Труењето со олово има многу поголеми последици за глобалното здравје отколку што се мислеше: може да придонесе за повеќе од пет милиони смртни случаи секоја година, а заканата што ја претставува е голема колку и загаденоста на воздухот, покажуваат најновите истражувања.
Студијата, исто така, проценува дека изложеноста на токсични метали одзема просечно шест IQ поени од секое дете во земјите во развој, известува Science Alert.
Докажано е дека труењето со олово предизвикува цела низа сериозни здравствени проблеми, особено поврзани со срцевите заболувања и развојот на мозокот кај малите деца. Токму затоа оловниот бензин е забранет во целиот свет.
Сепак, изложеноста на овој моќен невротоксин сè уште е можна преку храна, почва, садови, ѓубрива, козметика, автомобилски батерии и други извори.
Економистите кои ја изработија студијата велат дека таа е прва што ги проценува ефектите од изложеноста на олово врз смртните случаи од срцеви заболувања и губењето на коефициентот на интелигенција кај децата во богатите и земјите во развој.
Главниот автор, Бјорн Ларсен, изјави за АФП дека тој и неговиот колега останале без зборови кога првпат ја виделе пресметката врз основа на нивниот модел: „Не се ни осмеливме да ја шепнеме бројката, таа беше толку огромна“.
Моделот проценува дека во 2019 година, 5,5 милиони возрасни луѓе ширум светот починале од срцеви заболувања предизвикани од изложеност на олово. 90 отсто од нив живееле во земји со низок или среден економски статус.
Оваа проценка е дури шест пати поголема од претходната и претставува околу 30 отсто од сите смртни случаи од кардиоваскуларни болести, кои се водечка причина за смртност во светот.
Тоа би значело дека изложеноста на олово е поголема причина за срцеви заболувања отколку пушењето или холестеролот, вели Ларсен.
Цена од шест трилиони долари
Истражувањето, исто така, проценува дека децата на возраст под пет години изгубиле вкупно 765 милиони IQ поени во 2019 година поради труење со олово, а 95 отсто од овие загуби доаѓаат од земјите во развој.
Истражувачите на Светска банка процениле дека во 2019 година економската загуба предизвикана од изложеноста на олово изнесувала 6 трилиони долари, или седум отсто од глобалниот БДП.
Во анализата, истражувачите користеа проценки за нивоата на олово во крвта од 183 земји, земени од револуционерната студија за глобално оптоварување на болести во 2019 година.
Претходните студии го мереле влијанието на оловото врз срцевите заболувања само во случаи поврзани со зголемен крвен притисок. Новата студија разгледа многу други начини на кои оловото влијае на срцето, како што е стврднувањето на артериите, што може да доведе до срцев удар. Затоа нивниот број е поголем, објаснува Ларсен.
Рој Харисон, експерт за загадување на воздухот и здравје на Универзитетот во Бирмингем во Велика Британија – кој не беше вклучен во студијата – изјави за АФП дека резултатите се „интересни, но има многу неизвесност“.
На пример, врската помеѓу олово во крвта и срцевите заболувања се заснова на истражување во САД и „голем скок“ е обидот да се применат тие наоди во целиот свет, рече тој.
Харисон исто така нагласи дека моделот користи проценки – не тестови – на олово во крвта во многу земји во развој.
Доколку овие резултати се потврдат, „тоа би било од големо значење за јавното здравје, но во моментов тоа е само интересна хипотеза“, додаде тој.
„Дел од сложувалката“
Ричард Фулер, шеф на невладината организација Чиста Земја, вели дека тестовите за олово во крвта во земјите во развој генерално откриваат повисоки нивоа од проценките на новата студија.
Ова значи „дека последиците од олово може да бидат уште полоши од она што го опишуваат извештаите“, рече тој за АФП, нарекувајќи ги проценките „повик за будење“.
Ларсен наведува дека „сè уште сме во темнина“ кога станува збор за прашањето колку различни извори на олово придонесуваат за контаминација на крвта.
Фулер вели дека дел од таа загатка е откриена во извештајот на неговата организација, објавен во вторникот, во кој се анализирани 5.000 примероци на стоки и производи од 25 земји во развој.
Анализата откри високо ниво на контаминација со олово во метални тенџериња и тави, керамички садови, боја, козметика и играчки.
„Токму затоа посиромашните земји имаат толку многу случаи на труење со олово“, предупреди Фулер. „Тие се трујат од работите што ги имаат во нивните кујни.
