Овие екстремни временски услови можат да претставуваат сериозен ризик по здравјето.
Во последните децении низ светот е забележан тренд на значително зголемување на температурата на воздухот во текот на летните месеци и појава на подолги периоди на екстремно топло време – т.н. топлотни бранови, кога температурите на атмосферскиот воздух од најмалку 32°C траат три или повеќе последователни дена и често се придружени со поголема релативна влажност и намалување на брзината на протокот на воздух.
Овие екстремни временски услови можат да претставуваат сериозен ризик по здравјето, особено за оние групи на население кои се особено чувствителни на високи температури, како што се малите деца, старите лица, бремените жени, луѓето со прекумерна тежина, како и луѓето кои страдаат од разни хронични болести. (болести на срцето и крвните садови, респираторни заболувања, дијабетес итн.).
Загрозени се и лицата изложени на директното влијание на сончевите зраци, како оние кои вежбаат или работат на отворено, како и сите оние кои работат во несоодветно проветрени и недоволно разладени простории, препорачуваат од Институтот за јавно здравје.
Како топлината влијае на нашето тело?
Негативните ефекти од изложеноста на високи температури и сончево зрачење врз нашето тело се многубројни:
Високите температури може да ги влошат респираторните проблеми кај хроничните пациенти, особено оние кои страдаат од астма и хронична опструктивна белодробна болест, но може да имаат негативно влијание и на дишните патишта на малите деца. Тие можат да доведат до бронхоспазам (спазам на мускулите на дишните патишта), иритирачка кашлица и отежнато дишење.
Во топлината, крвните садови се шират, што го намалува крвниот притисок. Нозете често отекуваат поради лошата циркулација и последователно задржување на течности во долните делови на телото.
При високи температури, вискозноста (густината) на крвта исто така се менува поради губење на течности, па честа дехидрација може да доведе до локална тромбоза, срцев удар или мозочен удар.
Ненадејните промени во температурата (на пр. ненадејно влегување од топла средина во разладена просторија или во ладна вода итн.) може да доведат до срцев удар.
УВ зрачењето може да предизвика црвенило и изгореници, предвремено стареење и рак на кожата поради сушење и слабеење на имунитетот.
Катаракта може да се појави и поради прекумерна изложеност на очите на УВ зрачење
Ако температурата на воздухот е слична на температурата на телото, се лади со испарување, што може да доведе до промена на срцевиот ритам и да предизвика дехидрација и грчеви.
Губењето на течности може да влијае на функцијата на бубрезите и да ја зголеми акумулацијата на минерали во урината и да предизвика формирање на камења во бубрезите
Дехидрација: Останувањето на високи температури и како резултат на потењето може брзо да ги исцрпи телесните течности, што доведува до дехидрација. Симптомите на дехидрација вклучуваат жед, сува уста, слабост, замор, вртоглавица и тешкотии со концентрирање. Тешката дехидрација бара медицинска помош.
Хипертермија (прегревање на телото) е состојба во која температурата на телото се зголемува над нормалните вредности. Ова може да доведе до сериозни здравствени проблеми како топлотна исцрпеност или топлотен удар. Посебно чувствителни на хипертермија се лицата со кардиоваскуларни заболувања, постарите лица и децата.
Топлотен удар: Ова е многу сериозна состојба која се јавува кога телото не може ефикасно да се олади. Симптомите вклучуваат висока телесна температура, обилно потење, вртоглавица, гадење, главоболка и забрзан пулс. Топлинскиот удар бара итна медицинска помош
Навремените мерки можат да го намалат бројот на луѓе кои се разболуваат и умираат како резултат на изложеност на висока топлина, што значи дека треба да бидете подготвени и да следите едноставни совети кои навреме можат да ги спречат здравствените проблеми предизвикани од високите температури.
