Во извештајот објавен од Амнести интернешнал, се наведува дека полицијата и разузнавачките служби во Србија користат мобилни форензички алатки и досега непознат шпионски софтвер за незаконско следење на новинари, екологисти и активисти за граѓански права.
Во извештајот понатаму се наведува дека мобилните форензички алатки од израелската компанија Cellebrite се користат за отклучување и извлекување податоци од мобилни телефони на поединци, кои се заразени со новиот шпионски систем Андроид NoviSpy.
„Властите во Србија користат технологија за надзор и тактики за дигитална репресија како инструменти за поширока државна контрола и репресија насочени против граѓанското општество“, рече Динушика Дисанајаке од Амнести интернешнал.
Дисанајаке, заменик регионален директор на Амнести за Европа, рече дека извештајот покажува како производите на Cellebrite, кои ги користат полицијата и разузнавачките служби ширум светот, можат да претставуваат „огромна опасност“ за активистите „кога се користат надвор од строгите законски контроли“, пренесува Индекс. .
Софтвер NoviSpy
Алатките на Cellebrite ви дозволуваат да извлечете податоци од низа уреди, вклучително и поновите мобилни телефони со Android и iPhone, и може да ги отклучите без пристап до лозинката на уредот. NoviSpy, иако технички е помалку напреден од високо инвазивниот шпионски софтвер како што е Pegasus, сепак им дозволува на властите во Србија да снимаат чувствителни лични податоци од насочен мобилен телефон и овозможува далечинско активирање на микрофонот или камерата на мобилниот телефон.
Извештајот документира како српските власти користеле алатки од израелска компанија за да ги отклучат мобилните телефони на новинарите и активистите пред да ги заразат со шпионски софтвер, вклучително – во најмалку два наврати – за време на полициски разговори.
Српскиот истражувачки новинар Славиша беше накратко приведен од миланската полиција во февруари годинава под изговор за возачки испит во пијана состојба. Телефонот со Android му бил исклучен кога го предал и никогаш не му била побарана лозинката.
Германски медиуми: Александар Вучиќ мора да ја плати цената на својата политика
По ослободувањето, Славиша забележал дека му бил манипулиран мобилниот телефон, оставен на рецепција во полициската станица. Анализата на Амнести покажа дека мобилниот телефон е отклучен и дека NoviSpy е инсталиран.
Пронајдени се и форензички докази кои покажуваат дека алатките Cellebrite биле користени за отклучување на мобилниот телефон на еколошкиот активист Никола Ристиќ, кој потоа бил заразен и со NoviSpy.
Google предупреди на можни цели
„Amnesty го припишува шпионскиот софтвер NoviSpy со голема доверба на Српската безбедносна информативна агенција (БИА)“, рече Цеарбајл, шеф на безбедносната лабораторија на Амнести.
Амнести потврди дека ги известила Android и Google за NoviSpy пред објавувањето на извештајот и дека шпионскиот софтвер е отстранет од погодените Android уреди. „Гугл“, исто така, испрати предупредувања за „напад поддржан од владата“ до можни цели.
Активистите цел на шпионски софтвер признаа дека се трауматизирани.
„Ова е неверојатно ефикасен начин целосно да се обесхрабри комуникацијата меѓу луѓето. Сè што ќе кажете може да се искористи против вас, што ве парализира и на личен и на професионален план“, рече еден активист кој сакаше да остане анонимен.
Cellebrite не одговори ниту го коментираше извештајот, кој беше испратен пред објавувањето, забележа Амнести. Српските власти, исто така, не одговорија на барањата за коментар.
За време на истражувачкиот процес, израелската компанија испрати кратка реакција на Амнести во која се наведува дека не обезбедува технологија за сајбер надзор или шпионски софтвер.
