Во лабораторијата на еден од најголемите физичари на сите времиња, тие ги сокриле златните Нобелови награди од нацистите на тој начин што она што всушност било на повидок, но невидливо, ја преживеало Втората светска војна.
Денеска во Осло објавија кој ја доби Нобеловата награда за економија, а познати се сите годинешни добитници. Покрај престижната титула, сите нобеловци добиваат и парична награда и златен медал од 23-каратно злато со ликот на Алфред Нобел и потврда дека се негови вистински сопственици.
Многу необична приказна е поврзана со два медали, кои ги добиле еден германски и еден американски физичар. Тие ги стопија двата медали за да ги скријат од нацистите.
Се започна кога нацистичкиот режим во Германија забрани извоз на злато од државата, противник на режимот и Евреин, па властите лесно можеа да го конфискуваат и него. Во тоа време, во Германија живееле и работеле нобеловецот физичар Макс фон Лауе, кој имал еврејско потекло, и Џејмс Франк, Американец, кој отворено се спротивставувал на нацизмот. Кога беше донесен законот, што се сомневаа и двајцата, дека нацистите може лесно да им ги одземат медалите ако ја најдат, па зошто тајно ја прати во Данска, во Институтот за теоретска физика во Копенхаген, кој го водеше Нилс Бор, (еден од најголемите физичари vseh časok in prav tako nobelovec), со желба да го спаси.
Не долго после тоа, нацистичка Германија ја нападна и ја окупираше и Данска. Со тоа на Бор настана проблем – каде се златните медали?
На денот кога нацистите го зазедоа Копенхаген, Бор и неговите колеги избезумено размислуваа како да ги сокријат медалите од нацистите, бидејќи се плашеа од истрага. Бор прво предложил да ја закопаат, но тие брзо се откажале од таа идеја. Тогаш хемичарот Ѓерги де Хевеси, кој работел во лабораторијата на Бор, предложил медалот да биде „невидлив“ – буквално.
Сè што било потребно било да нарачаат течност позната како „aqua regia“ (латински: „кралска вода“). Станува збор за мешавина од концентрирана азотна и хлороводородна киселина, која на словенечки се нарекува „златотопка“. Оваа мешавина е еден од ретките соништа, со кои лесно може да се раствори златото, кое инаку е многу нереактивно.
Научниците, на кои им останаа уште неколку часа, се потрудија и ги растворија медалите во безбојна течност, која на крајот стана светло портокалова. Течноста со стопеното злато потоа била ставена на висока полица во лабораторијата, каде што останала незабележана во текот на нацистичката окупација.
Де Хевеси, кој имал унгарско-еврејско потекло, побегнал од Данска пред нацистите – а во летото 1943 година ја добил и Нобеловата награда за хемија – се вратил во лабораторијата по Втората светска војна и ја нашол чашата недопрена.
Користејќи хемиски процес, тие извлекле злато од растворот и го вратиле на Комитетот за Нобеловата награда. Тој се погрижил медалите повторно да бидат ковани и вратени на фон Лауе и Франк на церемонијата во 1952 година.
