Носете капи и шешири, пијте многу течности, барајте сенка и избегнувајте активности на отворено. Ова се златните правила за време на висока топлина за да се спречи сончев или топлотен удар.
Во двата случаи, високите температури му штетат на телото. Едноставно кажано, „сончевиот удар влијае „само“ на главата – односно на мозокот. Остатокот од телото е добро“, вели Франк Ербгут, претседател на Германската фондација за мозок. Топлотниот удар предизвикува колапс на целиот систем за терморегулација на телото и може да биде фатален.
Но, тоа не значи дека сончевиот удар не е сериозна состојба. Ербгут нагласува дека често има незабележлива транзиција од сончев до топлотен удар.
Во споредба со топлотниот удар, сончевиот удар бара изложување на сончева светлина. Топлотниот удар може да се случи „во темна темнина“ ако температурите се многу високи, рече Бернд Бетигер, раководител на Одделот за анестезиологија и медицина за интензивна нега во Универзитетската болница во Келн и федерален координатор на лекарите на германскиот Црвен крст.
Топлотен удар
Температурата на нашето тело е обично околу 37 Целзиусови степени. Топлотните бранови за време на кои ноќните температури остануваат високи го ставаат телото под голем стрес. Може да дојде до точка да не можете да се оладите со потење, особено ако не пиете доволно течности.
„Телото повеќе не е во состојба да ја исфрли топлината“, објаснува Ербгут. Така, температурата на телото се зголемува и температурата на телото се зголемува до 40 степени Целзиусови или повеќе, што влијае на различни телесни системи. „Прво колабираат системите за коагулација и циркулација“, додава Ербгут.
Во оваа смисла, важно е да се знае дека крвните садови се шират на високи температури, зголемувајќи го протокот на прегреана крв во кожата, каде што топлината се расфрла во околината со испарување на потта. Ова ја лади и кожата и крвта во близина на нејзината површина, која потоа тече до подлабоките делови на телото на пониски температури.
Но, ако дојде до топлотен удар, „крвта се коагулира“. „Малите згрутчувања ги затнуваат малите крвни садови“, рече Ербгут. Бубрезите, заедно со црниот дроб и срцето, повеќе не можат да функционираат правилно. Во најлош случај, може да дојде до откажување на повеќе органи.
„Влажната топлина е многу полоша од сувата“, додаде Ербгут, бидејќи зголемената водена пареа во воздухот го намалува испарувањето на потта на кожата, а со тоа и способноста на телото да се олади.
Симптомите на топлотен удар вклучуваат ненадеен замор, главоболка и чувство на вртоглавица, рече Ербгут. „Тие можат да напредуваат до гадење, повраќање и губење на свеста“, додаде тој.
Ботингер вели дека топла и сува кожа и забрзаниот пулс се исто така предупредувачки знаци.
Доколку постои сомневање дека некој доживеал топлотен удар, неопходно е да се повика брза помош. Пред да пристигнат болничарите, лицето треба да биде преместено во сенка што е можно поскоро, препорачува Ботигер.
Тогаш е потребно да се излади телото на човекот, но мразот не треба да се нанесува директно на кожата бидејќи може да дојде до смрзнатини, предупреди Ербгут. Наместо тоа, се препорачуваат коцки мраз завиткани во крпа и ладни облоги.
Ако лицето е сè уште свесно, треба да му се понуди пијалок – вода, овошен чај или сок измешан со минерална вода, рече Бетигер.
Болничарите може да му дадат на лицето интравенска инфузија за ладење. Ако системот за коагулација на жртвата веќе е колабиран, во болница се даваат антикоагуланси.
Сончев удар
Во случај на сончев удар, „менингите (тенки слоеви на ткиво што го покриваат и штитат мозокот) и мозокот се загреваат. Доволно е зголемување за само еден или два степени за да се предизвика еден вид менингитис (воспаление на менингите)“, објаснува Ербгут. „Мозокот не е најсилниот орган“, додаде тој.
Луѓето кои немаат или имаат многу малку коса, како што се постарите, бебињата и малите деца, се изложени на особен ризик. „Врвот на черепот на доенчето е тенок“, истакнува Бетигер.
Некои симптоми на сончев удар се слични на оние на топлотниот удар, како што се главоболки и вртоглавица. Други симптоми се болка и вкочанетост во вратот, чувствителност на светлина, црвенило на лицето, објаснува Ботигер.
Симптомите може да се појават само неколку часа по долг престој на сонце, на пример висока температура кај малите деца.
Ако постои сомневање дека некој може да има сончев удар, треба да се извади од топлината и да се стави во сенка. Нивното тело треба да се лади со влажни крпи, а најдобро е да се подигне горниот дел од телото. Тие треба да внесуваат и многу течности.
Ако состојбата на лицето се влоши и почне да губи свест, треба да се повика брза помош.
