Релабансот на Буџетот е одговор на кризата, но потребна е поголема консолидација на тековните трошења за да не влијае проинфлаторно, оценува Finance Think и апелира потребата од средства во овој Буџет од околу 900 милиони евра, од кои околу 700 милиони евра тековен дефицит, да се задоволат доминантно од странски извори, со цел поголема поддршка на девизните резерви, примарно од концесионални кредитори.
Според Finance Think, ревидираните макроекономски проекции во ребалансот, 3,2 отсто раст на БДП за 2022 година и 7,2 процента раст на трошоците за живот, се оптимистички.
„Проектираната стапка на раст е на горната граница со значајни изгледи да биде пониска, додека проектираната стапка на инфлацијата е на долната граница со значајни изгледи да биде повисока. Во номинална смисла, земјаќи ги заедно реалниот раст на БДП и растот на цените што служи како основа за проценка на буџетските приходи, проекцијата за нивен раст во моментов е коректна и главно се должи на порастот на цените кој придонесува најмногу за пораст на приходите од ДДВ. Ребалансот на Буџетот предвидува проширување на буџетскиот дефицит на 5,3 отсто од БДП, и во услови на дополнително забавување на растот на БДП, тој ќе биде надминат. Иако кризни околности може да бидат оправдување за поголемо буџетско трошење и зголемување на јавниот долг, сепак сегашниот контекст е многу поразличен од тој во пандемиската 2020 година“, анализира Finance Think.
Сега забавувањето на растот е придружено со изразени притисоци врз цените, главно предизвикани од глобалните случувања. Претходно, Finance Think процени дека досега отсуствуваа домашни фактори за инфлацијата, односно притисоци врз цените од страна на побарувачката.
„Ребалансот предвидува пораст на расходите за плати за 1,7 отсто, на стоките и услугите за 11,4
и на блок дотациите (кои содржат исплати на плати на општинско ниво) за 4,7 проценти, во однос на иницијалната проекција, а во однос на реализацијата од 2021 порастот е уште поголем. Овие зголемувања, особено во делот на стоките и услугите, не ја одразуваат (или ја затскриваат) објавената намера за кратење непотребни и непродуктивни расходи, и расходи кои може да се одложат, иако дел од зголемувањето е наменето за покривање на енергетските трошоци во јавниот сектор“, наведува Finance Think.
Сепак, особено загрижувачки е порастот на расходите за субвенции и трансфери во износ од 40,5 отсто во однос на иницијалната проекција, од што значаен дел се оправдува со субвенционирањето на енергетската потрошувачка.
„Најголем дел од субвенциите остануваат недоволно таргетирани и не отстрануваат структурни слабости, вклучително и поддршка на забрзана зелена транзиција. Вториот значаен дел кој го генерира овој пораст е пренасочување средства во субвенционирање на растително производство, со цел намалување на евентуална појава и последици од кризата со храна. Сепак, неопходни се дополнителни прецизирања за начинот на кој овие субвенции се фокусираат на приносите, односно аутпутите од производството (принос од хектар) наместо инпутите во производството (единица засеана површина). Во останатиот дел, растот на ставката субвенции и трансфери се должи на субвенционирањето на порастот на платите и на минималната плата во обем од 44 отсто во однос на иницијалната проекција, што во тековните околности може да поттикне дополнителен притисок врз цените од страна на потрошувачката, а на товар на буџетскиот дефицит и јавниот долг“, истакнува Finance Think.
Според анализата, намалувањето на планираните капитални инвестиции е очекуван потег и шема на прилагодување на Буџетот со секој ребаланс во претходната деценија. Тоа не е сврзано со кризата и променетите околности, туку со нереалното почетно планирање на капиталните расходи.
„Во сегашните околности, важно е и овие скратени капитални расходи да се реализираат во целост, но според претходните искуства тоа најверојатно нема да се случи, бидејќи просечната реализација на капиталните расходи во однос на последниот ребаланс во претходните години беше околу 75-80 отсто“, оценува Finance Think.
Во однос на препораката потребата од околу 900 милиони евра да се задоволат доминантно од странски извори, Finance Think потенцира дека тоа би имало две клучни цели: намалување на цената на задолжувањето во услови на затегнување на условите на приватните пазари и прифаќање одреден надворешен механизам преку кој ќе се осигура натамошната консолидација на јавните финансии и ќе се контролира дополнувањето на ценовните притисоци кое Буџетот може да го изврши преку тековните трошења.
