Кога во петокот утрината се слушнаа експлозии во иранската провинција Исфахан, мислите на многу познавачи на приликите во Блискиот Исток се свртеа кон одредена цел, нуклеарниот комплекс во градот Натанз, објавува британски Телеграф.
Комплексот во Натанз, главната иранска постројка за збогатување ураниум, станува сѐ поголем предмет на интерес на Западот додека Иран се обидува да ги прошири своите нуклеарни капацитети.
Иницијативата за нуклеарни закани, непрофитна безбедносна организација, проценува дека комплексот во Натанз се состои од три подземни згради, од кои две се дизајнирани да собираат 50.000 центрифуги. Шест згради се над земја, од кои две се сали од 2.500 метри што се користат за составување центрифуги за збогатување ураниум.
Од октомври 2022 година, Иран инсталирал 4.000 напредни центрифуги во своите постројки за збогатување ураниум, што е зголемување за 44% во рок од неколку месеци, според извештајот на Институтот за наука и меѓународна безбедност, а објавува Телеграф.
Лани сателитските снимки сугерирале дека Иран копа тунели во планините блиску до примарната нуклеарна централа во Натанз, градејќи нов комплекс толку длабоко под земја што експертите се загрижени дека ќе биде тежок за таргетирање и уништување со воздушни напади.
Иранскиот режим бргу негираше дека израелските напади во петокот го погодиле местото.
Комплексот во Натанз, лоциран во централното плато на Иран и опкружен со планините Загрос на запад, е заштитен со противвоздушна одбрана, периметарска ограда и страшниот корпус на Иранската револуционерна гарда.
Се верува дека комлексот се занимава со производство на гориво и врши други активности поврзани со цивилната нуклеарна програма на Иран. Но, некои експерти веруваат дека Иран ги крие напорите за изградба на нуклеарна бомба.
Збогатување ураниум длабоко во планината, далеку од љубопитните очи
Фотографии, направени во април 2023 година од „Планет лебс Пи-би-си“ (Planet Labs PBC), покажуваат како се извршуваат копања блиску до комплексот. Биле ископани 4 влезови во планината, според споредба на различни фотографии.
Не е јасно до каде е тој проект, со оглед на тајноста околу нуклеарните активности на Иран, особено бидејќи режимот го ограничува пристапот на меѓународните инспектори до неговите капацитети.
Но, големината на градежниот проект може да му овозможи на Иран да го користи објектот за збогатување со ураниум, како и за изградба на центрифуги. Дополнителни центрифуги ќе му овозможат на Иран способност побргу да го збогатува ураниумот длабоко во планината, далеку од љубопитните очи и сателити.
Израел осомничен за сајбер напади, физички напади, па дури и убиства на ирански нуклеарни научници?
Во 2020 година, портпаролот на Организацијата за атомска енергија на Иран, Бехруз Камалванди, рече дека ќе биде изградена нова и понапредна структура во Натанз за да ја замени оштетената во пожар, според иранските државни медиуми.
Во тоа време, Техеран го обвини Израел за инцидентот, за кој Камалванди рече дека предизвикал „значителна штета“, но не резултирал со никакви жртви. Иран не откри повеќе детали „поради безбедносни причини“.
Следната година, Натанз доживеа прекин на електрична енергија, напад за кој исто така се верува дека го извршил Израел.
Израел долго време беше осомничен за диверзантски операции против иранската нуклеарна програма, кои вклучуваа сајбер напади, физички напади, па дури и убиства на врвни ирански нуклеарни научници.
Иран може потенцијално да произведе 3 атомски бомби
Експанзијата во Натанз можеби е ископана уште подлабоко од онаа на другата голема локација за нуклеарно збогатување, блиску до селото Фордо, која се наоѓа на повеќе од 160 километри северно од Натанз и е закопана во планина блиску до градот Ком.
Во март 2023 година, Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) објави дека таму открила ураниум збогатен до 83,7% чистина, што е многу блиску до процентот потребен за правење оружје, кој изнесува 90% чистина.
Се верува дека Иран има доволно високо збогатено нуклеарно гориво што потенцијално би можело да се искористи за производство на 3 атомски бомби, иако создавањето бомба, што може да ја испорача, е посложен потфат.
Некои експерти мислат дека тоа би можело да потрае една година или повеќе, но бидејќи Иран го ограничува она што е познато за неговите нуклеарни активности, тешко е прецизно да се измерат иранските капацитети.
Заклучно со 10 февруари, вкупните резерви на збогатен ураниум во Иран изнесуваа 5.525,5 килограми, што е зголемување за 1.038,7 килограми во однос на претходниот квартал, процени Меѓународната агенција за атомска енергија во својот најнов квартален извештај.
