Новинарот на Нова ТВ Хрвоје Крешиќ и Игор Алборгети од 24 седнати ја коментираа неделната ситуација „Точка“ на Блискиот Исток, која во последните недели се влоши до степен што не е забележан со децении. Упадот на Хамас во Израел, во кој беа убиени повеќе од 1.000 луѓе, предизвика брутална реакција на Израел. Илјадници луѓе беа убиени во последователните воздушни напади на Појасот Газа, но Израел исто така подготвува копнена офанзива и веќе неколку дена ги предупредува цивилите да ја напуштат областа. Хамас не го дозволува тоа.
Крешиќ известуваше од Газа во 2009 година и покажува како тогаш ситуацијата била поинаква, не е блиску до она што е денес, но сепак било фантазмагорично искуство.
Се сеќаваше на неговиот тогашен водич, чијшто еден брат го убија Израел, другиот од Хамас, не можеше да го напушти Појасот Газа. „Тој беше осуден на Хамас, ги мразеше од дното на душата или беше осуден пред нив. Ова е затвор во кој се случуваат најлошите работи, каде што гроф, убиец и лудак прават живот за сите во овој затвор. Немаат друг избор освен да се обидат да се тргнат од неговиот радар или да го убедат да не ги победи. Овие луѓе не можат да го напуштат Појасот Газа, не можат да стигнат до весникот. Ако сакаат документи, мора да одат на Западниот Брег, во палестинските институции, бидејќи Израел не го признава постоењето на Хамас. Тие не можат да ја напуштат Газа за да стигнат до други палестински територии. Целосен парадокс. Животот е страшен“, се присетува Крешиќ.
„Животот се обидува да се случи меѓу овие урнатини. Зарем не можеме да го споредиме ова со она што го гледаме денес“, вели тој.
Алборгети е одличен познавач на блискоисточната криза. Тој смета дека има повеќе причини зошто тоа се случило. Објаснување дека Израел има три разузнавачки служби, но никој од нив не знаел ништо. „Постојат две нивоа на проблемот. Немаше дигитален запис од договорот за нападот, но другото е што не се знаеше дека почнале кога почнале. Зошто? Затоа што ги уништија невралгичните точки на израелскиот систем, центрите од кои се контролира оградата која чинеше три милијарди евра. Сè беше подредено на фактот дека Хамас не можеше да ја заземе границата, тоа гарантираше безбедност. Кога ги уништија граничните контролни центри, тоа беше сигурна работа. Изненаден сум што и требаше толку време на израелската војска и полиција да стигнат до местото каде што луѓето беа масакрирани. Кај убиените членови на Хамас биле пронајдени документи со директна наредба за убивање жени и деца. Овој тип на бруталност не е евидентиран. … Самиот нагон за одмазда што преовладува во Израел му носи повеќе вредност на Израел отколку на Хамас во моментов“, вели Алброгети.
На прашањето дали Израел може да успее во оваа копнена офанзива, Крешиќ покажува дека е можно да успее, или дека му е тешко да замисли. „Хамас најде начин да ги заобиколи сите најбезбедни антитерористички мерки во светот. Во Газа има подземен и надземен свет, но овој подземен свет е многу поинтензивен, се чини. Тунелите, Хамас, бидејќи ги повредуваат сопствените граѓани, нема да дозволат цивилите да го напуштат северниот дел на Газа, иако југот нема среќа, или не се директно изложени на ракети… Нема да дозволат заминете за да можат да му кажат на светот „ова го сака Израел“ цивилите. Урбаното војување е најлошата форма на конфликт. Можеме да видиме како изгледа и во Украина. На тоа мора да се додаде се што се случува под земја, но Израел не може да знае што се случува таму и што се крие во тунелите на Хамас. Има многу предизвици, но глобалната слика сигурно ќе се промени на штета на Израел, бидејќи се зголемува бројот на цивилни жртви меѓу Палестинците“, вели Крешиќ.
Алборгети додава дека израелските војници веќе се во Газа. Постои единица 504, единица на агенти кои се специјално обучени, асимилирани во Газа. „Израел ги добиваше најдобрите информации од нив. Што стана со тоа, истрагата ќе покаже“, вели тој.
Помина една недела од нападот на Хамас. „Израел на почетокот никогаш не реагираше. Секогаш имаа мудрост да чекаат, да остават работите да се смират и потоа систематски да посегнат по терористот. Очекував дека овој тип на одговор ќе биде доминантен, дека ќе се одмаздат преку воздушни напади и ќе ја замрзнат ситуацијата и ќе почнат да планираат некоја операција која селективно, хируршки ќе ги отстрани клучните луѓе, членовите на Хамас. Ваков одговор каде бараат милион луѓе да се преселат за 24 часа… Акцијата ја одложија поради лошото време. Во исто време, расте притисокот за дистрибуција на хуманитарна помош низ Египет. Вклучени се многу фактори. Ми се чини дека постои можност Израел, политиката и војската, да го променат опсегот и начинот на одговор на овие страшни терористички напади“, вели тој.
