Охридското Езеро, бисерот на македонската природа и светско природно наследство под заштита на УНЕСКО, во последниве години сè повеќе наликува на неорганизирана пловна зона без вистински систем и контрола. Посебно загрижувачка е ситуацијата со зголеменото присуство на катамарани (понтони) кои ги превезуваат туристите ширум езерото, често во сомнителни безбедносни услови и со нејасен регулаторен статус.
Регулаторен вакуум на водите
Капетанијата на пристаништата на Северна Македонија, институцијата која би требало да биде клучна во регулирањето на пловидбата по езерото, во минатото воопшто не реагираше на ваквите појави. Долги години проблемот со нерегулираната пловидба беше целосно игнориран, што доведе до денешната хаотична состојба. Новото раководство на Капетанијата сега се соочува со огромен предизвик – да воведе ред во систем што премногу долго функционирал без контрола.
Клучното прашање е дали новото раководство ќе има капацитет и волја да се справи со наследените проблеми. Засега, сè уште отсуствува транспарентен и целосен регистар на пловните објекти, што отвора сериозни прашања:
- Колку од катамараните што моментално оперираат на Охридското Езеро се регистрирани?
- Дали постои прецизна евиденција за сопствениците и операторите на овие пловни објекти?
- Кој ја контролира техничката исправност на пловните објекти?
Безбедносен ризик за илјадници туристи
Неконтролираниот раст на бројот на катамарани (понтони) носи сериозни безбедносни ризици. Туристите кои плаќаат за овие услуги често не се свесни дека:
- Голем број од лицата што управуваат со овие пловни објекти немаат соодветни дозволи и обука – отсуството на систематска контрола од страна на Капетанијата овозможува практично секој да може да се појави како “капетан” без неопходните квалификации
- Многу од овие пловни објекти не ги исполнуваат основните безбедносни стандарди – од недостаток на соодветна опрема за спасување до технички неисправни пловила
- Не постои јасен протокол за постапување во случај на несреќа – што во комбинација со нерегистрирани пловила и неквалификувани оператори претставува рецепт за катастрофа
Еколошките последици
Покрај безбедносните ризици, неконтролираното зголемување на пловниот сообраќај создава сериозен притисок врз екосистемот на езерото:
- Загадување од горива и отпадни води
- Нарушување на природните живеалишта на ендемичните видови
- Зголемена бучава која влијае на целокупната флора и фауна
Потребни мерки
За да се стави вистински ред во пловидбата по Охридското Езеро, неопходни се следниве мерки:
- Воспоставување на целосен и јавно достапен регистар на сите пловни објекти што оперираат на езерото
- Задолжителна сертификација и редовна контрола на сите лица што управуваат со пловни објекти
- Строги технички прегледи и безбедносни стандарди за сите пловни објекти, особено оние што превезуваат туристи
- Ограничување на бројот на пловни објекти во согласност со капацитетот на езерото и заштита на неговата еколошка рамнотежа
- Воведување на јасни зони и рути за пловидба што ќе овозможат безбедно движење и заштита на најчувствителните делови од езерото
Заклучок
Охридското Езеро е премногу вредно природно богатство за да биде препуштено на стихијно и нерегулирано користење. Капетанијата на пристаништата, која во минатото потфрли во својата улога, сега со новото раководство има историска шанса да направи значаен пресврт. Предизвикот е огромен – да се воспостави ред таму каде што со години владееше хаос.
Новото раководство ќе мора да покаже решителност и да се соочи не само со техничките предизвици на регулирањето, туку и со веројатниот отпор од оние што со години профитирале од отсуството на контрола. Прашањето не е само дали имаат капацитет, туку и дали имаат политичка поддршка да спроведат системски промени.
Крајно време е да се постави прашањето: Дали чекаме сериозна несреќа за да се преземат соодветни мерки? Или ќе покажеме дека имаме капацитет да делуваме превентивно и одговорно кон ова исклучително природно богатство? Одговорот на ова прашање ќе покаже многу за нашите вистински вредности и приоритети како општество.
