Според истражувањето спроведено од УНИЦЕФ во Босна и Херцеговина, инвестициите во предучилишното образование имаат силен, позитивен принос: за секој инвестиран 1 км, 6,9 км ќе бидат вратени во ФБиХ, 6,7 км во РС и 5,9 км во БД во следните триесет години. Од друга страна, неинвестицијата може да ја чини ФБиХ над 18 милијарди KM, 9,4 милијарди KM во РС и 608 милиони KM во БД.
Во Сараево денеска беа презентирани резултатите од студијата за инвестиции во деца, која УНИЦЕФ Босна и Херцеговина, со поддршка на Заедничкиот фонд за СДГ и заедно со тимот на ОН во Босна и Херцеговина, ја спроведува во последните петнаесет месеци.
Беа спроведени три студии за инвестиции во раниот детски развој (ERD) на ниво на три административни единици: Федерација Босна и Херцеговина (ФБиХ), Република Српска (РС) и Областа Брчко (БД). Секој извештај опфаќа три сектори клучни за DRR – здравје и исхрана, образование и социјална заштита. Инвестициските студии се надополнети со две детални физибилити студии кои се фокусираат на зголемување на опфатот на раното детско образование на локално ниво.
Беше истакнато дека БиХ се соочува со забрзано стареење и намалување на населението, што претставува заедничка закана за економскиот и социјалниот развој. Според многу неповолни проценки за Босна и Херцеговина, до 2050 година се предвидува намалување на населението за 22 отсто.
Во текот на изминатите петнаесет години, постигнат е напредок кон поволно политичко опкружување за РРР. Сепак, постојат јасни неискористени можности за инвестирање во помладите генерации во БиХ.
Студиите за инвестиции во деца во ФБиХ, РС и БД се засноваат на серија анализи на трошоците и придобивките и трошоците за неактивност на услугите за деца од 0 до 6 години во секој од трите сектори.
Наодите се впечатливи и единствени во Босна и Херцеговина и претставуваат многу убедлив аргумент за инвестирање во социјални услуги за деца. Се очекува дека проектираните социо-економски придобивки од зголемените интервенции во БиХ далеку ќе ги надминат трошоците во сите анализирани административни единици, сектори и сценарија. Од друга страна, неинвестирањето во децата е ризик што ги поткопува другите инвестиции: без добро образована, здрава и продуктивна работна сила, економскиот развој ќе биде забавен. Во контекст на итни демографски предизвици, притисокот на БиХ да ги зголеми услугите за своите деца сега е поважен од кога било.
Босна и Херцеговина мора да го забрза развојот во оваа област
Постојаниот координатор на ОН во Босна и Херцеговина, Ингрид Мекдоналд на денешната прес-конференција рече дека глобалните студии покажале дека еден долар вложен во образованието значи враќање на 13 долари за економијата и развојот на општеството.
„Ова е можност за Босна и Херцеговина, бидејќи истражувањата покажаа дека е крајно време да се инвестира во оваа област, имајќи го предвид кандидатскиот статус на Босна и Херцеговина во Европската Унија. Босна и Херцеговина мора да го забрза развојот во оваа област, а ОН се достапни да работат во партнерство со надлежните органи за да се постигне напредок“, рече Мекдоналд.
Шефот на претставништвото на УНИЦЕФ за Босна и Херцеговина, Ронак Кан, рече дека овие физибилити студии претставуваат алатка или ресурс што ќе им биде достапен на партнерите во Босна и Херцеговина за да работат на зајакнување на образованието во раниот развој на децата.
„Ова е само почеток на нашите напори и тие ќе бидат корисни и наменски само ако се вклучени сите актери“, рече Кан, истакнувајќи дека ова е долгорочен план и ќе работиме со сите актери во БиХ на неговото спроведување.
Алберто Мусати, специјалист за социјална политика на Регионалната канцеларија на УНИЦЕФ за Европа и Централна Азија, изјави дека обично се смета дека инвестициите во инфраструктурата се најефективни и најважни во контекст на развојот на една земја.
„Меѓутоа, овој аргумент докажа дека најголем принос се обезбедува со инвестициите во раниот развој на детето. Многу е важно да се смени наративот, имајќи предвид дека социјалните бенефиции и инвестициите во социјалниот развој се сметаа за тековни трошоци, меѓутоа, социјалните придобивки имаат сосема поинаков контекст, затоа е многу важно тој наратив да се промени“, рече Мусати, нагласувајќи дека иако станува збор за долгорочни инвестиции чии резултати ќе бидат видливи за 10, 20 или 50 години, резултатите секако ќе бидат видливи и за пократок период.
Според податоците што ги сподели УНИЦЕФ, во бројки изгледа вака:
Зголемувањето на основните здравствени и нутриционистички услуги се очекува да спречи дополнителни 10 смртни случаи на деца секоја година во ФБиХ, 4 во РС и 6 во БД, давајќи му можност на секое дете (и неговото семејство) да порасне и да го реализира својот целосен потенцијал.
Секој KM инвестиран во раниот раст и развој на децата до 5 KM во ФБиХ, 4 KM во РС и 3 KM во БД има социо-економски придобивки во период од триесет години. Трошоците за неправење ништо би можеле да достигнат до 280 милиони KM во ФБиХ, 103 милиони KM во РС и 3,9 милиони KM во БД.
Инвестиции во предучилишно образование
Се очекува дека со подобрување на опфатот на предучилишното образование ќе се зголеми бројот на години на школување на децата и учеството на жените на пазарот на трудот. Во текот на следните триесет години, монетизација раните социо-економски придобивки од дополнителните години на школување би можеле да бидат во вредност од 20,9 милијарди КМ во ФБиХ, 10,9 милијарди во РС и 722 милиони во БД. Се проценува дека монетарното влијание од зголеменото учество на жените на пазарот на трудот ќе достигне 323 милиони KM во ФБиХ, 171 милиони во РС и 11 милиони во БД.
Инвестициите во предучилишното образование имаат силен, позитивен принос: за секој инвестиран 1 км, 6,9 км ќе бидат вратени во ФБиХ, 6,7 км во РС и 5,9 км во БД во следните триесет години.
Од друга страна, неинвестицијата може да ја чини ФБиХ над 18 милијарди KM, 9,4 милијарди KM во РС и 608 милиони KM во БД.
