Тироидната жлезда е мала, во форма на пеперутка, која се наоѓа на предниот дел на вратот и е дел од ендокриниот систем. Со производство и ослободување на хормони, тој контролира многу важни функции во телото, како што е метаболизмот, односно претворањето на храната во енергија.
Тироидните хормони влијаат и на варењето, отчукувањата на срцето, дишењето, телесната температура, одржувањето на здравјето на кожата и коските, развојот на мозокот, менталната активност и плодноста. Значи, кога не функционира правилно, може да влијае на целото тело.
Проблеми со тироидната жлезда се јавуваат и кај мажите, но се почести кај жените, особено постари од 60 години. Други ризични групи се луѓе кои имаат семејна историја на болести на тироидната жлезда, луѓе кои користат лекови или додатоци на храна со висока концентрација на јод и луѓе кои страдаат од одредени автоимуни болести, на пример дијабетес тип 1, ревматоиден артритис и лупус.
1. Кога да се сомневаме во проблеми со тироидната жлезда?
Бидејќи тироидната жлезда игра важна улога во многу системи и процеси, може да се појават различни симптоми, а лесно може да се случи воопшто да не ги поврзете. Бидете сигурни да обрнете внимание ако забележите:
бавно или брзо чукање на срцето
необјаснето губење на тежината или зголемување на телесната тежина
тешкотија да се толерира студ или топлина
депресија или анксиозност
нередовна менструација
Ова се општи симптоми кои може или не се поврзани со тироидната жлезда. Доколку ги забележите, задолжително разговарајте со вашиот лекар и задолжително контактирајте го доколку забележите грутка или оток на вратот или ако чувствувате болка во таа област.
2. Како се дијагностицираат болестите на тироидната жлезда?
Кога постои сомневање за проблем со тироидната жлезда, лекарот веројатно прво ќе нареди тест на крвта за мерење на нивото на тироиден-стимулирачкиот хормон (TSH). Ова има за цел да ги лоцира нарушувањата на зголемената и намалената активност на тироидната жлезда, а се користи и во дијагнозата на неплодност кај жените.
Вообичаена дијагностичка процедура е ултразвук на тироидната жлезда и се препорачува кога чувствувате грутка, оток или болка во вратот или ако лекарот забележи промени во големината или обликот на тироидната жлезда. Тој исто така може да ве упати на ултразвук ако имате некои од претходно споменатите општи симптоми или припаѓате на ризична група.
Ултразвукот на тироидната жлезда му овозможува на лекарот да ја процени големината, обликот, густината и структурата на тироидната жлезда, како и да бара можни промени во тироидната жлезда, како што се грутки или јазли. Тоа е безболна и едноставна метода на преглед, која нема штетно дејство, а може да се примени кај сите пациенти, вклучително и мали деца и трудници.
3. Кои се можните болести на тироидната жлезда?
Четирите главни типови на болести поврзани со тироидната жлезда се хипертироидизам и хипотироидизам, двете најчести нарушувања на функцијата на тироидната жлезда и рак и зголемена тироидна жлезда.
Хипертироидизам значи зголемена активност на тироидната жлезда, затоа, таа произведува и ослободува повеќе хормони отколку што му треба на телото. Резултатот е забрзување на одредени аспекти на метаболизмот, а можни причини вклучуваат Гравесова болест, нодули во тироидната жлезда, тироидитис и постпартален тироидитис (воспаление на тироидната жлезда), бениген тумор на хипофизата, превисоко ниво на јод во крвта, прекумерно внесување на лекови наменети за третман на хипотироидизам.
Хипотироидизам значи намалена активност на тироидната жлезда, затоа, таа не произведува и ослободува доволно хормони, резултатот е забавување на одредени аспекти на метаболизмот. Причините за хипотироидизам вклучуваат болест на Хашимото, автоимуна болест, тироидитис (воспаление на тироидната жлезда), недостаток на јод, прекумерна употреба на лекови наменети за лекување на хипертироидизам. Може да биде последица и на отстранување на тироидната жлезда.
Ракот на тироидната жлезда е најчеста малигна болест на ендокриниот систем, но во голем број случаи успешно се лекува.
Зголемувањето на тироидната жлезда значи токму она што го кажува името, а причините се претежно бенигни: Гравесова болест, Хашимото, хипертироидизам, хипотироидизам, тироидитис, дефицит на јод. Сепак, причината може да биде и ракот на тироидната жлезда.
4. Како се лекуваат болестите на тироидната жлезда?
Лекарот го избира методот на лекување врз основа на тоа за кое заболување на тироидната жлезда се работи и колку е тешка состојбата, а има три главни опции: лекови, операција, терапија со зрачење и/или хемотерапија.
Лековите за болести на тироидната жлезда можат да се поделат во неколку категории. Првите се лекови кои ја спречуваат тироидната жлезда да произведува хормони, а се користат за лекување на хипертироидизам. Вториот вклучува лекови кои помагаат во лекувањето на симптомите на хипертироидизам, како што е брзиот пулс, но не ја третираат состојбата на самата тироидна жлезда. Третата група вклучува употреба на радиоактивен јод, кој ги оштетува клетките на тироидната жлезда, а се користи во лекување на хипертироидизам и рак. Четвртата група се вештачки форми на хормони за третман на хипотироидизам, пренесува centarzdravlja.hr.
Операција или тироидектомија е хируршко отстранување на цела или дел од тироидната жлезда, а индикациите врз основа на кои се препорачува операција на тироидната жлезда се:
бенигни и малигни тумори на тироидната жлезда
нарушувања на секрецијата на хормоните, кои не можат да се регулираат со лекови
сомнеж за малигно заболување кое не може со сигурност да се докаже
зголемена тироидна жлезда
притисок врз хранопроводникот и душникот поради зголемена тироидна жлезда
козметички причини
Колку од вашата тироидна жлезда ќе биде отстранета за време на процедурата зависи од причината за операцијата. Можно е да се отстрани еден лобус, поголем дел или дури и целата тироидна жлезда.
Терапијата со зрачење и/или хемотерапијата се опции за третман за рак на тироидната жлезда. Двата типа на терапија ги убиваат клетките на ракот и го спречуваат нивниот раст.
5. Како да се грижите за здравјето на штитната жлезда?
Не постои сигурен начин за спречување на болестите, затоа е исклучително важно да се препознаат симптомите, да се реагира што е можно порано во однос на дијагностицирање на проблемот и на крајот, доколку е потребно, да се оди на редовни контроли и да се земе пропишаната терапија. Сепак, она што можете да го направите за вашето здравје на тироидната жлезда е да бидете сигурни дека вашата исхрана содржи доволно јод. Благодарение на јодизираната сол, повеќето луѓе веќе консумираат доволно јод, а внесот може да се зголеми со конзумирање на храна што го содржи:
на сирење
кравјо млеко
јогурт
јајца
морска риба
морска трева
млеко од соја
соја сос
