Во Србија, помалку од 10 проценти од батериите и сијалиците соодветно се отстрануваат годишно, така што најголемиот дел од овој опасен отпад завршува во природата каде што ослободува олово, кадмиум, жива и други високотоксични материјали, објави НАЛЕД.
Единствениот центар за рециклирање на светилки во Србија на компанијата „Божиќ и Синови“ годишно преработува до 100 тони, односно само пет отсто од количините што се пласираат на пазарот, додека во земјава нема фабрика за преработка на батерии, се наведува. во објавата.
Се проценува дека секој граѓанин на Србија троши по еден килограм батерии годишно, додека, на пример, во 2020 година само 17 тони отишле да се рециклираат во Германија, каде што вообичаено се испраќаат.
Од НАЛЕД посочија дека главни причини за ваквата рамнотежа е немањето развиена и одржлива собирна мрежа, субвенции, соодветна законска регулатива и инспекциски надзор за квалитет.
Со цел да се промени тоа, NALED и Германската организација за меѓународна соработка (GIZ), во партнерство со компаниите „Божиќ и синови“, Е-рециклажа и Здружението на рециклатори на Србија, го започнаа проектот Зголемување на стапката на рециклирање на батерии и светилки.
„Решението за подобро управување со батериите е воведување стимулации за воспоставување колекторски систем и обезбедување на посебни контејнери, како и за извоз на овој отпад, бидејќи поставувањето капацитет за рециклирање во овој момент би било неисплатливо. а потребни се четири евра за килограм батерии за правилно да се соберат.и третирани“, објасни проект менаџерот на ГИЗ Санела Вељковски.
Според неа, кога се работи за светилки, државата воведе стимулации, но потребно е да се прошири собирната мрежа до локалните самоуправи и да се овозможи увоз на отпадни светилки од регионот со цел подобро искористување на капацитетите на постојните центар за рециклирање, кој може да обработи до 25 милиони светилки годишно.
Вељковски изјави дека во циркуларната економија секој отпад е всушност ресурс за понатамошно производство, но дека овој концепт се уште не е вкоренет во Србија.
Таа посочи дека и батериите и светилките ќе се третираат поуспешно доколку има поразвиен колекторски систем за граѓаните во продавниците на мало, образовните и јавните установи.
Затоа партнерите во проектот започнаа пилот акции и поставија контејнери за отстранување на седум локации во институциите на градот Крагуевац, белградската општина Стари Град, како и на 13 факултети на Универзитетот во Белград.
Целта е да се покаже како моделот на одржливо собирање би можел да функционира во пракса, како и да се зголеми стапката на рециклирање на батериите и светилките во овие средини за 20 проценти.
Како што потсетија од НАЛЕД, Србија се уште го нема затворено поглавјето 27 – Животна средина и климатски промени, во чии рамки е направена проценка на трошоците за организирање на системот за рециклирање.
Инвестициите за усогласување со директивата за батерии и акумулатори би изнесувале околу 3,5 милиони евра, додека за директивата за електричен и електронски отпад, во која се вклучени и светилките, би требало да се издвојат околу 25 милиони евра.
Ефектите од овие инвестиции, како што беше посочено, би биле повеќестрани, од зачувување на здрава животна средина и здравје до зајакнување на циркуларната економија.
Дека државата размислува за решавање на проблемот може да се види и од Програмата за управување со отпад во Србија за периодот 2022-2031 година, со која се планира да се формираат 169 рециклажни дворови за посебно собирање на опасниот отпад од домаќинствата, кои ќе профункционираат до крајот. од 2028 година.
Во зависност од густината на населението, предвидено е во секоја општина да се подигнат по еден или повеќе дворови, каде граѓаните ќе носат отпад што не смее да се става во канти, вклучително и искористени батерии и светилки, соопшти НАЛЕД.
