Една година откако ја вратија власта во Авганистан, талибанците се воено помоќни од кога било, но заканите за нивното владеење остануваат, без разлика дали се од Националниот фронт на отпорот (НРФ) или од сунитската џихадистичка Исламска група-Хорасан (ИД-К).
Со цел да ја консолидираат власта, талибанците распоредија илјадници борци во стрмната планинска долина Пањшир, упориштето на единствената конвенционална воена закана за исламистите откако ја презедоа власта во август 2021 година.
Живописната долина во североисточниот дел на Авганистан, која со децении им се спротивставува на силите што ја опкружуваат, ги роди НРФ, закоравени борци предводени од Ахмад Шах Масуд – Лавот од Панџир – во борбата против советските сили во 1980-тите.
На чело на NRF сега е неговиот син Ахмад Масуд кој моментално е во егзил на непозната локација.
Од другата страна на спектарот, ИД-К изврши серија бомбашки и самоубиствени напади во изминатите 12 месеци, но џихадистите главно се фокусирани на „меки“ цели, шиитски џамии и храмови на Сиките, не изложувајќи се на директни конфронтации со талибанците.
По хаотичното повлекување на американските и другите странски трупи на 31 август минатата година, заканите од Западот за владеењето на Талибанците беа задушени, иако неодамнешното убиство на водачот на Ал Каеда Ајман ал-Завахири од американско беспилотно летало во Кабул покажува колку ранливи се талибанските лидери во лице на моќен непријател.
Талибанците се уште се најзагрижени за долината Пањшир, но американскиот аналитичар Мајкл Кугелман смета дека ќе треба да се почека посериозен отпор кон исламистите.
„Ако ИС-К продолжи со нападите и започне посериозни напади против талибанците, мислам дека НФР навистина може да има корист од тоа“, рече Кугелман.
„Ако се повеќе и повеќе авганистански семејства се разнесуваат во нападите на џихадистите на Исламската држава-Хорасан, мислам дека тоа сериозно ќе го наруши легитимитетот на талибанците и НРФ може да профитира, тоа ќе им даде можност“, додава Кугелнан.
Панџир беше последната провинција што минатата година падна во рацете на талибанците. Таа даваше отпор до 6 септември, три недели откако талибанците го зазедоа Кабул.
Немирниот мир потоа влезе во долината, која се наоѓа на 80 километри северно од Кабул, и траеше до мај, кога борците на НРФ се спуштија од планините и повторно нападнаа.
Како одговор, талибанците испратија повеќе од 6.000 свои борци во долги конвои оклопни возила и втурнаа страв во коските на локалните жители.
„Откако дојдоа во долината, луѓето се во паника, не можат слободно да зборуваат“, му шепна Амир на новинарот на АФП.
„Ако видат млади луѓе како седат заедно, талибанците веднаш помислуваат дека планираат нешто против нив“, додава млад човек чие име не е Амир, плашејќи се дека откривањето на неговиот идентитет ќе му го загрози животот.
Дури и во далечните 80-ти, по повлекувањето на Црвената армија и граѓанската војна што следеше во 90-тите, а Талибанците ја презедоа контролата врз земјата, Панџир даваше отпор.
Шах Масад беше убиен два дена пред нападите врз САД на 11 септември 2001 година.
Талибанците сега го контролираат главниот пат што минува низ долината, со бројни контролни пунктови.
Неколку илјади луѓе побегнале од долината, каде некогаш живееле околу 170.000 луѓе
„Порано сакавме да доаѓаме овде“, рече Набила, која дошла во долината со четирите сестри на погребот на нејзината мајка.
„Сега има само страв во нашите срца. Се плашиме дека кога ќе дојдат нашите сопрузи, само ќе ги извлечат од автомобилот и ќе ги одведат“, додаде таа.
Групите за човекови права ги обвинуваат талибанците за чести злосторства во Пањшир, вклучително и вонсудски егзекуции.
„Произволно уапсените често се подложени на тепање и тортура, што во некои случаи резултира со смрт“, предупреди Амнести интернешенел во јуни.
Според Џамшед, жител на град во долината, талибанците апсат и им се закануваат на семејствата на борците кои се во движењето на отпорот.
„Затоа многу борци на НРФ слегоа од планините и се предадоа“, рече тој.
Талибанците испраќаат спротивставени пораки кога станува збор за тоа колку реална закана претставува NRF. Од една страна, талибанските власти го негираат самото нивно постоење, а од друга страна испраќаат илјадници борци да се борат против нив.
„Нема фронт, не постои. Ловиме само неколку луѓе во планините“, рече Абдул Хамед Курасани, командант на специјалните сили на талибанците во долината.
Али Назари, шеф на одделот за надворешни работи на НРФ, ги доведува во прашање тврдењата на талибанците.
„Ако сме толку малку и ако сме тесни во планините, зошто праќаат илјадници свои војници“, рече Назари.
Според него, НРФ има околу 3.000 борци и бази низ покраината.
Кугелман верува дека НРФ има волја за борба, но нема капацитет.
„За да може НФР да стане ефективна група, ќе и треба надворешна поддршка, воена и финансиска“, заклучува Кугелман.
Пањшир, според Американскиот институт за проучување на војната (ISW), стана центар на нов отпор.
„Со оглед на нејзината геостратешка положба, опкружена со високите планини на Хинду Куш, долината Панџир им дава огромна предност на герилските борци“, се вели во најновиот извештај на ISW.
На почетокот на векот отпорот кон Талибанците уживаше меѓународна поддршка од главните актери, но денес, во отсуство на меѓународна поддршка, борбата против талибанците на национално ниво останува изолирана и недоволно подготвена, заклучува ISW.
САД го затворија своето поглавје во Авганистан, со многу мала мотивација да се вклучат во регионот.
