Иако релативно лесно можеме да ја преболиме настинката, тие неколку дена кога таа не ослабува може да бидат доста неподносливи. Со цел да се олесни закрепнувањето, многумина прибегнуваат кон лекови. Но, лековите кои само ги ублажуваат симптомите како висока температура, главоболка и болки во грлото обично не ги препишува личен лекар, туку треба сами да ги платите во аптека. Колку чини лекување на настинка?
Со акутна настинка, најдобро е луѓето што повеќе да се одмораат, да го слушаат своето тело и да пијат топли напитоци, советува докторката од Здравствениот дом во Марибор, Наташа Магуша Лорбер. „Во случај на главоболка препорачуваме и аналгетик како Лекадол или појак Налгесин. Треба да почекаат неколку дена да помине студот. Обично потребни се пет до седум дена за да се подобри состојбата“.
Дали настинката поминува побрзо кога земате лек? „Не, симптомите ги ублажуваме само со лекови. Настинката е вирусна болест и бара свое време. Времетраењето на настинката зависи од вирусот и имунолошкиот систем на секој поединец“, објасни Магуша Лорбер.
Луѓето со настинка најчесто имаат висока телесна температура, затнат нос, сува или продуктивна кашлица и болки во грлото. Така, фармацевтите препорачуваат лекови според изразот на симптомите кај поединецот. Најчесто издаваат лекови против болки, пастили или спрејови за воспалено грло, капки или спрејови за затнат нос и лекови за ублажување на искашлувањето и смирување на кашлицата, објасни фармацевтот од Љубљанската аптека Венчеслава Бавчар. Притоа, тие обрнуваат внимание и на други медицински состојби и лекови што ги земаат.
Таа изјави дека лековите кои содржат парацетамол, ибупрофен, напроксен и ацетилсалицилна киселина се користат за намалување на температурата и ублажување на болката. За деца под 12 години, погодни се парацетамол и ибупрофен. Спрејовите или капките кои содржат оксиметазолин или ксилометазолин го олеснуваат дишењето кога носот е блокиран.
Кашлањето може да се забрза со лекови кои содржат ацетилцистеин, бромохексан или амброксол и хербални лекови кои содржат бршлен, јаглика или мајчина душица. Сувата кашлица може да се потисне со помош на лекови кои содржат бутамират или со хербални лекови кои содржат хлебните.
„Болката во грлото може да се ублажи со пастили или спрејови кои може да содржат антисептици како што се цетилпиридин, амилметакрезол или 2,4-дихлоробензил алкохол, хлорхексидин, антиинфламаторни агенси (како флурбипрофен) и анестетици. Антисептиците делуваат како антибактериски и антивирусни агенси, антиинфламаторните средства го смируваат воспалението, а анестетиците делуваат како ублажувачи на болка“, објасни Бавчар.
Лекадол, Аспирин плус Ц и Ангал ќе ве чинат најмалку 20 евра
Лековите кои ги ублажуваат симптомите на настинка обично се купуваат без шалтер во аптека. За кутија Лекадол со 20 таблети, спомнати од мариборскиот лекар, во онлајн аптеките ќе платите од 3,36 евра (Љубљанска аптека) до 3,93 евра (Лекарне Марибор). Парацетамол е исто така во таблетите Далерон. Пакет од 24 таблети наменети за лекување на настинки чини од 9,82 евра (Лекарна Љубљана) до 10,73 евра (lekarnar.com).
Многумина препорачуваат и пијалоци со додаден витамин Ц кога сте настинати.За 10 таблети Аспирин плус Ц ќе платите од 7,81 евра (Љубљанска аптека) до 8,45 евра (Долењске лекарне).
Ако и вие страдате од болки во грлото кога сте настинати, можете да си помогнете на пример со пастилите Ангал. За 24 пастили ќе платите од 8,87 евра (lekarnar.com) до 9,37 евра (Лекарне Марибор). Симптомите на настинка и грип како што се главоболка, болки во грлото и мускулите, како и отекување на носната слузница и воспаление на синусите, може да се помогнат и со таблетите Coldrex. Кутија од 12 таблети чини од 6,21 евра (аптека Љубљана) до 6,78 евра (аптека Марибор).
Ако купите кутија од 20 таблети Лекадол, пакување од 10 таблети Аспирин плус Ц и 24 пастили Ангал кога сте настинати, ќе платите најмалку 20 евра за лековите. Во исто време, вреди да се потсетиме на мудроста на нашите баби дека настинката трае „седум дена или една недела“.
