Претседателот на САД, Доналд Трамп, неодамна му даде на Владимир Путин 50 дена да постигне мировен договор и најави драстични трговски мерки против Русија како средство за притисок врз Москва да се согласи на прекин на огнот во Украина. Путин воопшто не беше воодушевен.
Според три извори блиски до рускиот претседател, кои беа интервјуирани од новинар на Ројтерс, Владимир Путин планира да ја продолжи војната сè додека Западот не ги прифати основните барања на Русија.
Ова би можело да биде крајот на приказната за големиот договор на двајцата претседатели за прекин на војната во Украина. Предизборните ветувања на Доналд Трамп дека „сè ќе се реши за 24 часа“ сега се заборавени.
Како се промени односот меѓу Трамп и Путин?
Веднаш по инаугурацијата на Трамп во јануари, Владимир Путин му испрати официјална честитка и објави дека е отворен за договор за прекин на војната.
Трамп го повлекува својот рок од 24 часа, но инсистира дека 30 дена е реален рок. Тој не го обвинува Путин дека е единствено одговорен за војната.
Во февруари, американскиот претставник Стивен Виткоф оди во Москва за да преговара за размена на затвореници, со што формално се воспостави директна комуникација меѓу САД и Русија.
Еден ден подоцна, Трамп и Путин разговараат по телефон. Темите се војната во Украина, енергетската безбедност и можните средби. Двајцата лидери го оценуваат разговорот како добар, а Трамп вели дека Путин има искрени намери да ја запре војната и почнува да ја критикува Украина, бидејќи сака да ја продолжи, е против нејзиното членство во НАТО и го критикува претседателот Зеленски за „непопустливост“.
На последниот ден од февруари, познатата расправија меѓу Трамп и Зеленски се одвива пред камерите во Белата куќа.
Во март, двајцата лидери разговараат по телефон неколку пати. Тие повторно разговараат за можно примирје во Украина, размена на затвореници и руско-украински преговори со посредство на трети земји (Турција, Саудиска Арабија).
Немаше напредок во следните два месеци, имаше телефонски повици, па дури беше најавена и средба лице в лице. Во исто време, Трамп сè повеќе споменуваше дека му се чинело дека Путин не сака мир.
Во мај, Трамп ги опиша своите разговори со Путин за прв пат како „конструктивни, но не доволно продуктивни“. Покрај тоа, Путин ја отфрли трилатералната средба со Зеленски, на која Трамп се обидуваше да посредува.
На почетокот на јуни, Трамп остро го нападна Путин за зголемените напади врз украинските градови, а рускиот претседател последователно објави дека неговата земја нема да се откаже од своите воени цели.
Претседателот на САД потоа објави рок од 50 дена и, кога директно беше прашан дали сега конечно е на страната на Украина, рече: „Не сум на ничија страна. Јас сум на страната на човештвото затоа што сакам убивањето да престане“.
Путин се влече за нос
Пријателската реторика полна со комплименти меѓу Путин и Трамп прерасна во отворени тензии и обвинувања.
„Путин го влече за нос Трамп, тоа му е јасно на секој што знае малку повеќе за Русија и Кремљ“, рече Михаил Комин, руски аналитичар што живее во Виена.
„Тој само купува време за да ги постигне своите цели, внимавајќи премногу да не го иритира Трамп за да остане неутрален, односно да не го зголеми снабдувањето со оружје за Украина“, додаде тој.
Џенифер Кавано од американскиот тинк-тенк „Приоритети за одбрана“ вели дека не очекува ништо од објавата на Трамп, а најмалку промена на ситуацијата на терен.
„Трамп го менува својот став речиси секоја недела. Веќе видовме серија негови ултиматуми кои не ја променија ситуацијата, а санкциите со кои се заканува би можеле да предизвикаат поголема штета на американската економија од кој било друг“, рече таа.
И водечките светски медиуми пишуваат во своите анализи дека односот меѓу двајцата лидери јасно достигнал точка каде што мора да се испорача некаков резултат, но тие не веруваат дека ќе се постигне крајната цел – мировен договор.
Гардијан истакнува дека Трамп му пристапил на Путин „како брокер за недвижности“ нудејќи туѓа територија за нешто сосема неодредено, без да навлегува во причините зошто се случила војната на прво место или да размислува колку долго би траел таков мир.
„Тајм“ пишува дека Трамп не ја слушал американската разузнавачка заедница од самиот почеток и мисли дека може да го убеди Путин целосно да ја промени својата политика.
„Вашингтон пост“ наведува дека стратегијата на Трамп за „ескалација до деескалација“ е применлива за некои земји и обичаи, но не и за човекот што ја започна инвазијата и кој воопшто не е загрозен во сопствената земја.
Слични политички инстинкти
Како заклучок, голем број американски аналитичари наведуваат дека Трамп и Путин делат слични политички инстинкти – популизам, презир кон институциите и тенденција кон авторитарен стил.
И нивната соработка, дури и во првиот мандат на Трамп, кога немаше големи несогласувања, никогаш не била сојуз, туку меѓусебна експлоатација.
Овој однос би можел да заврши на три начина, велат тие: во корист на Путин, во целосен пресврт или во невидлив договор што ги ослабува темелите на западниот поредок.
Руската политиколог Александра Филипенко, која живее и работи во Литванија од почетокот на инвазијата на Украина, за „Дојче веле“ вели дека не очекува ништо драстично по рокот од 50 дена.
Дури и поверојатно е да веруваат дека рокот ќе помине и дека двајцата лидери ќе се вратат на старата приказна – тивки компромиси и прагматичен цинизам.
И војната и уништувањето на Украина ќе продолжат.
