125 години од објавувањето на книгата на Дракула за најпознатиот вампир
Брам Стокер (1847–1912) е роден во Даблин, каде што дипломирал математика. И покрај студиите, тој беше повеќе заинтересиран за други работи освен математиката, бидејќи беше член на Историското друштво и претседател на Универзитетското филозофско друштво, за кое ја напиша својата прва расправа за сензационализмот во литературата и општеството.
Се вработил како државен службеник и во исто време пишувал театарски критики за The Dublin Mail. Во 1878 година се оженил со опколената и посакувана убавица Флоренс Балкомб, која исто така била освоена од Оскар Вајлд. На покана на пријател на актерот Хенри Ирвинг, парот се преселил во Лондон, каде Стокер го водеше театарот Ирвинг Лицеум 27 години. За своето хоби и дополнителните приходи пишувал сензационалистички романи, од кои најпознат е, секако, Дракула од 1897 година. За книгата Дракула осум години студирал европски фолклор и приказни за вампири. Тој има напишано вкупно 12 романи, од кои сите се измислени хорор приказни напишани во готски или романтичен стил. Стокер немаше голема корист од неговите романи за време на неговиот живот, а парите од романите беа повеќе од само задоволство за редовни плаќања во театарот.
Кој е вампир?
Вампирот е митолошко суштество кое се храни со животната сила на живите суштества (крвта). Приказните обично се опишуваат од вампирите како бесмртни или мртви. Денешната слика на вампирот датира од почетокот на 19 век, кога на западната јавност и станаа познати античките легенди од Источна Европа и од Балканот. Според легендата, вампирите имаат бледа, ладна кожа, црвени, златни или црни очи и големи предни заби. Тие имаат и натприродни моќи како брзина, читање мисли, видовитост и екстремно остри сетила, но можат да се трансформираат и во животно. Вампирите не се гледаат во огледалото. Исто така, треба да нè привлекуваат сите (глас, лице, фигура, па дури и мирис). Според легендата, вампирот е убиен од наострен столб со кој некој му го прободува срцето, благословена вода што се полева врз него, сончева светлина што го сјае, оган што го гори или друг вампир го раскинува. За него велат дека го избрка лукот, се плаши и од христијанскиот крст. Иако вампирите се синоним за Романија, легендите од 11 век наваму се појавуваат на места каде што ја негуваат православната вера, особено на Балканот (Србија, Грција, Романија, Македонија, Бугарија).
Влад III. Тепес (1431–1476?)
Влад III. или исто така Влад Тепеш, Влад Набадалец или Влад Дракул бил романскиот принц од Влашка, кој се сметал за романски национален херој за неговата борба против турските освојувачи. Влад го поминал најголемиот дел од својата младост како заложник во заробеништво кај отоманскиот император. Во 1448 година, Османлиите го поставиле на престолот Влашка за да владее со Романија со него, но тој брзо се побунил против нив и побегнал во христијански манастир. Две години подоцна, Влад се вратил на својот престол и, под покровителство на христијанството, започнал света војна за одбрана на Европа од Турците. Извесно време се борел и во Босна. Станал познат по својата екстремна суровост, како кон непријателот, така и кон непослушните луѓе кои владееле со него. Неговиот „заштитен знак“ беше да ги стави жртвите на колци и да ги остави избодените полека да умираат. Се вели дека пиел и човечка крв. За време на неговото владеење, тој убил повеќе од 40.000 непријатели, предавници и нечесни трговци. Влад загинал во битка со Турците на 45-годишна возраст. Турците му ја отсекле главата, ја складирале во мед и му ја испратиле на султанот како трофеј. Книгите со приказни за суровите дела на владата беа првите бестселери на териториите од германско говорно подрачје. Влад Тепеш на децата од Источна Романија им е познат како насилник, бидејќи ги воспитувале со предупредувањето: „Бидете добар или ќе дојде Дракула!“
Римски Дракула (26 мај 1897 година)
Грофот Дракула е измислена личност и најпознатиот вампир што се појавил во книгата Дракула на Брам Стокер, објавена во 1897 година. Според структурата, станува збор за писма-роман, што значи дека е напишан со букви, записи во дневници, дневници. Брам Стокер, исто така, црпеше идеи за приказната од други писатели на фантастични хорор приказни за вампири и други хорор суштества, како и други легенди и приказни. Тој бил особено под влијание на легендата за Елизабет Батор, унгарска крвава грофица која ги одрала своите слугинки и се капела во нивната крв. Книжевните критичари подоцна истражувале (коментирале) голем број теми во романот, како што се улогата на жената во викторијанската култура, конвенционалната и конзервативната сексуалност, имиграцијата, колонијализмот, постколонијализмот и фолклорот. Некои критичари ја забележале сличноста помеѓу романот на Стокер и претходно напишаниот роман за вампири на Кармил Шеридан, само Фану, кого Стокер исто така лично го познавал.
Trivia
На романски, dracul значи ѓавол или змеј, веројатно наречен од храбрите романски воини помеѓу 14 и 19 век и Витези од редот на змејот.
Доста е застапено и презимето Тепеш во Словенија, семејството на скокачи Тепеш е особено познато.
Вампирот, каков што го знаеме денес од филмовите, со потсмев, заводлив и аристократски изглед, првпат се појави во 1819 година во романот „Вампирот“ на Џон Полидори.
Романот Дракула е еден од најчесто прикажуваните романи на сите времиња. Грофот Дракула се појавува во повеќе од 200 филмови.
Првиот филм за Дракула беше германскиот Носферату од 1922 година.
Првиот многу успешен филм за Дракула е од 1931 година. Режиран е од Тод Браунинг, а главната улога ја толкува унгарскиот актер Бела Лугоши.
Најпознатиот филм Дракула е познатиот актер Кристофер Ли (1922-2015), кој исто така се прослави со оваа улога и глумеше во серија филмови со вампирска тема.
Филмот кој најмногу ја следи книгата Дракула од 1992 година во режија на Френсис Форд Копола и одличниот Гери Олдман како грофот од Трансилванија.
Еден куп книги со вампирска тема се преведени и на словенечки, но интересно е што жените се поентузијастички за крвопијците.
Најпознатата словенечка книга за вампирите е „Вампирот од Горјанци“ на Мате Доленц (1978). Според книгата, Винчи Вог Анжловар снимил истоимен филм во 2008 година.
