Едно од најчестите заболувања на црниот дроб кај возрасните и децата е безалкохолната масна болест на црниот дроб, синдром кој во голема мера останува недијагностициран и нетретиран во медицинската пракса. Кај повеќето пациенти симптомите не се појавуваат, а безалкохолното заболување на црниот дроб со право се нарекува тивок убиец на 21 век.
Почесто се појавува кај средовечни жени отколку кај мажи, но може да ги зафати сите пола и генерации, вклучително и децата. Болеста се карактеризира со прекумерна акумулација на маснотии во клетките на црниот дроб и често се појавува заедно со други болести како што се оние на кардиоваскуларниот систем. Според претходните истражувања, околу 30 отсто од целата популација има безалкохолни заболувања на црниот дроб, додека во Европа повеќе од 65 отсто од луѓето страдаат од овој синдром.
Што е безалкохолно заболување на црниот дроб?
Денес, безалкохолното заболување на замастен црн дроб се смета за мултисистемско заболување кое обично се јавува заедно со кардиоваскуларните болести, дијабетесот и хроничното заболување на надбубрежните жлезди. Станува збор за синдром кој се јавува како резултат на модерниот начин на живот кај луѓето кои консумираат помалку од 40 грама алкохол неделно.
Појавата оди заедно со други фактори како што се дебелината, стресниот живот и лошата исхрана. Оваа болест се нарекува и безалкохолен стеатохепатитис и е најбрзо растечка болест на дигестивниот систем. Не предизвикува никакви или речиси никакви симптоми, а имајќи предвид дека се појавува со опасни болести, може да има најлош исход.
Како настанува безалкохолно заболување на црниот дроб?
Кај безалкохолните заболувања на црниот дроб, постои прекумерна акумулација на маснотии, воспаление, а понекогаш и фиброза. Акумулација на масти или стеатоза се јавува поради акумулација на триглицериди во црниот дроб. Ова може да биде предизвикано од механизмите на намалена синтеза на липопротеини и зголемена синтеза на триглицериди во црниот дроб. Ова може да се случи поради зголемена концентрација на масни киселини кои стигнуваат до црниот дроб.
Причина за безалкохолно заболување на црниот дроб може да бидат разни нарушувања или лекови, а факторите се поврзани со начинот на живот. Ова се фактори на ризик за развој на заболување на црниот дроб:
– дебелина на централниот тип
– дијабетес тип 2 или отпорност на инсулин
– возраст над 45 години
– женски род
– нагло губење на тежината
– дебелината
Воспалението се јавува како резултат на оштетување на клеточната мембрана, па дури и може да резултира со фиброза. Фиброза на црниот дроб е формирање на абнормално голема количина на ткиво со лузни во црниот дроб кога органот се обидува сам да ги поправи оштетените клетки. Ткивото со лузни што може да се формира поради континуираното оштетување на црниот дроб може да го ограничи протокот на крв во црниот дроб и на тој начин да ги убие тие клетки.
Во најлош случај и напредна фаза, безалкохолното заболување на црниот дроб може да предизвика цироза.
Симптоми на безалкохолно заболување на црниот дроб
Иако оваа болест предизвикува системски промени во телото, повеќето пациенти со овој проблем немаат никакви симптоми. Кај некои пациенти, иако ретко, може да се појават следните симптоми на безалкохолно масно заболување на црниот дроб:
– непријатност во горниот десен дел на абдоменот
– зголемен замор
– општа слабост
Повеќето пациенти немаат никакви симптоми, но ги откриваат при други прегледи или посети на лекар од други причини. Дури и пациентите со цироза како резултат на безалкохолно заболување на црниот дроб може да немаат јасни симптоми и знаци на хронично заболување на црниот дроб.
Третман на заболен црн дроб
За дијагноза, се вршат лабораториски тестови за да се видат вредностите на аминотрансферазите. За да се исклучи алкохолната болест на црниот дроб, потребни се силни докази дека консумирањето алкохол не било прекумерно. За време на дијагнозата, причините како што се хепатитис Б и Ц се исклучени.
Кога се испитуваат и негативните резултати за хронично оштетување на црниот дроб, треба да се размислува за поретки причини за оштетување на црниот дроб, како што се автоимуните заболувања на црниот дроб и метаболичките болести како што е Вилсоновата болест.
При утврдување на правилна дијагноза, потребна е и биопсија на црниот дроб, односно преземање на причината што треба да се испита. Може да се користат и имиџинг дијагностички методи како КТ и МР, кои можат да откријат други заболувања на црниот дроб и да помогнат при прегледи. Не постои единствен преглед кој би ја препознал оваа проблематична болест.
Пациентите на кои им е дијагностицирана безалкохолна болест на црниот дроб обично имаат добра прогноза доколку нема компликации како внатрешно крварење. Кај некои пациенти, лековите треба да се менуваат доколку се земаат за други болести.
Бидејќи повеќето пациенти со безалкохолно заболување на црниот дроб се дебели, третманот вклучува елиминирање на штетните фактори – одредени лекови и токсини, мрсна храна и шеќер. На луѓето им се советува да ослабат, да ја подобрат исхраната и да лекуваат зголемено ниво на гликоза во крвта. Истражувањата покажуваат дека губењето на само 10 проценти од телесната маса е оптимално за првите знаци на подобрување.