Симптомите на настинка можете да ги ублажите и со лековити растенија. И за лекување и за спречување на настинки можат да помогнат лековите од американската слама кои го поддржуваат имунолошкиот систем. Сепак, претпазливост: лекови и додатоци во исхраната кои го стимулираат функционирањето на имунолошкиот систем не треба да ги користат пациентите кои користат имуносупресивни лекови, предупреди Бавчар. Во традиционалната медицина против настинки се препорачуваат и мајчина душица и ловор. Ѓумбирот, лукот и кромидот, на пример, делуваат како природни антибиотици.
Најдобрата превенција е здрав начин на живот
Фармацевтот Венчеслава Бавчар објасни дека за превенција од настинка жителите прибегнуваат и кон додатоци во исхраната со бета-глукани. Сепак, таа предупреди дека најдобрата превенција е здравиот начин на живот, кој обезбедува добро функционирање на имунолошкиот систем и ја зајакнува отпорноста.
„Се препорачува редовна физичка активност, на пример од половина час до еден час пешачење дневно пет до седум дена во неделата и најмалку два пати неделно вежби за мускулна сила. На имунолошкиот систем му треба и доволно сон за нормално да функционира. Пушењето, алкохолот и хроничниот стрес можат да ја намалат ефикасноста на имунолошкиот систем“, објасни таа.
За нормално функционирање на имунолошкиот систем придонесува и здравата исхрана, која содржи многу свежо овошје и зеленчук. „Во зима, ако има помалку свежо овошје и зеленчук на располагање, можеме да си помогнеме со витамински и минерални препарати. Бакарот, цинкот, селенот и железото се особено важни меѓу минералите, а важни се витамините А, Б6, Б12, Ц, Д и фолната киселина. Европската агенција за безбедност на храна (ЕФСА) ги одобри сите горенаведени здравствени тврдења дека играат улога или дека придонесуваат за функционирањето на имунолошкиот систем“, додаде таа.
Кај нас лекови, меѓу кои и Лекадол, може да се купат само во аптеки. Во одредени европски земји, лековите, вклучително и оние со активната состојка парацетамол, се достапни во широка продажна мрежа, а може да се купат и во обични продавници.
Но, според претседателката на Комората на фармацевти на Словенија, Дарја Поточник Бенчич, ова е многу полошо од безбедносен аспект. „Иако зборуваме за Лекадол, кој го има во секоја женска чанта, неговата прекумерна употреба му штети на црниот дроб“, предупреди таа летото.
Во нашата аптека е ограничена и набавката на лекови без рецепт. Во член 60 од Правилникот за класификација, пропишување и издавање на лекови за хумана медицина е предвидено дека без рецепт можете да купите само едно големо или три мали пакувања од ист лек. Ако овластено лице се сомнева во злоупотреба, може да одбие да го даде лекот, дури и ако не е потребен лекарски рецепт.
Ветувањата за перформансите на додатоците во исхраната честопати се во спротивност со доказите
Кога ќе настинат, многу луѓе веднаш трчаат во аптека или аптека за да набават многу додатоци во исхраната, бидејќи се сигурни дека побрзо ќе оздрават. Епидемијата на ковид-19 во голема мера ја зголеми и продажбата на додатоци во исхраната, кои ветуваат зајакнување на имунолошкиот систем и ублажување на проблемите во случај на можна инфекција. Внимавај! Ветувањата за перформансите на додатоците во исхраната честопати се контрадикторни со докази за нивната ефикасност.
Уште повеќе, можете дури и активно да си наштетите со некои од нив. Многу луѓе, на пример, често земаат додатоци во исхраната со антиоксиданси (витамини Ц, А, Е), бидејќи се убедени дека кога се во прашање витамините, „повеќе е подобро“. Но, додатоците во исхраната со антиоксиданси треба да се достапни само во аптеките, со рецепт, објаснува др. Мартин Берго, раководител на одделот за бионауки и исхрана во шведскиот државен институт Каролинска, кој пред извесно време објасни за N1 дека ако земате додатоци во исхраната со антиоксиданси и имате тумор во телото, „директно ќе му помогнете“. Според него, тие дури треба да се повлечат од слободна продажба.
Има се повеќе докази дека антиоксидансите се корисни само во многу ограничена мера, во оbsegu, кој го добиваме од храна со здрава, урамнотежена исхрана и поголеми дози, кои ги добиваме од додатоците во исхраната, можат активно да ни наштетат. Затоа експертите советуваат да се храниме здраво и на тој начин да ги добиваме сите потребни материи, а суплементите да ги користиме само по експлицитна инструкција на лекар или ако имаме недостаток. Но, во зима во Словенија – поради недоволната изложеност на сонце – добар дел од населението има забележително недостаток на витамин Д, поради што се препорачува додавање на овој витамин во текот на овие месеци.
