Енергетската транзиција се одвива побрзо отколку што многумина мислат – покажа извештајот на ИЕА
На почетокот на милениумот, светот без фосилни горива беше сосема незамислив. Две децении подоцна, се приближуваме до поодржливо и позелено утре каде добиваме електрична енергија од обновливи извори, топлина со топлински пумпи и возиме електрични автомобили.
Живееме во свет кој е околу 1,2 °C потопол отколку што беше пред да започне експлоатацијата на фосилните горива. Со цел да го спречи глобалното затоплување и неговите најпогубни последици, човештвото ја намалува употребата на нафта, јаглен и гас и се стреми да достигне нето нула емисии на гасови кои ја загреваат атмосферата.
И тоа со конкретна временска рамка – до 2050 година, пишува порталот Klima 101.
Дали таа надалеку позната нето нула на средината на векот е нешто што е остварлива, реална и опиплива цел? Набљудувајќи го досегашниот развој на чистите технологии, неодамна објавениот извештај на Меѓународната агенција за енергетика (ИЕА) вели дека е, но просторот за негова реализација се стеснува.
Се наближува рокот за откажување на штетните емисии. Иако ИЕА вели дека енергетскиот сектор се менува побрзо отколку што многумина мислат, трансформацијата треба значително да се забрза за да се запре зголемувањето на просечната глобална температура на 1,5 °C во споредба со прединдустриската ера до крајот на векот. .
„Одржувањето на целта за ограничување на глобалното затоплување на 1,5°C бара светот брзо да се собере“, рече Фатих Бирол, извршен директор на ИЕА. „Добрата вест е дека знаеме што треба да направиме – и како да го направиме тоа“, додаде тој.
Според него, овогодинешниот ажуриран извештај за нето нула го покажува патот напред. „Но, ние испраќаме и многу јасна порака: силната меѓународна соработка е клучна за успехот. Владите треба да ја одвојат климата од геополитиката, со оглед на обемот на предизвикот што е при рака“.
Упатства за тоа што да се прави
Експертите посочуваат дека климатските активности во текот на оваа деценија се од фундаментално значење за тоа дали ќе постигнеме нето нула навреме и нудат насоки за земјите: што всушност треба да направат за да не им се извлечат климатските цели од дофат?
Прво, до 2030 година, глобалните капацитети на обновливите извори треба да се зголемат од сегашните 3.600 гигавати (2022 година) на 11.000 гигавати, односно трипати да се зголемат.
Како што е наведено, ова ќе бара од надлежните актери, меѓу другото, да го забрзаат процесот на добивање дозволи и да ја прошират и модернизираат електричната мрежа, како и безбедно интегрирање на обновливите извори.
Благодарение на рекордниот раст на соларната енергија во последниве години и напредокот на индустријата, се случува нешто што беше недостижно пред само неколку години: ИЕА проценува дека сончевата енергија е веќе на добар пат да постигне раст во согласност со достигнувањето на нето нула за 2050 година.
Паралелно со развојот на обновливите извори, треба да има и подобрување на енергетскиот интензитет, со што би се заштедила вкупната потрошувачка на нафта во патниот сообраќај денес во сценарио на нето нула емисии. Во пракса, тоа би изгледало вака – подобрена техничка ефикасност на уредите како што се електромотори и клима уреди, префрлување на поефикасни горива и поефикасно користење на енергијата и материјалите.
Но, со реализација на овие два зафати, не само што би трошеле помалку фосилни горива, туку во исто време би ослободиле помалку стакленички гасови, би ја зголемиле енергетската безбедност и би ја подобриле достапноста.
Не смееме да го игнорираме развојот на електрични возила и топлински пумпи, како и намалувањето на метанот од фосилната индустрија
Сепак, треба да се има предвид дека енергетската транзиција бара дополнителни чекори, а не само заедничка работа на обновливите извори и енергетската ефикасност.
На патот кон иднината на нето нула емисии, треба да се потпреме и на електрификацијата на енергетскиот сектор, што во суштина значи пренасочување кон електрични возила и топлински пумпи. Овие технологии веќе прават импресивен напредок, а до крајот на деценијата би можеле да ни обезбедат дури една петтина од потребното намалување на штетните емисии.
Судејќи според неодамнешниот скок, дури две третини од продадените автомобили до 2030 година би можеле да работат на моментално неконвенционален погон – електрична енергија.
Згора на тоа, на многу пазари – а особено во Европската унија – топлинските пумпи се на пат да постигнат годишен раст од 20%, колку што треба да бидат за да се достигнат нето нула емисии до 2050 година.
Иако во контекст на гасовите со ефект на стаклена градина најчесто се зборува за јаглерод диоксид поради неговите загрижувачки концентрации, не смееме да го игнорираме ниту метанот. Во атмосферата има околу двесте пати помалку од озлогласениот јаглерод диоксид, но овој гас има многу поголема моќ на затоплување.
Имајќи го ова на ум, можеме да обезбедиме краткорочно ублажување на климатските промени со намалување на испуштените количини на метан во енергетскиот сектор – за 75% до 2030 година.
Сигнал за итноста на климатските активности добиваме не само во експертските извештаи, туку и од самата планета: зад нас е најжешкото лето во глобалната историја на мерења, обележано со рекордни горештини, пожари и поплави ширум светот.
Но, не сме мотивирани само од поразот кон позелено и поодржливо утре влегуваат во сцените во пресрет на временските екстреми, но и на растечката економска профитабилност на чистата енергија и технологии.
Сепак, како што посочува ИЕА, треба да добиеме уште посилен моментум на полето на енергетската транзиција.
Сите ние, особено идните генерации, со благодарност ќе се сеќаваме на оние кои се однесуваат согласно итноста на денешниот момент“, велат тие.
