Дали ќе успеете со барањето за отштета зависи не само од пронаоѓањето, на пример, на сопственикот на дрвото што паднало врз вашето возило или на сопственикот на дрвото од кое гранката го оштетила вашето возило, туку и од состојбата на дрвото или гранката.
Кога ќе ги повикате одговорните или оние што ги сметате за одговорни (тоа се обично сопствениците на „нештото“ што го оштетило вашето возило или субјектите одговорни за одржување на тоа „нешто“), тие најчесто се обраќаат на фразата виша сила. Честопати, ќерамидите, лимот паѓаат од покривот! Зградите обично се осигурани за штети од такви летачки предмети. Контактирајте ги управителите на зградите. Гранките се кршат, дрвјата се корнат, а кога конечно ќе го пронајдете сопственикот на дрвото, тој може беспомошно да ги рашири рацете. Немаше што да направи во врска со тоа! Виша сила! Дали е тоа навистина точно?
Ставот на Врховниот суд
Врховниот суд на Република Хрватска долго време смета дека бурна бура во одредени области не може да се смета за виша сила! Зошто? Бидејќи се случува одвреме-навреме! Бидејќи е честа појава. Значи, кога некој ќе ве повика и ќе ви каже дека не може да ви помогне бидејќи бурна бура е виша сила, а тоа е област каде што бурните бури редовно предизвикуваат хаос. Погледнете го ставот на Врховниот суд, пишува Ревија ХАК.
Врховниот суд на Република Хрватска, во својата одлука Рев 1738/97 од 8 март 2000 година, зазеде став дека: „салонитна цевка оставена на незаштитен покрив претставува опасна работа, и затоа нејзиниот сопственик е одговорен за штетата предизвикана од паѓањето на цевката (врз автомобил). Со оглед на утврдувањето на пониските судови дека штетата на возилото на тужителот е предизвикана од паѓање на салонитна цевка од покривот на зградата на тужениот, која цевка, со оглед на нејзините димензии и положба (цевката била долга приближно 1 м и со дијаметар од 12 см и била оставена на незаштитениот покрив на четирикатна зграда, а поради силните удари на бурата, се одвртела и паднала од покривот) претставува опасна работа за која тужениот, како нејзин сопственик (член 174 од Законот за граѓански облигации, Службен весник, бр. 53/91, 91/92, 3/94, 7/96 и 112/99 – во натамошниот текст: Зоолошка градина), е одговорен според принципот на строга одговорност“ (член 154 2. ЗОО), и бидејќи во овој случај нема елементи за нејзино ослободување во смисла на одредбата од чл. 177. 1. ЗОО, тие правилно утврдиле дека тужениот е одговорен за штетата на тужителот. Имено, бурата во подрачјето на Ш. е честа појава која е сигурна и предвидлива, и затоа не може да се смета за виша сила. Од друга страна, тужениот на никаков начин не докажал дека возилото на тужителот било паркирано на неовластено место, или дека керамичката цевка што го оштетила автомобилот на тужителот не паднала од покривот на зградата на тужениот.“
Нема да верувате дека понекогаш е потребно и познавање на биологија и ботаника за исходот од барањето за надомест на штета! Не само какво било знаење, не знаењето стекнато по пат во текот на животот. Потребно е знаење на вистински вештаци, вештаци! Дали ќе успеете да побарате надомест на штета зависи не само од пронаоѓањето, на пример, на сопственикот на дрвото што паднало врз вашето возило или на сопственикот на дрвото од кое гранката го оштетила вашето возило, туку и од „здравствената состојба“ на дрвото, односно гранката или обликот на неговата круна! Можеби ви изгледа лудо, но судската пракса вели дека токму тоа е проблемот.
Зошто? Бидејќи „лице кое одржува линија на дрвја на јавна површина не е одговорно за штета предизвикана на автомобил паркиран под дрво од кое паднала здрава гранка поради временски услови (силни бури), бидејќи падот на гранката не е последица на неодржување на линијата на дрвјата“. Дали гранката на дрвото била здрава или заболена било одлучувачко за цитираната позиција од одлуката на Окружниот суд во Бјеловар, Гж-2180/05-2 од 26 јануари 2006 година. Имено, судот утврдил дека „штетата на осигуреното возило на тужителот не настанала поради пад на скапана или сува гранка, туку поради пад на целосно здрава гранка која била откорната од силен бурен ветер, така што штетата не е причински поврзана со обврската на тужениот да ја одржува линијата на дрвјата на јавната површина со која управува и се грижи“.
Од друга страна, ако имате среќа да имате гранка на вашиот автомобил која е заболена, на пример, нападната од кафеаво гниење, успехот со барањето за надомест е речиси загарантиран! Така, Окружниот суд Бјеловар, во својата одлука Гж-3596/13-2 од 20 февруари 2015 година, одлучи дека „правно лице одговорно за одржување на јавен пат е одговорно за штета предизвикана од пад на скршена, скапана гранка од дрво кое се наоѓа надвор од земјишниот појас на патот (4,7 метри од работ на коловозот), но чија круна се надвиснува над таа лента и над коловозот“. Имено, во таа постапка беше утврдено дека „гранката зафатена од кафеаво гниење, што доведува до кршливост на дрвото, се наоѓала делумно над десниот раб на коловозот и делумно над земјишниот појас како составен дел од патот, дека кафеаво гниење на таа гранка било видливо со голо око, и дека тужениот, во смисла на одредбата од чл. 53 од Уредбата бил овластен и обврзан да ја исече таа гранка која, како дел од круната на липата, влегла во коловозот и ја загрозила безбедноста во сообраќајот поради ризик од кршење и паѓање на патот предизвикано од кафеаво гниење, неговото непосекување и отстранување на таква гранка претставува таква небрежност што резултира со негова одговорност врз основа на вина“.
Ставот на Врховниот суд на Република Хрватска е токму во оваа насока: „Јавор чија гранка се скршила при силен ветер, поради болест во растот на дрвото на спојот на гранката и стеблото, е опасна работа“. Тој суд зазел таков став во случајот Rev 535/09-2 од 15 јуни 2011 година, бидејќи во постапката било утврдено дека „дувал силен ветер во периодот од 8.50 до 16.15 часот, со бурен ветер со сила од 8 Бофорт кој дувал во периодот од 10.25 до 10.35 часот, а штетниот настан се случил во 11.50 часот наутро, па еден час и 15 минути откако престана бурниот ветер.“
