Во есенските денови не смееме да заборавиме на последиците кои можеби ги донесе летото во врска со малигниот меланом. Се препорачува да ја испитаме нашата кожа, особено наесен, за да откриеме какви било нови промени дури и на постоечките белези.
Сè повеќе луѓе пишуваат, зборуваат и предупредуваат за ракот на кожата токму затоа што ракот на кожата е најчестиот вид на рак кај луѓето. Кожата е нашиот најголем орган и некои делови од кожата се секојдневно изложени на УВ зраци и други фактори на ризик кои се вклучени во развојот на рак на кожата. Во 2018 година, на 3.604 лица во Словенија им бил дијагностициран немеланомски карцином на кожата. Малигниот меланом сочинува 15% од сите карциноми на кожата и 90% од сите смртни случаи од рак на кожата. Приближно 600 луѓе заболуваат од малигнен меланом во Словенија секоја година.
Како се формира меланомот?
„Меланомот се развива во меланоцитите – клетки кои произведуваат меланин. Меланинот е пигмент кој и дава боја на кожата. Нормално, клетките на кожата се развиваат на контролиран и уреден начин. Здравите нови клетки ги туркаат постарите клетки кон површината на кожата, каде што умираат и на крајот паѓаат. Но, кога ќе дојде до оштетување на ДНК во некои клетки, новите клетки може да почнат да растат неконтролирано и да формираат маса на канцерогени клетки. Што ја оштетува ДНК во клетките на кожата и како тоа доведува до меланом не е јасно. Многу е веројатно дека комбинацијата на еколошки и генетски фактори предизвикува меланом. И покрај ова, лекарите веруваат дека изложеноста на ултравиолетово (УВ) зрачење од сонцето и солариумите е главната причина за меланом“, објаснува д-р Луција Крачун. med (специјалист по семејна медицина и диплома АААМЕД по естетска медицина), кој ги посочува и најчестите фактори на ризик за формирање на меланом:
Светлата кожа значи помала заштита од УВ зрачење поради помалата содржина на меланин пигмент. Луѓето со светла кожа, русокосите и црвенокосите со сини очи и пеги се значително поизложени од црнците, што не значи дека црнците не можат да добијат меланом. Меѓу факторите на ризик се голем број на кожни траги (повеќе од 50) и атипични траги (диспластични неви), изгореници од сонце со плускавци (особено во детството), прекумерна изложеност на УВ зраци (и сонце и солариум), луѓе кои живеат во близина на екваторот а високо во планините, пол (почест кај мажите), појава на малигнен меланом во семејството. Ако некој близок роднина (брат, сестра, родители…) имал меланом, поголема е веројатноста дека и вие самите ќе го добиете. Луѓето со ослабен имунолошки систем имаат зголемен ризик од развој на меланом и други видови на рак на кожата. Вашиот имунолошки систем може да биде ослабен ако земате лекови за потиснување на имунолошкиот систем, на пример по трансплантација на органи, или ако имате болест која го ослабува имунолошкиот систем.
Каде се јавува малигниот меланом?
д-р. Луција Крачун вели дека меланомот најчесто се развива на отворените делови од кожата – раце, лице, уши, потколеници, грб. Поретко се јавува на делови од телото кои не се изложени на сонце. Ризикот од меланом може да се намали со намалување на изложувањето на сонце. Но, за жал тоа не е се. „Меланомите можат да бидат и скриени, односно да се најдат под ноктите. Акралниот лентигинозен меланом е ретка форма на меланом што се јавува под ноктите на рацете или нозете. Исто така на дланките и стапалата. Почеста е кај црнците и Азијците. Многу е тешко да се детектираат во гастроинтестиналниот тракт, уринарниот тракт и вагината. Последно, но не и најмалку важно, постои окуларна форма на меланом. Значи, УВ светлината не ги предизвикува сите меланоми, особено оние кои се појавуваат на скриените делови од телото кои никогаш не биле изложени на сончева светлина. Тоа значи дека и други фактори можат да придонесат за формирање на меланом“, заклучува др. Крачунова.
