Косовскиот премиер Албин Курти (48) во интервју за Хина пред новата рунда дијалог за нормализирање на односите со Србија изјави дека нема да дозволи создавање на некоја форма на Република Српска на северот на Косово.На средбата меѓу Курти и српскиот претседател Александар Вучиќ во Брисел на 2 мај, ќе биде претставен нацрт-статусот на општините на северот на Косово, каде живеат мнозинство Срби, што е клучна точка на преговорите.
Курти, кој разговараше со Хина во петокот на економски форум во грчкиот град Делфи, сè уште не го видел нацртот.
Српската страна има приоритет на формирање на заедница на општини со српско мнозинство на северот на Косово, што е предвидено со бриселскиот договор за нормализација на односите од 2013 година.
Косово, од друга страна, се обидува да ја спречи оваа заедница да има извршни овластувања, нагласувајќи дека не сака нешто како Република Српска во БиХ на нејзина територија.
„Со оглед на инсистирањето на Брисел, со задоволство ќе видам каков нацрт подготвиле, иако мислам дека ќе беше подобро прво да ми го презентираа во Приштина. Сепак, ќе се погрижам да се исполни она што веќе беше договорено на 27 февруари во Брисел, постоење на соодветно ниво на самоуправа на српската заедница според највисоките европски меѓународни стандарди за заштита на малцинствата“, рече тој.
„Но, она што нема да го дозволиме е правото на територијализација и создавање на се што би изгледало како Република Српска во Босна и Херцеговина. Нема да дозволиме сателитска парадржава со деструктивна суштина што ќе ја поткопа државноста на Косово“, нагласи тој.
Курти тврди дека гледа сличности со Русија во односите на Србија со соседните земји. „Сепак, нашата земја е нормална демократска земја која им дава индивидуални и други права на своите граѓани, но не дозволува територијализација врз основа на етничката припадност бидејќи е против демократијата и републиката“, додаде Курти, кој е на власт од март 2021 година.
Тој рече дека им служи на сите граѓани на Косово без разлика на етнички идентитет, социјална припадност или верска припадност и дека во Брисел ќе обезбеди уставност и законитост на целата територија на Косово.
„Територијалниот суверенитет и интегритет се нешто што не смее да се нарушува. Сакам нормални односи со Србија, европски односи, добрососедски односи. Заштитата на малцинствата ни е важна. Но, ние не можеме да и дадеме извршни овластувања на локалната заедница бидејќи извршните овластувања се на владата и општините“, нагласи тој.
Дополнително, сакаме да ги зајакнеме јавните услуги кои би им се нудат на сите граѓани без разлика на етничката припадност, а не да ги обезбедуваме поради етничка припадност“, рече тој.
„Значи, да почекаме да видиме како ќе се одвива средбата во Брисел“, изјави тој.
Косово напредува
Курти вели дека „појдовна точка“ на состанокот ќе биде усвојувањето на заедничката декларација за исчезнатите лица на Косово, кое прогласи независност од Србија во 2008 година.
„Имаме уште 1.617 исчезнати лица на Косово. Тие биле насилно киднапирани, а нивната судбина се уште не е позната. Во последните децении во Србија беа откриени пет големи масовни гробници, а од нив беа ексхумирани 950 Албанци, особено во Батајница. Двата гробови се езера каде мртвите тела на Албанците биле потопени во камиони-ладилници, но тие подоцна испливале на површината. Затоа ни е потребна заедничка декларација како почетна точка за средба на високо ниво“, објасни Курти.
Водачот на студентските протести на Косово во 1997 година против режимот на Слободан Милошевиќ, а денес претседател на партијата Движење Самоопределување (Ветевендосје), патува во Брисел охрабрен од двата меѓународни успеси постигнати минатата недела.
Советот на Европа го одобри приемот на Косово во таа организација за човекови права бидејќи така гласаа 33 земји членки од вкупно 45.
Во исто време, ЕУ ги укина визите за Косоварите, за да можат полесно да патуваат во сите земји освен Шпанија, која го задржа претходниот режим.
„Сите граѓани на Косово, сите луѓе во мојата земја, оваа недела се чувствуваа поевропски од кога било“, истакна Курти.
