Денеска е Светски ден на фамилијарна хиперхолестеролемија.
Мнозинството од населението верува дека зголемените нивоа на лошиот ЛДЛ холестерол се резултат на грешки во исхраната. Но, секој од 250 жители има таканаречена генетска грешка, која е наследна и поради која самиот организам синтетизира големи количини на холестерол во циркулацијата. Станува збор за болест, која професионално се нарекува фамилијарна хиперхолестеролемија, а луѓето кои ја имаат веќе може да доживеат инфаркт или мозочен удар на 30 или 40 години.
Денеска се одбележува светскиот ден на оваа болест со идеја да се подигне јавната свест и граѓаните да сфатат колку е важно да се провери нивото на холестерол во крвта. Поради оваа причина, и за одбележување на Светскиот ден на срцето,
Здружението на пациенти кои преживеале инфаркт „Мојата втора шанса“ организираше национална консултација за пациенти за кардиоваскуларни заболувања „Прашајте го докторот“.
Двајца еминентни експерти разговараа со пациентите во Универзитетскиот клинички центар на Србија, проф. д-р Катарина Лалиќ, ендокринолог од УКЦС, како и проф. д-р Арсен Ристиќ, кардиолог од УКЦС.
Пациентите со покачен ЛДЛ холестерол обично не чувствуваат ништо и немаат никакви симптоми. Кај многу пациенти, зголемениот холестерол се открива само кога ќе доживеат миокарден инфаркт.
„Ова е причината зошто секој треба да го посети својот лекар и да го провери нивото на ЛДЛ холестерол. Мажите треба да го направат својот прв скрининг тест за LDL холестерол на возраст од 35 години, а жените на возраст од 45 години, или уште порано ако има други поврзани болести, ако има семејна историја на луѓе кои имале ран срцев или мозочен удар. . По скринингот, многу е важно да се консултирате со лекар кој во однос на вредностите на LDL холестеролот и другите параметри и фактори на ризик, како што се претходни кардиоваскуларни настани во семејството, ќе го одреди нивото на кардиоваскуларен ризик и ќе упати на понатамошен третман. – вели Иван Тојагиќ од здружението на пациенти „Моја втора шанса“.
Една од не толку ретките болести и нарушувања на нивото на холестерол, метаболизмот на мастите, липидите е фамилијарната хиперхолестеролемија. Тоа е таканаречено генетско нарушување на нивото на холестерол.
„Ние во основа не можеме да влијаеме на тоа. Болеста се јавува кај носители на генот за холестерол, а кога ќе најдеме некој со холестерол, многу често го наоѓаме и кај нивните деца. Зголемениот холестерол може да се открие многу рано, понекогаш веќе во предучилишна возраст. Едно лице се раѓа со покачен холестерол, кој продолжува да расте со текот на годините. Големиот проблем е што овој холестерол не боли, не предизвикува никакви симптоми и не е толку редок што може да се открие само кога ќе развие компликација во форма на атеросклероза, односно срцев или мозочен удар“. објасни проф. д-р Катарина Лалиќ, ендокринолог во Универзитетската болница на Србија.
Со земање на наједноставна крв може навреме да се дознае дали има покачен холестерол, за навреме да се намали неговото лошо и деструктивно влијание врз ѕидовите на крвните садови. Доколку не се болни, сите граѓани треба да го проверуваат својот ЛДЛ холестерол најмалку еднаш годишно, а доколку имаат покачен ЛДЛ холестеролот да ги проверуваат вредностите на секои четири до шест недели.
„Кај луѓето кои генетски имаат покачено ниво на холестерол, тој не може да се намали само со диета од едноставна причина што нашето тело сам создава 70 до 80 проценти од дневните потреби за холестерол, синтетизирајќи го во црниот дроб. Поради оваа причина, некој што е вегетаријанец или веган нема да умре затоа што нема холестерол во исхраната, бидејќи ние самите го создаваме. Кај луѓето кои имаат генетска грешка синтезата на холестерол е значително зголемена, па тие самите прават огромна количина на холестерол во циркулацијата. Сосема е логично дека диетата сама по себе не може да помогне, дека е неопходно да се запре таа синтеза на холестерол, која многу успешно ја третираме со статини во изминатите 40 години“, рече проф. д-р Лалиќ.
Таа понатаму објаснува дека „кога статините не се доволни и кога не можат да ја постигнат таа целна вредност, во последните години е развиена иновативна терапија, која претставува пресвртница во третманот на холестеролот.
„Тие лекови обезбедуваат добра ефикасност, може да се даваат два пати месечно, а најновата генерација од тие лекови се дава еднаш на секои шест месеци во форма на субкутана инјекција. Има напредок, науката прави големи чекори. Тие лекови ги има и кај нас, се уште во ограничени количини, бидејќи се уште не се на позитивната листа на лекови“, посочи таа.
За подобро откривање на пациентите со кардиоваскуларен ризик, навремено дијагностицирање и започнување со третман, потребно е усогласување на референтните вредности на липидните параметри на лабораториските извештаи со кардиоваскуларниот ризик и вредностите од тековни водичи, како и стандардизација на комуникацијата на лабораториските резултати поврзани со липидниот статус.
„Раната примена на комбинирана терапија за намалување на холестеролот е исклучително важна, бидејќи со неа може значително да го намалиме кардиоваскуларниот ризик. За жал, во многу случаи болеста не се дијагностицира додека не дојде до срцев удар или мозочен удар. Овде имаме два проблема, бидејќи мал процент од пациентите имаат соодветна терапија, а оние кои имаат, повторно не ги достигнуваат целните вредности. „Пациентите кои долго време се изложени на покачени нивоа на ЛДЛ холестерол имаат поголем ризик од развој на атеросклеротични кардиоваскуларни болести“, вели проф. д-р Арсен Ристиќ, кардиолог на Универзитетската болница на Србија.
Тој додава дека „охрабрувачки е тоа што 80 отсто од раните кардиоваскуларни настани може да се спречат, особено со подобра контрола на ЛДЛ холестеролот, кој е најлесно модифициран фактор на ризик“.
„Според најновиот водич за третман на акутен коронарен синдром, комбинираната терапија може да се примени рано, по миокарден инфаркт. Станува збор за фиксни комбинации на статини и лек кој ја спречува ресорпцијата на холестеролот во цревата, кои се поефикасни и овозможуваат поголема шанса да се достигнат целните вредности. Неодамна имаме дополнителен чекор, а тоа е иновативна терапија со таргетиран ефект врз црниот дроб, која се дозира два пати годишно и која овозможува уште поголем процент од пациентите да ги достигнат целните вредности на LDL холестеролот. За пациенти кои имале миокарден инфаркт или мозочен удар, целната вредност е под 1,4 mmol/l, а кај кои повторен настан под 1 mmol/l“, објасни проф.д-р Ристиќ.
