Министерот Зоран Љутков неодамна од Охрид поетично изјави дека “туризмот не треба да се третира само како извор на девизен прилив, туку како платформа за регионален развој, креативна економија и долгорочна меѓународна видливост”. Прекрасни зборови – како да се прочитани од брошура за туризам од 1995 година, дури и со истите избледени фотографии. Единственото што министерот заборавил е што всушност значи поимот “туризам”.
Точно е дека туризмот претставува економска гранка. Несомнено е и дека Охрид е најголемиот културно-туристички центар во земјава, веднаш по Скопје (иако ова рангирање е малку како да кажеме дека месечината е втората најголема небесна појава по сонцето). Но клучното прашање останува: зошто државата никогаш не воспоставила сериозна класификација на туристичките капацитети според меѓународни стандарди?
Наместо тоа, сведоци сме на слободна интерпретација на ѕвездичките, каде секој хотелиер станува астроном во своето микро-созвездие. Синдикалните одморалишта од југословенскиот период, кои некогаш нудеа скромно сместување за работничката класа, преку ноќ се трансформираа во “луксузни” хотели со пет ѕвезди. Во нашата туристичка галаксија, ѕвездите се лепат на фасади со истата леснотија со која новогодишните украси се качуваат на елки.
Проблемот е што елитните странски гости, кои навистина можат да си дозволат петѕвезден луксуз во своите земји, веднаш ја препознаваат оваа астрономска измама. Кога очекуваш “Хилтон”, а добиваш реновирано синдикално одморалиште од 70-тите, разочарувањето е неизбежно – како да нарачаш јагнешко во ресторан, а да добиеш ребра од улична кебапчилница.
Туризмот не се гради преку надуена статистика од “кружни тури” од Турција, каде автобуси полни со туристи застануваат на половина час да фотографираат езеро, да купат магнет и да продолжат кон следната дестинација. Овие статистички “туристи” не се разликуваат многу од патниците во транзит на аеродром – технички биле тука, но впечатоците што ги понеле се површни како картичка со поздрав.
Уште позагрижувачки е недостатокот на стручен туристички кадар. Сезонските работници, често без соодветно образование или обука, стануваат “експерти” за туризам преку ноќ. Сервираме светско езеро со локална услуга, надевајќи се дека прекрасниот пејзаж ќе ги компензира другите недостатоци. Тоа е како да продаваме автомобил без мотор – изгледа добро од надвор, но не те носи никаде.
Додека министерот зборува за “креативна економија”, нашата туристичка реалност е далеку од креативна. Таа е заробена во циклус на импровизации, краткорочно планирање и самозалажување. Ѕвездичките на нашите хотели имаат иста веродостојност како и оценките на фиктивни онлајн рецензенти.
За да стане вистинска “платформа за регионален развој”, туризмот бара систематски пристап, строги стандарди, континуирано образование и долгорочна визија. Сè додека се потпираме на разубавена статистика и самопрогласен луксуз, нашите туристички потенцијали ќе останат токму тоа – потенцијали, а не реалност.
Време е да престанеме да ги броиме ѕвездите на хотелите и да почнеме да размислуваме за квалитетот што се крие зад тие ѕвезди. Инаку, единствената долгорочна меѓународна видливост што ќе ја постигнеме ќе биде преку неповолни коментари на TripAdvisor.