Владата на Бенјамин Нетанјаху е најдесничарската израелска влада досега
Израелците до вчера беа на улица и протестираа против тоа. Сега е формирана влада на национално единство. Крешиќ покажува дека не се сите толку обединети како што би сакал Нетанјаху да биде, но дури и неговите пораки во последните денови предизвикуваат многу контроверзии во Израел. „Сето ова се случи под негов надзор и затоа значителен број Израелци ќе го сметаат за одговорен. Тој целосно ги потчини државата и институциите на грижата за сопствената иднина. Тој е на обвинителна клупа поради низа корупциски скандали и затоа сакаше да го потчини судството. Токму тој го напумпа Хамас и во него виде лост за решавање на проблемот на Израел, дека Израел ги презема Појасот Газа и Западниот Брег и се ослободува од Палестинците. Тој не сакаше да седне со Фатах, која е умерена и го призна Израел. Дури и во 2019 година, тој експлицитно покажува во Кнесетот дека Хамас е опција на која треба да и се даде можност да расте и да биде што е можно поекстремен. Немате друг избор освен да разговарате со умерените. Кога го имате Хамас на другата страна, тогаш имате оправдување да дејствувате против него на недипломатски начин“, вели Крешиќ.
Египет не е среќен што мора да прими толку голем број луѓе. „Политиката на Египет кон Израел е разумна и пригодна. Египет стравува од дестабилизација и може да дојде со голем број бегалци од Газа. Ова општество не е во состојба да асимилира толку многу луѓе на начин на кој тие се задоволни, би спасиле гол живот, но сепак ги живеат овие радикални идеи кои не се ретки во Појасот Газа. Хамас ја украде палестинската маст, но Палестинците немаат сила да излезат со тоа. Хамас ја третираше домашната опозиција како Израелците во кибуцим, каде што беа убиени жени и деца. Тешко ќе биде поразена идејата за Хамас. Исто како што е тешко да се победи идејата за нацизам и фашизам по Втората светска војна“, вели Алборгети.
Земјите од регионот имаат комплицирани односи со Палестинците, пред се поради Хамас. Целта на Иран и Хамас беше да ги уништат односите меѓу Израел и Саудиска Арабија, но успеаја во тоа. „Целата област е сложена, но најмногу страдаат Палестинците. Не стојат, никој не ги сака. Тој нема да ја добие својата земја. Не е претерано изненадување што тие во мал дел од сведокот велат дека е подобро лудаците да им ја симнат главата или дека е подобро од се друго што им се случило во животот“.
За прв пат, православните Евреи избегале од израелската влада. Алборгети објаснува дека сега мора да попушти пред сите барања на Бен Гвир бидејќи Нетанјаху на овој начин си ја спасува главата. „Православните Евреи во Израел не плаќаат даноци, не одат во војска, имаат голем демографски раст и за неколку години ќе сочинуваат 30 отсто од населението во Израел. Израелското општество е поделено на половина и овој лош одговор е одраз на оваа поделеност во институциите на земјата. Израел е единствената демократија на Блискиот Исток, да не го заборавиме тоа. И така функционираа совршено“, вели Алборгети.
Крешиќ додава дека во другите земји од овој регион нема медиум како израелски Хаарец кој деновиве прецизно ги сецира сите потези на власта кои имаа влијание на ситуацијата. Тој, исто така, додава како православните Евреи се охрабруваат да одат на Западниот Брег и да ги преземат палестинските куќи и нивната земја таму.
„Факт е дека сите националистички влади се глупави и неспособни, ова му се случи и на Нетанјаху. Прашање е дали сака да се извлече од ова на штит или со штит“, вели Алборгети.
Што се однесува до хрватската надворешна политика, претседателот и премиерот уште еднаш најдоа причина за конфликт – израелското знаме на зградата на МВЕП.
„Тоа што двајцата се согласуваат за нешто е научна фантастика… Весна Пусиќ кажа сè, понекогаш е подобро да се премолчат работите бидејќи не е време да се зборува за нив, без разлика“, вели Крешиќ. Алборгети покажува дека е страшно смешно да се разговара за знамето на овој начин. „Министерот за надворешни работи три-четири дена не успеа да организира евакуација на хрватските државјани од Израел. Тој го постави израелското знаме покрај знамето на Хрватска и ЕУ и сведочеше за Милановиќ и Путин. Ова ниво на очекување дека некој ќе каже дека тоа е вистина навистина ме изненадува меѓу министрите на Пленковиќ. И Пленковиќ повтори дека Израел мора да го земе предвид законот за војна… Ова се сумира во овие три збора („Израел ми ги загуби симпатиите“), но Пленковиќ го елаборираше на подобар начин, нешто поумерено“, вели Алборгети.