Како да се однесувате при екстремни горештини
Избегнувајте изложување на директна сончева светлина помеѓу 10 и 17 часот (особено деца, бремени жени, постари лица, срцеви пациенти)
Ако треба да бидете надвор во одреденото време, обидете се да бидете под сенка!
Носете светла, широка облека, светли бои, изработени од природни материјали.
Ако излезете надвор, носете капа или капа со широк обод и очила за сонце со заштита од УВ.
Избегнувајте спортски активности и вежбање на отворено во најтоплиот дел од денот!
Оние кои треба да вршат физичка работа, се препорачува тоа да го работат во најсвежиот дел од денот – во раните утрински часови (од четири до седум наутро) или подоцна во вечерните часови.
Луѓето кои работат на отворено (на пр. градежни работници) треба да прават почести паузи за одмор, да останат под сенка и да пијат 1,5 чаши вода на секои 30 минути.
Пијте доволно течности. Редовно пијте негазирана вода и нискокалорични пијалоци без кофеин, алкохол и шеќер, за да не предизвикате дехидрација. Можете да се освежите со топење на две коцки мраз во устата. Избегнувајте топлотна дехидрација со пиење разреден сок како лимонада, возрасни на секои 1-2 часа, а деца на секои 15-20 минути 1 до 2 лажици или голтка вода. Не чекајте да почувствувате жед за да пиете течности, што е особено важно за постарите луѓе кои имаат послабо чувство за жед!
Секогаш носете шише вода со вас кога сте на отворено!
Оладете го телото со повремено туширање или бањање во млака вода. Друга можност е да се завиткате во ладни влажни крпи или да се разладите со влажен сунѓер, купка за нозе итн. На нозете и рацете на детето можете да ставите влажни крпи.
Јадете помали и почести оброци. Оброците треба да бидат лесни – избегнувајте пржена, солена, мрсна храна и храна богата со протеини. Јадете повеќе сезонско овошје и зеленчук. Доколку сте во можност, подгответе мешано свежо овошје, таканаречено „смути“ или направете лесна супа, за да ги вратите изгубените минерали, витамини и електролити во организмот.
Користете лесна постелнина од природни материјали, по можност без перници за да избегнете таложење на топлина од телото.
Изладете го вашиот дом!
Обидете се да ги разладите собите во кои престојувате, особено ако има деца, трудници, лица над 60 години, како и лица со хронични здравствени проблеми. Температурата во овие простории не треба да надминува 30⁰C во текот на денот или 24⁰C во текот на ноќта.
Останете во најстудената просторија на вашиот стан или куќа, особено ноќе.
Користете го посвежиот ноќен воздух за да го разладите вашиот дом. Доколку е можно, во текот на ноќта и раните утрински часови, оставете ги сите прозорци отворени, со подигнати ролетни, за соодветно да се проветри и лади просторот.
Сијалиците и многу електрични уреди дополнително ослободуваат топлина и го загреваат околниот воздух – при висока топлина во текот на денот, исклучете ги светлата и исклучете ги сите оние уреди што не ги користите.
Намалете ја количината на топол воздух што влегува во вашиот дом. Во текот на денот затворете ги вратите и прозорците и спуштајте ги ролетните на сончевата страна за да влезе што помала топлина во просториите.
Поставете завеси, завеси или тенди на прозорците кои се изложени на сонце во текот на денот. Можете да нанесете влажни крпи низ просторијата, но имајте на ум дека тоа ја зголемува влажноста на воздухот.
Доколку имате клима, затворете ги вратите и прозорците за да не трошите повеќе енергија отколку што е потребно. Прилагодете ја температурата така што да не биде пониска од 7˚C во споредба со надворешната.
Електричните вентилатори можат да обезбедат олеснување и освежување, но ако температурата на воздухот е над 35˚ C, тие нема да спречат појава на здравствени проблеми поврзани со топлината. Сепак, ќе ви помогне да го промените воздухот побрзо кога ќе го разладите домот со циркулирање на свеж воздух навечер.
