Иако потењето е клучен механизам преку кој телото ја регулира температурата, некои луѓе потат многу малку или воопшто не потат. Оваа состојба, која се манифестира како намалено или воопшто не потење, може да биде не само невообичаена, туку и опасна по живот.
Причините може да варираат од генетски предиспозиции и ретки наследни болести до стекнати состојби, оштетување на нервите и несакани ефекти од лекови. Разбирањето зошто некој не се поти е клучно за спречување на сериозни здравствени компликации, како што е топлотен удар.
Стекнати причини и други фактори
Неможноста за потење не е секогаш вродена. Според здравствениот портал Verywell Health, намаленото или отсутното потење може да биде резултат на голем број стекнати состојби. Оштетувањето на нервите (периферна невропатија), често предизвикано од дијабетес или алкохолизам, може да ги прекине сигналите од мозокот до потните жлезди.
Кожните заболувања како што се псоријаза, изгореници или зрачење можат физички да ги оштетат или блокираат потните жлезди. Исто така, одредени лекови, вклучувајќи некои антипсихотици, антихистаминици и блокатори на калциумови канали, можат да го намалат потењето како несакан ефект. Автоимуните болести како што се лупус и Сјогренов синдром се исто така поврзани со оваа состојба. Дури и некои форми на рак на белите дробови можат да предизвикаат недостаток на потење на едната страна од телото.
Опасности и дијагностички процедури
Најголемата опасност од недостаток на потење е прегревањето. Без можност да се разладите со испарување на потта, температурата на вашето тело може опасно да се покачи, што доведува до топлински грчеви, исцрпеност од топлина и, во најлош случај, топлотен удар. Топлинскиот удар е медицинска итна состојба која се карактеризира со телесна температура над 103,4°F (39,4°C), топла, црвена кожа без пот и можно губење на свеста.
Дијагнозата започнува со темелна медицинска историја и физички преглед. За да се потврди намалено или отсутно потење, лекарите може да користат неколку тестови. Тестот за терморегулација на потење го проценува потењето на целото тело под контролирани услови, додека квантитативниот тест за судомоторен аксонален рефлекс (QSART) ја мери функцијата на нервите што ги контролираат потните жлезди во мала област на кожата.
Мутација на еден ген како причина
Научниците открија дека причината за неможноста за потење може да лежи во мутација во еден ген. Според студија објавена во „The Journal of Clinical Investigation“, истражувачите проучувале пакистанско семејство со неколку деца кои не можеле да се потат. Нивните потни жлезди изгледале нормални, но не функционирале.
Анализата на нивниот генетски код открила дефект во генот наречен ITPR2. Овој ген може да се смета за прекинувач кој им сигнализира на потните жлезди да почнат да работат, а овој сигнал се пренесува преку калциум. Во ова семејство, мала промена во генот – како една буква во упатствата што е погрешно напишана – предизвикала прекинувачот да не работи. Според NBC News, оваа „точкеста мутација“ била доволна за целосно да се запре потењето. Интересно е што засегнатите членови на семејството немале други здравствени проблеми, што значи дека овој ген е специјализиран исклучиво за функцијата на потните жлезди.
Ретки наследни болести
Освен специфични мутации, целосното отсуство на потење (анхидроза) е клучен симптом на неколку ретки наследни нарушувања. Една од најпознатите е хипохидротичната ектодермална дисплазија (HED), мултисистемско нарушување кое, според Националната организација за ретки болести (NORD), првенствено ги зафаќа косата, забите, ноктите и потните жлезди.
Луѓето со HED имаат делумен или целосен недостаток на потни жлезди, што предизвикува нетолеранција на топлина и чести трески. Други симптоми вклучуваат ретка и тенка коса, недостаток на заби и карактеристични црти на лицето. Состојбата најчесто се наследува како рецесивна особина поврзана со Х хромозомот, поради што е целосно изразена само кај мажи.
Лекување и иднината
Лекувањето има за цел да се справи со основната причина, доколку е можно, и да се спречат компликации. Ова вклучува избегнување на напорна активност во топло време, престој во климатизирани простори, носење лесна облека и користење шише со распрскувач за ладење на кожата.
Иако нема лек за самата состојба, научните откритија даваат надеж за други состојби. Истражувањето на генот ITPR2 сугерира дека развојот на лек што го блокира неговиот протеин би можел да го намали производството на пот. Ова би можело да доведе до нови третмани за спротивниот проблем – прекумерно потење (хиперхидроза), кое погодува околу 2% од населението.
