Владата одлучи дека Уредбата за утврдување на највисоките малопродажни цени на нафтените производи повеќе нема да се донесува, со што се завршува периодот на регулирање на цените на горивата на секои две недели. Економскиот аналитичар Дамир Новотни разговараше за деталите од одлуката на владата во Ново дан со нашиот Тихомир Ладишиќ.
Дамир Новотни вели дека владата се повлекла од пазарот на нафтени деривати: „Одлуката владата да влезе на пазарот и да ги ограничи цените на нафтените деривати беше целосно погрешна. Ниту една влада освен Хрватска и Унгарија во рамките на ЕУ не го направи ова, ниту една влада во Европската монетарна унија, освен Хрватска. Одлуката беше погрешна од самиот почеток. Ова не ја постигна целта да им се помогне на домаќинствата како што беше најавено. Со хоризонтална мерка, им помагаме и на оние кои можат да платат, на оние кои трошат прекумерно и на оние кои не можат да ја платат таа цена. Денес гледаме дека цените на нафтата се движат од 65, 70 долари за барел, цените се слични на американскиот и европскиот пазар, нема причина за таа мерка.“
„Тоа е политичка мерка, како што беше воведена политичката мерка, така беше укината. Не станува збор за дерегулација на пазарот, тоа е сосема погрешно. Дерегулација би била ако конкуренцијата на пазарот се зголеми. Владата не направи ништо во однос на зајакнување на пазарните односи и конкурентноста за што зборува министерот.“
Новотни ги спореди цените на горивата во Хрватска и соседните земји и објасни дека Хрватска има три нивоа на цени на нафтените производи: „Постои цена за синиот дизел, цена на дизелот или горивото кое нема квалитет и е контролирано од владата, и премиум горива кои доминантно ги користат нашите потрошувачи и се еднакви на цените во регионот. Цените на горивата контролирани од владата беа малку пониски отколку во регионот. Највисоките цени, во еврозоната, се во Италија. Словенија и Австрија не интервенираа и имаат слични цени со Хрватска. Босна и Херцеговина зависи од увозот, но нема таков даночен товар, па затоа цените се малку пониски. Во Србија, цените се малку пониски бидејќи и владата интервенираше. Би рекол дека дури и без владина интервенција, цените би биле на тоа ниво.“Дали цените на горивата ќе се зголемат?
Дали цените на бензинските пумпи ќе бидат различни? „Не, бидејќи пазарната концентрација е многу висока, 65, 70 проценти од пазарната понуда ја држат ИНА и МОЛ. Проблемот со пазарната концентрација е главниот проблем и пазарните механизми не функционираат кога имате таква концентрација. Владите би морале да реагираат и да ја прекинат таа концентрација и само тогаш би го виделе пазарниот механизам како функционира“.
Дали ќе се случи цените на приватните бензински пумпи да бидат многу пати повисоки отколку на други места? „Не верувам во тоа сценарио. Приватните пумпи немаат значителен пазарен удел. Тоа нема да се случи во Хрватска, ние зависиме од 20 милиони потрошувачи кои доаѓаат на хрватскиот пазар на краток рок, во летните месеци, и создаваат нерамнотежи и нерамнотежи што се гледаат и на пазарот на нафтени деривати“, вели Новотни.