Ако не можете да го одржувате вашиот дом соодветно ладен, поминете два до три часа дневно во друг разладен простор (на пр. во јавна зграда – библиотека, трговски центар итн.).
Внимание во возилата
Избегнувајте патување во најтоплиот дел од денот!
Внимавајте кога влегувате во возило што е паркирано на сонце! Пред да влезете, задолжително отворете ги сите врати и багажникот и почекајте неколку минути за да се изладат возилото и површините што ги допирате (воланот и сите седишта).
Обидете се да ја одржувате температурата во возилото пријатна, но не премногу ниска. Се препорачува температурата во возилото да биде неколку степени пониска од надворешната
Никогаш не ги оставајте децата и миленичињата сами во возила, дури и под сенка!
Посетете ги семејството, пријателите и соседите кои поголемиот дел од времето го поминуваат сами. Чувствителните и лицата со оштетена подвижност може да имаат потреба од вашата помош за време на екстремни жештини.
Научете ги децата и постарите како правилно да се заштитат од топлината и да ги држат под контрола!
Разговарајте за топлотниот удар со вашето семејство. Секој член на семејството треба да знае какви заштитни мерки мора да преземе во однос на неговата здравствена состојба и активности.
Ако некој што го познавате е изложен на ризик, помогнете му да добие совет и поддршка.
Постарите лица и пациентите кои живеат сами треба да се посетуваат барем еднаш дневно! Ако овие луѓе земаат лекови, проверете кај вашиот лекар за ефектот што овие лекови може да го имаат врз терморегулацијата и балансот на течности во телото.
Не ги изнесувајте малите деца надвор во најтоплиот дел од денот и никогаш не ги изложувајте на директна сончева светлина!
Ако имате домашни миленици, не заборавајте дека жештината многу негативно влијае и на нив! Обезбедете им доволно свежа вода, не шетајте ги во најтоплиот период од денот и никогаш на топол бетон!
Доколку имате некое од хроничните заболувања и земате лекови, особено оние за зголемено мокрење и намалување на крвниот притисок, бидете внимателни и проверете кај вашиот лекар за ефектот на топлината врз дејството на лекот и можното влошување на болеста.
Лековите треба да се чуваат на температура под 25˚C или во фрижидер (прочитајте ги упатствата за чување на лекот во упатството за лекот).
Ако се чувствувате вртоглавица, слаб, слаб, возбуден или многу жеден и имате силна главоболка:
Побарајте помош, преместете се на поладно место и измерете ја температурата.
Пијте вода или незасладен разреден овошен сок (неколку голтки).
Ако имате болни грчеви, најчесто во нозете, рацете или стомакот, кои често се јавуваат по физичка работа или вежбање при многу топло време:
Смирете се и легнете во ладна просторија
Пијте течности кои содржат електролити (на пр. супа, смути од зеленчук и сл.), а доколку грчевите траат повеќе од еден час, побарајте лекарска помош.
Консултирајте се со лекар во случај на други поплаки или ако опишаните тегоби траат подолго!
Ако членот на вашето семејство или луѓето на кои им помагате имаат топла сува кожа или делириум (зборуваат некохерентно и се немирни), зуење во ушите, проблеми со видот и слабост, грчеви и/или се во несвест, веднаш јавете се на 911!
Додека чекате итна помош, ставете го лицето во ладна просторија во хоризонтална положба, подигнете ги нозете на лицето, извадете ја облеката и започнете со надворешно ладење – нанесете ладни пакувања на вратот, пазувите и препоните или изладете ги со вентилатор. голема крпа или прскање со вода на собна температура 25-30˚С.
Измерете ја телесната температура и одржувајте ја под 39˚C.
Не ѝ давајте сама антипиретици (никогаш ацетилсалицилна киселина или парацетамол).
Ако лицето ја изгуби свеста, ставете го во странична положба.
