Пред седум дена на претседателот на Република Српска Милорад Додик му пречело прашање на новинарката на N1 Снежана Митровиќ за тоа како луѓето од криминалното милје се нашле во негово друштво.
Наместо да се извини на јавноста и на своите гласачи кои од за нив познати причини му веруваа, Додик по којзнае кој пат се нафрли на N1, изнесувајќи застрашувачки информации за постапките на власта.
Мислите дека немаме служба која следи што правите“, рече Додик, признавајќи дека ги прислушувал новинарите од N1. Ден по прес-конференцијата Додик и се јавил на новинарката, пцуејќи, навредувајќи и и се заканувал.
Бука на адреса на мисијата на ОБСЕ во Босна и Херцеговина испрати истрага за недозволивите потези на првиот човек на Република Српска, од каде велат дека е недозволива примената на мерките за следење на комуникацијата од страна на властите на Република Српска без судски налог. .
„Вклучувајќи го и следењето на комуникациите на медиумските организации, за кои претседателот на Република Српска јавно зборуваше, би претставувало застрашувачка ескалација на вознемирувањето на новинарите, но и јасен знак за континуираниот колапс на основните слободи и владеењето на правото во Република Српска“. Евентуалната неовластена примена на мерките за следење на комуникацијата треба да се гледа во контекст на проблемите кои Мисијата неколкупати ги посочува, а кои се однесуваат на остварувањето на слободата на изразување и слободата на медиумите во Република Српска“, велат од ОБСЕ. Бука.
Оттаму додаваат дека следењето на комуникациите претставува сериозно кршење на правата и слободите на физичките и правните лица, во случајов медиумите. Кривичните прописи јасно ги дефинираат условите кои мора да се исполнат при примена на инвазивни мерки од овој тип.
„Тие услови вклучуваат исполнување на принципот на законитост, покажување јасна потреба и постигнување легитимна цел, како на пример, спречување на извршување на кривично дело. Надлежниот суд е должен да утврди дали се исполнети условите пропишани со закон и да даде согласност за примена на мерките за следење на комуникацијата. Евентуалната примена на мерки за следење на комуникациите надвор од рамката на законот, или со прекршување на условите пропишани со соодветните кривични прописи, потенцијално претставува кривично дело и затоа мора да биде предмет на темелна истрага од страна на домашните судски органи“, додаде ОБСЕ.
И во време на сеопфатна контрола на полициските агенции и правосудните институции од страна на лидерот на СНСД и претседател на Република Српска, Милорад Додик, тешко е, речиси утопично, да се очекува „темелна“ истрага.
Ваквите потези на властите и јавните признанија говорат за минималниот степен на слобода на медиумите и за загрижувачката средина во која работат медиумите и новинарите.
Од ОБСЕ велат дека внимателното разгледување на работата на медиумите и прегледот на информациите што тие ги шират е неопходен дел од демократскиот процес, но дека критичкото набљудување не може да се идентификува ниту може да послужи како оправдување за нападите врз новинарите, санкционирањето на медиумски организации од владини институции или закани за физичката безбедност на новинарите.
„Запаливата реторика од ваков вид, особено кога се користи од носителите на моќ и лидерите, го интензивира непријателството и може да доведе до насилство. Судската практика на Европскиот суд за човекови права, која е обврзувачка во Босна и Херцеговина, имајќи ја предвид директната примена и фактот дека правата и слободите пропишани со Европската конвенција за човекови права имаат приоритет во правниот систем на Босна и Херцеговина. , пропишува јасни стандарди и дозволува примена на повисок степен на преиспитување и изразување критика на изразувањето и однесувањето на носителите на јавни овластувања и функции“.
Тие забележуваат дека сите оние кои доброволно прифаќаат јавни функции мора да прифатат и повисоко ниво на анализа и критика, но Додик и неговите соработници и партнери не можат да го прифатат тоа. Изгледа омилена работа би им била да прават што сакаат, а медиумите не известуваат за тоа.
„Нападите на N1 и прислушувањето без судски налог претставуваат неприфатлива ескалација на заканите насочени кон новинарите и напад врз самите темели на демократскиот систем на владеење во Босна и Херцеговина. Мисијата со големо жалење повторува дека очекува властите на Република Српска да се придржуваат до своите одговорности и да обезбедат заштита на сите, вклучително и новинарите, од можните последици од запаливиот говор што доаѓа од Република Српска или од властите во Република Српска. “, одговори ОБСЕ на истрагата на Бука за потезите на Додик.
Запрашани да ги коментираат нецивилизираните повици од кабинетот на Додик во кои се проколнува новинарот Н1 од ОБСЕ, велат дека во секое демократско општество е неприфатливо секој носител на јавна функција да малтретира новинар.
„Ваквото однесување на висок и високо видлив јавен функционер претставува не само страшен напад врз конкретен новинар, туку и напад на универзалните човекови права како што се слободата на изразување и слободата на медиумите. Дополнително, таквото однесување го поткопува интегритетот на демократските институции на Босна и Херцеговина и достоинството на самата функција. Мисијата остро ја осуди
каква било форма на насилство или вознемирување на новинари или медиуми. „На новинарите и на медиумите мора да им се овозможи да ги истражуваат, известуваат и вршат своите активности без неоправдани пречки, закани и навреди“, заклучува ОБСЕ.
Да потсетиме, ова не е прв пат Додик јавно, без санкции, да признае дека ги прислушува своите неистомисленици. Во 2020 година, без страв од последиците од неговите зборови, тој им рече на пратениците од опозицијата во Народното собрание на Република Српска „Нема влада што не ја слуша опозицијата, затоа ние ве слушаме. Се жали во Транспаренси, баба, тато… Имаме право и ве слушаме“. Минатата година Додик призна дека дури и го прислушувал американскиот амбасадор. Ако Додик не лаже, прислушувањето според сите сметки е незаконски. Но, во субјектот со кој владее Додик има многу незаконски дејствија, но нема кој да го санкционира прекршувањето на законот. Или не може.
