Во зен верзијата на будизмот, која дојде во Јапонија од Кина во 12-тиот и 13-тиот век, секојдневните задачи како чистење и готвење се сметаат за духовни вежби, не се разликуваат од медитацијата.
Патниците кои ја посетуваат Земјата на изгрејсонцето се импресионирани од културата, сообраќајната структура, зградите, организационите вештини и многу други карактеристики. Но, една од карактеристиките на земјата е нејзината чистота, која често ги восхитува туристите и дојденците.
Каде и да одите, било да е тоа деловна зграда, јавен парк, приватен дом или кое било друго место, многу е веројатно дека сè ќе биде беспрекорно чисто. Тешко дека ќе наидете на корпа за отпадоци, поради спречување на терористички напади како оној во метрото во Токио во 1995 година, а нема да сретнете многу чистачи, но улиците и јавните објекти се прилично чисти и добро одржувани.
Како можеше да биде толку чисто?
На тоа прашање има едноставен одговор – самите станари така ги чуваат просториите. Уште од мали нозе учат за важноста од одржување на своите работи и простор, а за време на училиште времето за чистење е дел од дневниот распоред, пренесува Punkufer.hr.
Вклучувањето на овој елемент на социјална свест во училишната програма им помага на децата да развијат свест за нивната околина и да научат да се гордеат со тоа. На крајот на краиштата, кој сака да извалка училиште или игралиште што треба сами да го исчистат? И како што растат учениците, концептот за тоа што го сочинува нивниот простор се проширува надвор од училницата за да го вклучи нивното соседство, нивниот град и нивната земја.
Што најмногу ги изненадува странците?
Јапонците покажуваат завидно ниво на чистота и на меѓународните спортски настани. И играчите и гледачите се трудат да го одржат чист. Играчите внимаваат соблекувалните што ги користат да бидат оставени во беспрекорна состојба, додека јапонските гледачи го носат ѓубрето со себе, а понекогаш дури и учествуваат во чистењето на целиот стадион.
Примери за општествена свест во секојдневниот живот се многубројни. Работниците ги чистат улиците околу нивното работно место, децата волонтираат во месечната акција за чистење собирајќи ѓубре од улиците во близина на нивното училиште. Еден од аспектите на јапонската култура се заедничките акции за чистење во многу населби. Мештаните се собираат во договореното време за да го соберат ѓубрето. Тоа е активност која освен чистота, промовира и подобро поврзување во заедницата.
Има и непрофитни организации кои организираат дополнителни чистења во густо населени или запуштени места. Ваквите постапки ги обесхрабруваат луѓето да фрлаат ѓубре бидејќи луѓето имаат помала веројатност да фрлаат отпад во чиста област отколку во онаа што е веќе валкана.
Како Јапонците станаа толку чисти?
Тоа всушност не е ништо ново, како што може да се открие со биографиите на морнарот и самурај Вилијам Адамс, првиот Англичанец што стапнал во Јапонија во 1600 година. Џајлс Милтон, во својата биографија за Адамс, забележува дека „гентрите биле скрупулозно чисти“ и уживале во „беспрекорно чуваните канали и тоалети“, како и во сауни направени од миризливо дрво во време кога улиците на Англија биле „преплавени со измет“. Јапонците „биле згрозени“ од непочитувањето на личната чистота кај Европејците.
Оваа преокупација делумно се роди од практични причини. Во топла, влажна средина како Јапонија, храната брзо се расипува додека бактериите се развиваат. Важи фразата: „Чистотата е половина од здравјето“.
Имено, чистотата е централен дел на будизмот, кој пристигнал од Кина и Кореја помеѓу 6 и 8 век, а во зен верзијата на будизмот, која од Кина пристигнала во Јапонија во 12 и 13 век, секојдневните задачи како чистење и готвењето се сметаат за духовни вежби и не се разликуваат од медитацијата.
Па зошто сите будистички нации не се чисти како Јапонија? Долго пред доаѓањето на будизмот, Јапонија веќе имаше своја автохтона религија: Шинто (што значи „Патот на боговите“), за која се вели дека ја содржи самата душа на јапонскиот идентитет. А чистотата лежи во срцето на шинтоизмот. На Запад учиме дека чистотата е веднаш до побожноста, на шинтоизмот чистотата е побожност. Така, будистичкиот акцент на чистотата само го засили она што Јапонците веќе го практикуваа.
Клучен концепт во шинтоизмот е „кегаре“ (нечистотија или нечистотија), спротивно на чистотата. Примерите на кегари варираат од смрт и болест до речиси сè непријатно. Неопходни се чести ритуали на прочистување за да се избегне кегаре.
Примери за ритуално чистење се многубројни во секојдневниот живот. Пред да влезат во шинтоистички храм, верниците ги мијат рацете и устата во камен сад со вода на влезот. Многу Јапонци го носат својот нов автомобил во светилиште за да го исчисти свештеник, кој користи стап како прав наречен онуса за да мавта околу автомобилот. Потоа ги отвора вратите, хаубата и багажникот за да ја исчисти внатрешноста.
Тоа не е само навика, туку начин на живот
„Кога си во Рим, постапувај како Римјанин“, а кога си во Јапонија не е тешко да прифатиш толку чист начин на живот – вежбаш да ги соблекуваш валканите чевли
