Суперновата Рефсдал може да помогне да се реши една од најголемите загатки во модерната астрономија – колку брзо се шири универзумот.
Од 1920-тите знаеме дека универзумот се шири. Меѓутоа, една од најголемите космолошки загатки е колку брзо се шири.
Набргу по откривањето на ширењето на универзумот, американскиот астроном Едвин Хабл (по кого е именуван еден од вселенските телескопи) сфатил дека брзината на ширење може да се измери со помош на ѕвезди наречени Цефеиди. Овие се како светилници во вселената, со помош на кои астрономите ги мерат растојанијата во вселената. Покрај овој метод, научниците користат уште еден метод кој го мери ширењето на универзумот со набљудување на космичката микробранова позадина, древната светлина или зрачење што почнало да патува низ универзумот кратко време по неговото создавање, Биг Бенг.
Сепак, и покрај овие два методи, се јавуваат проблеми. Двата методи даваат речиси десет проценти различни резултати. Ова е прилично голема разлика. Замислете дека сте добиле билет за брзо возење, за да дознаете дека во исто време со камерата за брзина, друг уред ја забележал вашата брзина и покажал дека не возите брзина. Секако дека би се жалеле и судот би требало да утврди кој апарат попрецизно мери. Научниците немаат таква опција, па затоа секогаш бараат нови начини за да добијат попрецизни резултати.
Сега можеби пронашле метод кој можеби е попрецизен во мерењето на брзината на ширење на универзумот, пишува порталот sciencealert.com.
Тим предводен од астрофизичарот Патрик Кели од Универзитетот во Минесота објави труд за тоа во Science во The Astrophysical Journal. Накратко: брзината на ширењето на универзумот, според нив, би можела да се измери со набљудување на светлината на суперновите, која стигнува до Земјата преку различни патеки. Суперновите се ѕвезди кои експлодираат, а светлината од нивните експлозии е еден од најмоќните светлосни настани што телескопите можат да ги детектираат.
Во 2014 година, астрономите кои ја набљудуваа суперновата Рефсдал забележаа неколку слики од неа. Наместо еден, се појавија дури пет. Како е ова можно? Кога ѕвезда експлодира, блесокот на светлината се шири во сите правци, но светлината на својот пат кон Земјата може да наиде на големи јата галаксии, кои поради нивната маса и гравитација го свиткуваат просторот и на тој начин ја „присилуваат“ светлината да направи крива наместо права патека, што го зголемува времето на неговото патување до Земјата. Така, масивните објекти во вселената делуваат како еден вид леќа.
Ова може да се илустрира со рутата на три автомобили кои патуваат од Копер до Мурска Собота.
Едниот оди директно на автопат, другиот на главниот пат, а третиот прави круг низ Словенија преку Трст, Келн и Градец (да оставиме настрана зошто, но ова да го земеме како факт). Така, иако автомобилите тргнаа во исто време од Копер, во Мурска Собота ќе пристигнуваат во различно време. Слично се случува и со светлината која ни патува од далечните краеви на универзумот.
Како астрономите ја видоа експлозијата на истата супернова неколку пати можете да видите на видеото подолу. Врз основа на ова, тие можеа да ја измерат временската разлика со која снимките пристигнаа на Земјата и да пресметаат колку се зголемил универзумот во ова време.
Добиените резултати беа споредени со мерењата на брзината на ширење на универзумот со помош на претходно опишаните методи и беше откриено дека нивните резултати се поблиски до оние измерени со мерења на промените во космичката микробранова позадина. Ова ги изненади, бидејќи според нив, поради локацијата на суперновата, резултатот треба да биде поблизок до мерењата со помош на Цефеиди. Новото мерење на тој начин не ја решава загатката и не дава дефинитивен одговор на прашањето колку брзо се шири универзумот, но дава уште еден навестување за тоа како може да се најде еден ден.
