. Така, во текот на утрото едуциравме повеќе од 200 граѓани за процедурите за реанимација и пружање прва помош во случаи на задушување“, вели тој.
Досега образувале повеќе од 6.000 граѓани, но едукацијата ја спроведувале и во други поголеми градови. Тие се во просек годишно едуцираат од 600 до 1000 луѓе и се надеваат дека тоа ќе биде овозможено и во овој нов период.
„Граѓаните се свесни или пред се свесни дека не ја знаат правилната процедура за прва помош. Повеќето од нив се сеќаваат на нешто од давање прва помош при полагање на возачки испит. Свесни се дека не знаат како да го прават тоа, дека не вежбале и сакаат да научат како да бидат побезбедни“, објаснува тој.
Извор: Фондација Хрватска куќа срца
Често се мотивирани, додава тој, доколку слушнале за случај на ненадејна срцева смрт во нивната околина или ако имаат лице кое има некаква кардиоваскуларна болест и не знаат како да им помогнат. На обуката доаѓаат и луѓе кои работат во професии каде што е дури и неопходно знаење за реанимација, како кинезиолози во разни спортски друштва, инструктори, туристички водичи, училишен персонал кој има дете со тешки кардиоваскуларни заболувања.
„Тоа се високо мотивирани луѓе кои немаат проблем да потрошат два до три часа од своето време за учење на процедурата за реанимација. Често добиваме повратна информација од нив кога го искористиле знаењето што го стекнале“, посочува тој.
„Важно е да се препознае срцев удар што е можно поскоро“
На едукациите, како она во Загреб, граѓаните пред се учат што е срцев удар. Кога срцевиот мускул ќе престане да работи, односно срцето повеќе не ја турка крвта во крвните садови, телото останува без снабдување со кислород. Органот најчувствителен на недостаток на кислород е долниот дел од мозокот, кој почнува да се влошува по четири минути.
„Првите минути се клучни за спасување на повредено лице. Затоа, важно е што поскоро да се препознае срцев удар, да се утврди дека лицето е во несвест, да не мириса, да повикате брза помош, да останете во контакт со диспечерот и да започнете со реанимација“, нагласува тој.
Реанимацијата се врши, објаснува тој, на два начина, но првиот е срцева масажа додека не пристигне брзата помош. Со брзина од сто до сто и дваесет пати во минута, се врши притисок на средината на градниот кош, што се нарекува реанимација на рацете. Друг метод што го научија граѓаните е реанимација со вештачко дишење и употреба на дефибрилатор. Срцето се масира триесет пати, проследено со два вдишувања, а тоа се повторува ритмички додека некој не донесе надворешен автоматски дефибрилатор или додека лицето не покаже знаци на живот. Тие исто така научија како да се постави лице кое кашла во странична положба и како правилно да се изврши маневрот Хајмлих во случај на гушење.
Во Хрватска само 10 отсто од граѓаните знаат да пружат прва помош
Фондацијата „Хрватска куќа срца“ се залага за сеопфатно образование бидејќи, како што тврди, само така може да се постигне континуирана едукација за голем број од населението. Примери се Финска и Шведска, каде 60 отсто од лаиците знаат како да пружат прва помош. Во Хрватска само 10 отсто од граѓаните знаат како да помогнат.
„За жал, не успеавме во Хрватска, или се надевам дека ќе успееме, што е сеопфатно образование кое треба да се спроведува преку училиштата или локалните заедници. Преживувањето од срцев удар надвор од болницата е пет до десет проценти, додека на пример во Финска е дури 40 проценти. Тоа се резултатите што ги посакуваме, нормално дека не можат да се создадат преку ноќ, потребно е многу систематско образование и тука најдобро би било да се воведе нов тип на образование, прво во основните училишта, а потоа во средните училишта“, вели тој. .
Многу е лесно да се каже дека, според упатствата, потребно е да се притиснат градите на човекот пет до шест сантиметри за да се масира срцето или додека не го пробате на едукативен манекен, не знаете како да го направите тоа. Затоа е неопходно неколкукратно да се троши на кукли за да се стекне вештини, не само за давање помош за срцев удар, туку и за некои други состојби кои се многу чести во животот, како што се срцев удар, епилептичен напад, крварење, прободување.
„Сето тоа се вештини од прва помош што нашите деца би можеле да ги научат преку образование“, смета тој.
Извор: Фондација Хрватска куќа срца
За да се движат во оваа насока, наесен почнуваат да го спроведуваат пилот-проектот „Училиште со срце“ преку кој десет училишта од Бјеловар, Вараждин, Пакрац и Загреб ќе го олеснат образованието на воспитувачите и ќе презентираат кукли со цел нови воспитувачи може да ги едуцира вработените и учениците во нивните училишта.
„Можеме да едуцираме најмногу десет училишта за да ги видиме резултатите. Бараме оние кои се мотивирани дополнително да ги едуцираат своите вработени и студенти. Од почетокот на нашата програма, училиштата се многу заинтересирани“, нагласува тој.
Тој додава дека во 2016 година во Фондацијата биле обучени вработени од различни училишта кои самоиницијативно се пријавиле. Им подаруваа кукли со кои можеа да вршат едукација во училиштата и така се роди идејата за проектот.
Тие сакаат да им предложат на досадните институции да направат единствена национална програма за реанимација, едукација на граѓаните за процедурите за реанимација и употреба на дефибрилатор. Тие се залагаат и за зголемување на бројот на достапни дефибрилатори на јавни места како и бројот на лаици кои знаат да управуваат со нив.
Тоа покажува како до крајот на годината ќе дистрибуираат 25 дефибрилатори за потребите на Загреб и околината на Сисачко-мославинската жупанија, кои им ги подари глобална фондација, препознавајќи ја нивната љубов и барајќи уреди да се дистрибуираат во подрачјата погодени од земјотресот, но со секој дефибрилатор исто така ќе обезбеди едукација.
Тешко е да се процени кога и дали Хрватска ќе го постигне стандардот на Финска и Шведска дека најмалку 60 отсто од лаиците можат да пружат прва помош, вели тој.
„Овие земји спроведуваат образование повеќе од една деценија. Потребни се многу инвестиции во образованието на граѓаните, но многу е тешко да се процени кога тие би можеле да го достигнат својот стандард. Веројатно е прашање на десетици години, дали е потребно да се започне што поскоро. Почнавме, или сме само две здруженија, Заклада и студенти, кои ја подигнуваат свеста на мал број граѓани. Неопходно е да се спроведе во сите жупанија, постојат заводи и градски здруженија на Црвениот крст и сите можат да спроведуваат едукација или треба да се најдат средства за спроведување. Важно е да се вклучат медиумите, особено телевизиите кои би ги прикажувале нашите наставни видеа. Мислам дека ова би ги заинтересирало луѓето уште повеќе“, заклучи координаторката на кампањата „Оживеј ме“ на фондацијата „Хрватска куќа срца“, Ивана Портолан Пајиќ.
Фондацијата направи неколку инструктивни видеа кои покажуваат како правилно да се пружи прва помош, реанимација само со раце, вештачко дишење и употреба на дефибрилатор. Можете да видите повеќе на веб-страницата на проектот Revive me.