Тој додаде дека визниот режим е укинат по многу години во кои Косово „ги исполни сите поставени критериуми и услови“.
„Ни беа наметнати два и пол пати повеќе услови од соседите. Одлично е што од 1 јануари следната година луѓето нема да имаат потреба од визи за патување, студирање, работа или посета на семејства во дијаспората. Исто така, постигнавме огромен напредок во економијата и демократијата“, рече тој, осврнувајќи се на извештаите на организации како Фридом Хаус, Транспаренси интернешнал и Светската слобода на печатот.
„Тие го потврдија напредокот на Косово во демократските стандарди, владеењето на правото и човековите права. Преминувањето на таа прва пречка за членство во Советот на Европа е признание за нашиот домашен напредок“, изјави Курти.
Одлични односи со Хрватска
„Ние сме навистина благодарни на нашите партнери и пријатели, вклучително и Хрватска, кои ни помогнаа да го надминеме потребното двотретинско мнозинство гласови за Косово да биде во Советот на Европа“, додаде тој.
Хрватскиот министер за надворешни работи Гордан Грлиќ Радман по гласањето изјави дека Хрватска „силно го поддржува“ членството на Косово.
„Имаме одлични односи. Косово и Хрватска се две земји кои произлегоа од процесот на распаѓање на поранешна Југославија. На почетокот на 20 век, Југославија беше создадена за да ја снема „Голема Србија“, а на крајот на 20 век беше уништена Југославија за да се создаде „Голема Србија“, истакна Курти.
„Ние што излеговме, со распаѓање добивме слобода, многу добро знаеме низ какви тешкотии поминавме. Ние сме пријателски земји, пријателски нации и се радуваме на напредок, трговска размена и економска соработка. Заеднички ќе придонесеме за безбедноста на нашиот континент и ќе ја искористиме со двете најважни организации, НАТО и ЕУ. Косово претендира да стане нивна членка, а ние ја имаме целосната поддршка од Хрватска за да ја постигнеме таа цел“, рече тој.
Србија не е демократска земја
Пред една недела се одржаа избори во четири општини во Косово со српско мнозинство, но со поддршка на официјален Белград, Србите ги бојкотираа, спротивставувајќи се на одлуката на косовската влада да ги пререгистрира автомобилите со таблички издадени во Србија на таблички на Републиката. на Косово.
Србите порачаа дека не ги признаваат резултатите од изборите одржани под бојкот, односно дека не сакаат нивните места да бидат управувани од победничкото косовско малцинство.
„Србија не е демократска земја, таа е хибриден режим. Таму, владата се смета за владејачка. Во демократијата, ние ја гледаме владата како услуга. Ние му служиме на народот, нема да владееме со него. Затоа таму не треба да се грижат“, одговори Курти, додавајќи дека прашањето за табличките веќе е решено во Брисел на 27 февруари.
Во 1998 година, по почетокот на војната во Косово, Курти работеше како секретар во канцеларијата на главниот политички претставник на Ослободителната војска на Косово (ОВК). Во 1999 година бил уапсен од српската полиција во Приштина.
„Неколку месеци бев во затвор во Косово, кое беше окупирано од Србија. За време на повлекувањето на српските полициски и воени единици, тие со себе зедоа две илјади воени заробеници. Бев политички затвореник кој стана воен заробеник“, раскажува тој.
„Во Србија ме третираа како исчезнато лице еден месец додека не не посети меѓународниот комитет на Црвениот крст и конечно заклучи дека сме во службен затвор. Иронично, бев во Пожаревац, родниот град на Слободан Милошевиќ“, рече тој.
Тој е осуден на 15 години затвор за, како што вели, „загрозување на територијалниот интегритет и суверенитет на Југославија“.
Српскиот претседател Вучиќ пред неколку месеци го нарече „терористички ѓубриња“.
Тој беше ослободен откако помина две години и седум месеци во затвор.
„Мислам дека преживеав, и покрај тортурата и гладот, бидејќи бев млад. Некои постари луѓе не преживеаја“, посочи тој.
Курти денеска го смета за драгоцено искуство „за водење на земјата, за правда, мир, безбедност и помирување“.
„Времето поминато во затвор е вреден дел од моето искуство, иако таму страдав“, заклучи тој.
