Главниот економист на CNB, Ведран Шошиќ, гостуваше во живо на N1 Studio и зборуваше за цените на енергијата, можната рецесија и воведувањето на еврото.
Зборувајќи за цените на енергетските производи, Шошиќ рече дека во последните недели има прилично силен пад на пазарите на енергетски производи и суровини.
„Ако остане вака, најлошото треба да биде зад нас. Она што се случи на пазарите во последните недели беше уште посилно од предвиденото. Сега нафтата веќе падна од 120 долари на највисоко ниво на приближно 100 долари и очекувањата се дека до почетокот на следната година може да падне на 80 долари. Исто така, порано инвеститорите купуваа енергија и прехранбени производи за да заработат пари, но сега видоа дека повеќе не можат да заработат од тоа. Кога би останале вака цените и би се придвижиле кон сегашните цени, би рекол дека нагорната е зад нас“, посочува тој.
На прашањето зошто и покрај падот на цената на нафтата на светските берзи, малопродажните цени продолжуваат да растат, Шошиќ вели дека тоа е повеќе прашање за производителите.
„Гледаме дека маржите на рафинериите се зголемуваат подолго време. Извесно е дека дел од рафинерискиот капацитет не е во функција поради снабдување со нафта. Можно е рафинериите да ја искористат можноста и на тој начин да си го зголемат профитот“, вели тој.
Што не чека во есен и зима?
Шошиќ вели дека рецесијата сè уште не е главното сценарио оваа есен и зима.
„Нешто помал раст отколку што претходно очекувавме, но сепак економски раст. Ние во Хрватска очекуваме раст од 5,5 проценти, ова е ефектот од отворањето на економијата. Во Хрватска се уште нема такви негативни ефекти од повисоките цени. Инфлацијата сама по себе не го уништува економскиот раст на краток рок. Луѓето понекогаш брзаат во продавниците да купат нешто додека е сè уште поевтино. Тоа има многу неповолен ефект врз потенцијалот за раст во долг временски период“, рече тој.
Сепак, тој истакна два потенцијални ризици.
„Првиот ризик е снабдувањето со енергија. Сето ова е под претпоставка дека гасот сè уште тече. Доколку гасот престане да тече, тогаш ЕЦБ очекува европската економија да се намали за 1,7 отсто. Ризикот од тоа сценарио не е занемарлив. Друг ризик е порастот на каматните стапки. Централните банки првично не реагираа на инфлацијата бидејќи економскиот раст беше сè уште кревок. Овие притисоци се очекуваше да исчезнат, но растот дополнително ги поттикна. Централните банки ги зголемуваат каматните стапки“, рече тој.
Економистот забележува дека растот во Хрватска, исто така, би можел дополнително да забави.
Повисоки цени поради воведувањето на еврото
Главниот економист на ЦНБ дека поскапувањето се должи на ефектот на заокружување.
„Кога ќе дојдете до малопродажните синџири кои имаат двојни цени, гледате дека цените на куните се атрактивни, а цените во евра се уште не се. Ја гледаат најблиската децимала која завршува со 9, а потоа заокружуваат. Ако сепак се сменат цените, тогаш при следната промена ќе погледнете како да ги направите привлечни во евра. Ако ги погледнеме земјите надвор од еврозоната, нашата инфлација е повисока од просекот на еврозоната, но Чешка, Унгарија, Полска и Романија – сите имаат повисоки стапки на инфлација од нас“, објаснува тој.
Промената од куни во евра, вели тој, не треба да има некој поголем ефект врз потрошувачката.
„Токму затоа двојната цена е добра. Ќе ни требаат неколку месеци да се навикнеме на тоа. Не треба да има големи ефекти. Весниците веќе објавуваат колку ќе чини лебот, кафето и зејтинот во евра“, рече тој.
