Русија зад себе остави вистински гробишта на тенкови и воена опрема во Украина. Дел од него може да се користи како старо железо, а дел дури и останува уметнички објект. Но, има толку многу остатоци што тоа е вистински проблем.
Од почетокот на рускиот напад командата на украинските сили секојдневно известува за уништената руска воена опрема. Според овие податоци, досега се уништени повеќе од 2.750 тенкови, 5.580 оклопни возила, 4.170 други видови возила и 1.770 артилериски системи. Дополнително, како што тврди украинската страна, има системи за противвоздушна одбрана, авиони, хеликоптери…
Иако е тешко да се проверат информациите на една од конфликтните страни, експертите на холандскиот проект „Орикс“ (Орикс) со анализа на достапните снимки од фронтот дошле до податоци за речиси 7.600 воени објекти оставени на тлото на Украина. Добра третина од овие возила, како што тврдат од Орикс, биле заробени од украинските сили во речиси недопрена состојба. По успешното пробивање во областа Харков, Русија во Украина ја нарекуваат „најважниот снабдувач на тенкови на украинската армија“. Сепак, според експертите, најголемиот дел од воената опрема е целосно уништен, пренесува Дојче веле (ДВ).
За урнатините се грижат специјални единици
Како што објасни украинското Министерство за одбрана за новинарите на ДВ, воените команди на одредени области водат списоци со воена опрема што ја оставиле Русите и потоа ја предаваат на украинската армија. „Специјалните единици кои ги нарекуваме „канибали“ одат на терен и ги проверуваат остатоците. Тие носат што може да се користи за одржување на украинската воена опрема“, вели претставникот на Министерството.
Сепак, многу остатоци од руски тенкови, самоодна артилерија и оклопни возила сè уште лежат на полињата и патиштата во Украина со месеци. Во украинската армија проценуваат дека некои од овие остатоци може да се користат за вежби за гаѓање, но прво треба да бидат доставени до воените полигони.
Уште од украинскиот контранапад во областа Киев оваа пролет, овие урнатини ја поттикнаа љубопитноста на трговците со отпад. Еден модерен резервоар тежи речиси 50 тони, а украинското издание на весникот „Форбс“ (Форбс) во тоа време пресмета дека само материјалот вреди околу 45 милиони долари. Оттогаш, загубите на руската армија, како што се проценува во Украина, се зголемија повеќе од три пати.
Специјален, но неупотреблив челик
Познато е дека и по војната во Ирак, уништената воена опрема стана голем и опасен проблем. Најголем проблем таму беше муницијата што се користеше за уништување на ирачките тенкови: специјалната муниција на противтенковските пушки за воздушни напади содржи тешки, понекогаш радиоактивни метали, што беше ризик за луѓето кои ги исчистија остатоците по војната.
Таква муниција речиси никогаш не се користи во војната во Украина, но украинските компании за преработка на старо железо и онака не се премногу заинтересирани за урнатините. „Оклопот на овие возила е направен од специјални челични легури кои имаат посебни карактеристики. На пример, тие имаат висока точка на топење, па затоа е потешко да се обликуваат. Во зависност од состојките во него, тој челик не може само да се стави во висока печка и да се претвори во предмет за секојдневна употреба“, објаснува Валентин Макаренко, директор на компанијата „Интерпајп Втормет“. Проблемот веќе се јавува во случај на транспорт, бидејќи оклопот, по правило, не може да се исече со обична машина за заварување на гас.
Челичарниците и онака работат со намален капацитет
Украинското здружение на преработувачи на старо железо „УАВтормет“ укажува дека пазарот на такви суровини во таа земја е заситен и неговата вредност паѓа. Во исто време, од почетокот на војната, неколку металуршки погони мораа да престанат со работа: производството на челик во Украина се намали за 66 отсто во првите девет месеци од оваа година, а преработката на металниот отпад за цели 73,5 отсто. Поради високите царини, не е решение ниту извозот на тој метален отпад.
Најголемиот металопреработувачки концерн на Украина, „Аркелор Митала“ од Криви Рих, за ДВ објаснува дека имаат повеќе од доволно залихи на старо железо – повеќе од 80.000 тони, „затоа нема потреба да се користи уништена воена опрема, која исто така е не е погоден за наше производство“, вели Володимир Хајдаш од секторот за односи со јавноста на тој концерн.
Изложби кои го подигнуваат моралот на граѓаните
Примери за уништената воена опрема на рускиот агресор се изложени и во центарот на Кривји Рих, а како што вели заменик-градоначалникот Сергеј Милутин, по најновата офанзива на украинските сили кон Керсон, постојано пристигнуваат нови експонати: „Мислам дека ќе стане постојана поставка, како до наша победа, како и после неа“, вели градскиот функционер.
Владата на Украина иницираше создавање на вакви изложби низ целата земја, па и надвор од неа, за да го подигне моралот на граѓаните и да покаже дека рускиот напаѓач воопшто не е непобедлив. Една од првите вакви изложби беше организирана на Св. Михаила во Киев и навистина е своевидна атракција и за граѓаните и за посетителите на тој град.
Во Одеса, некои од овие остатоци беа преземени од уметници, а од септември таму беше отворена изложба на нивните дела, често со необични бои или интересни композиции. Еден од уметниците е Игор Матроскин. Тој вели дека изложбите ги потсетуваат луѓето колку се блиску до фронтот, но исто така им покажуваат дека оружјето во невешти раце на крајот не е ништо повеќе од старо железо. Матроскин, исто така, смета дека ваквите изложби нема да ја изгубат својата важност ниту по војната.
Потребна е помош од Западот
Сепак, едноставно има премногу остатоци и затоа треба да се отстранат – по можност на еколошки начин. Експлозивите што се наоѓале во тие возила биле активирани одамна, горивото и маслото или изгореле или истеколе во земја. Но, тие воени конструкции би морале да се рециклираат на вистински начин, а Украинците немаат искуство во тоа, истакнува Макаренко од компанијата „Интерпајп Втормет“.
Украинското Министерство за одбрана е свесно дека тоа е проблем и вели дека владата работи на план за отстранување на остатоците. Но, Украина сигурно, како што нагласуваат, никогаш нема да најде пари да плати за тоа. „Потребно е насочено да се побара меѓународна помош, бидејќи европските компании за рециклирање отпад имаат соодветна технологија и искуство за таква работа.“ Во здружението „UAVtormet“ сметаат дека, меѓу другото, владата во Киев би мора да се побрза со отстранување на сите царински бариери за извоз на таков метален отпад.
