Убедени дека фалсификувањето вино не е исклучок, туку добро воспоставен бизнис во кој се губат милиони литри и евра на сметка на производителите, домашните винари посетија некои од најголемите трговски синџири, купија сомнителни примероци и ги доставија на анализа. Резултатите биле поразителни: од седум купени вина, шест биле фалсификувани.
Томислав Панениќ, претседател на регионалната организација на винари и лозови насади на Грашевина Хрватска, истакнува дека пазарот е „преплавен од вина со слаб квалитет по цена по која не може да се произведуваат“, пишува Пословни дневник.
„Отстранавме дел од сомнителните вина од полиците на нашите трговски синџири и бевме изненадени од резултатите. Смесата е малку вино, многу вода, киселини и додаден алкохол“, ни раскажува поранешниот министер за економија за вината што се продаваат во Интерспар и Кауфланд.
Лабораториска проверка на Ана Лаба од Панчево во соседна Србија, акредитирана за анализа на квалитетот и автентичноста на храната, „покажува присуство на додадена вода“ и/или „етанол од ботаничко потекло од индустриски растенија C4 (пченка и/или шеќерна трска)“. Станува збор за примероци од „Грашевина“ и „Малвазија истарска“ флаширани и пуштени во промет од КГ Желина, „Грашевина“ и „Грашевина 2022“ од Илочки поле и „Плавча малог 2019“ произведени и флаширани од Вина Миличиќ.
„Се покажа дека, без исклучок, сите наши најважни сорти вино – Грашевина, Истарска Малвазија и Плавац Мали – се фалсификувани во голем обем. Сите сорти што имаат најголем промет, така што лесно е да се изгуби трагата на поединечните полнења бидејќи тие брзо се продаваат, главно по специјални цени“, вели тој.
Иако не претставуваат директна опасност по здравјето, „креативните“ мешавини ги прекршуваат законските прописи за употреба на заштитени ознаки, дозволените енолошки процедури и обработка, етикетирање, пуштање во промет, како и акцизи.
Накратко, тие не ги исполнуваат минималните барања за квалитет, а се продаваат под реалните трошоци за производство, велат винарите. Ваквата практика ги става сериозните производители во неповолна позиција во преговорите со трговските синџири бидејќи бараат слични нивоа на цени како оние на фалсификуваното вино, што, како што велат, е невозможно доколку производството се одвива според законот.
Дали знаете дека најниската откупна цена на грозјето лани била најмалку 70 центи за килограм, што значи дека вредноста на грозјето во литар вино е 1 евро за килограм (килограм грозје дава околу 0,7 литри вино), прашуваат како е можно литар вино на полиците на трговските центри со сите трошоци, од пакување до дистрибуција, да се продава по специјални цени поблиски до цените на литри вода?
„Не можам да не се запрашам дали навистина екстремно ниската цена е доволен аргумент трговците да ги стават на полица, а клиентите да консумираат вина со кои се манипулира и лесно може да има негативни последици. Се плашам дека преработувачите на вино, бидејќи не можат да се наречат производители, играа премногу, гледајќи таков простор на нашиот пазар и им поставија одличен извор на приходи. Мора да ги соблечеме ракавиците, нема повеќе простор ниту за игнорирање на проблемот, ниту за попуштање. „Кој го минимизира проблемот, нема добри намери кон хрватските винари“, вели Панениќ.
Напоменува дека ја разбира желбата на секој трговец на полиците да има производи со особено ниски цени кои се привлечни за купувачите и дека тие нагласуваат во посебни каталози, „но ако виното е под најниската можна производствена цена, нешто не е во ред. Нашите производствени инпути не се непознати и многу е лесно да се пресмета колкава е производната цена. Но, кога ќе исчезнат сите објективни критериуми, тогаш на купувачите може да им понудите само фалсификувани и лажни вина на полиците по најниски цени“, додава тој.
Грашевина Хрватска во првите денови од јануари ги проследи резултатите од анализите до Државниот инспекторат, Хрватската агенција за земјоделство и храна и Царинската управа. Речиси два месеци подоцна, ни знак или збор од институциите.
Истражувањето ги откри трговците на мало: Повеќе од 70 отсто од Хрватите наишле на лажен попуст во продавниците
ЕКОНОМИЈА
05 февруари 2024 година
0
Од Агенцијата за земјоделство топката ја префрлаат на Државниот инспекторат. „ХАПИХ, на барање на ДИРХ, врши лабораториски анализи на примероци од производи, вклучително и вина, од кои се земени мостри при спроведување на официјалните контроли на ДИРХ и дава мислење врз основа на резултатите од анализата. За отповикување и повлекување на производите од пазарот е надлежен и Државниот инспекторат на Република Хрватска“, велат оттаму. Од Царинската управа, надлежна за акцизи, велат дека извештајот е проследен на „постапување до подрачните царински испостави кои ќе вршат надзорни работи“.
Но, дали инспекцијата врши надзор или не, од Државниот инспекторат не сакаа да одговорат децидно. Посочуваат дека пристигнатите претставки „може да се користат“ како причина за вршење надзор.
Доколку се изврши увид, барателот писмено се известува за утврдената фактичка состојба и преземените мерки по завршување на увидот“, велат оттаму. На прашањето дали тоа воопшто значи тој надзор не е спроведен или е во тек, не добивме јасен одговор.
Оттаму велат дека земеното вино се испраќа на анализа во овластена лабораторија, а нивниот список е објавен на веб-страницата на Европската комисија. На прашањето дали повикувањето на нив значи дека не ги земаат предвид анализите на лабораторија која не е на тој список, како што е споменатата од Панчево на која се обратиле домашните винари, велат: „Земјоделската инспекција е должна да испорача официјални примероци на вино до овластени лаборатории (…), а при увидот евидентно е дека лабораторијата од вашето барање не е на списокот“.
Додека се чекаат реакциите на надлежните, од Грашевина Хрватска веќе најавуваат дека причините ќе ги пренесат и на сите други големи трговски ланци.
„Во разговор сме со една од најсилните лаборатории на ЕУ, која е подготвена да ни помогне да продолжиме со нашите истражувања, бидејќи кај нас не е важно за какво вино се работи, туку како функционира администрацијата и слично. Свесни сме дека ќе се најдеме под силен притисок и негирање на реалноста што ја утврдивме, но фактите се неспорни и нема да попуштиме“, вели Панеиќ.
Во Хрватска годишно се произведуваат околу 144 милиони килограми грозје, од кои се добиваат околу 100 милиони литри вино, а се увезуваат околу 25 милиони литри. Малопродажните синџири се важен дистрибутивен канал бидејќи преку нив се продаваат околу 35 милиони литри вино. Според податоците на AC Nielsen за 2019/2020 година, големите PET пакети и „bag-in-box“ сочинуваат 70 отсто од продажбата, а најчесто се на промотивна продажба.
Додека инспекциите молчат, потрошувачите секојдневно се залажуваат, производителите и буџетот трпат штета (да не зборуваме за штета на угледот), а производството на вино континуирано паѓа. Во последните 20 години, површината под лозови насади падна од 58.000 хектари на помалку од 17.000 хектари денес. Трендот е јасен, Хрватска полека исчезнува од винската карта на светот, па наместо да ја префрла одговорноста, државата би можела да почне со средување на нередот што владее на пазарот.
