Руското влијание во регионот на Западен Балкан често се споменува геополитички во контекст на руската инвазија на Украина, чија годишнина се наближува. Оваа тема често го пополнува редот на написите на странските медиуми кои се занимаваат со меѓународна политика, а најновиот од серијата написи на оваа тема го означи Западен Балкан како „второ бојно поле“ на Москва, која се обидува да поттикне тензии во оваа област. Си-Ен-Би-Си го анализира ова влијание и улогата на западните играчи, пред се на Европската унија и на САД, нагласувајќи дека приемот на земјите од регионот на ЕУ е „најмоќната алатка“ на Западот во стабилизацијата на Западен Балкан.
Западен Балкан, група од шест земји за кои претставниците на Европската унија постојано рекоа дека припаѓаат на европското семејство, се состои од Албанија, Босна и Херцеговина, Црна Гора, Косово, Северна Македонија и Србија, а ветувањето за пристапување на овој регион во ЕУ е се смета за најмоќна алатка на Западот за стабилизација и интеграција на регионот, се наведува во текстот.
Авторот Сем Мередит, дописник од Лондон кој ја покрива меѓународната политика, вели дека загриженоста за влијанието на Русија во регионот, кој сè уште е обележан со етнички војни во 1990-тите, се интензивира по инвазијата на Москва на Украина.
Тој посочува дека НАТО има забележано и сајбер напади, дезинформации, заплашување и други дестабилизирачки активности на Западен Балкан во изминатите 12 месеци, што е само додаток на тековните регионални тензии, особено во Косово и Босна и Херцеговина.
Мередит го цитираше претседателот на Северна Македонија, Стева Пендаровски, или неговиот говор на неодамнешниот форум во Давос, каде што рече дека верува оти регионот на Западен Балкан е „слаба точка“ на европската безбедносна архитектура.
„Моја проценка е дека ако Русија некако ќе се обиде да го оттргне вниманието на Западот од Украина, што секако е сцена на главното бојно поле и пропаганда, регионот на Западен Балкан е повеќе склон кон тоа отколку Балтикот. . Затоа треба да се грижиме за тоа“, изјави минатиот месец Пендаровски.
„Второто бојно поле за Русија“
Во текстот понатаму се истакнува дека Русија негодува за аспирациите на земјите од Западен Балкан за интеграција во ЕУ и НАТО и го обвинува Кремљ дека работи на искористување на етничките и верските разлики за да ги поткопа овие напори.
Од друга страна, Москва, која долго време ги негува врските со Србија и другите сојузници, ги отфрли тврдењата дека сака да сее хаос низ регионот.
Аднан Ќеримагиќ, висок аналитичар за Западен Балкан во Европската иницијатива за стабилност, рече дека се согласува со Пендаровски и неговата безбедносна проценка за регионот додека трае војната во Украина.
„Причината зошто би се согласил е тоа што, како и во Русија, постои политичка визија на Западен Балкан што не е во согласност со сегашниот облик на неговите граници“, изјави Керимагиќ за CNBC.
Тој додаде дека руската војна во Украина и дава јасна можност на Европа да ја зајакне стабилноста на Западен Балкан. Тој рече дека блокот може да го искористи овој момент за да даде конкретна понуда до земјите, давајќи им шанса да се приклучат на блокот до 2027 или 2030 година, доколку ги спроведат потребните реформи.
Мислам дека ако сакаат да се договорат, ќе мора да ја зголемат понудата за регионот“, рече Керимагиќ.
Претставниците на ЕУ уште еднаш се обидоа да ја потврдат важноста од вклучувањето на Западен Балкан во блокот од почетокот на руската инвазија на Украина, а регионалните лидери го пофалија овој развој на настаните на крајот на минатата година. На самитот ЕУ-Западен Балкан на почетокот на декември, кој се одржа за прв пат во една балканска земја, блокот ја нагласи својата „целосна и недвосмислена посветеност на перспективата за членство на Западен Балкан во Европската унија“.
„Западен Балкан не е и нема да стане воена зона“
Питер Стано, главниот портпарол на ЕУ за надворешни работи, рече дека целосно ги отфрла критиките дека ЕУ не направила доволно за да го поддржи пристапот на Западен Балкан во блокот.
„Фактот што се во процес на пристапување значи дека секој ден се поблиску и поинтегрирани со ЕУ врз основа на нивните напори во спроведувањето на реформите и со значајната помош на ЕУ“, рече Стано.
Запрашан за моменталната безбедносна ситуација во регионот, Стано одговори дека тоа е „повеќе прашање на стабилност отколку на безбедност како такво“.
„Тоа не е воена зона и нема да стане воена зона од две причини. Некои земји од регионот се веќе членки на НАТО, а во други имаме мисии на ЕУ (воени и цивилни) и сите се во процес на влез во ЕУ“, потенцира Стано.
Тој смета дека овие факти обезбедуваат доволно превентивни мерки за заштита од избивање на каков било конфликт.
„Сигурно е дека Западен Балкан е уште едно бојно поле за Русија во однос на странско мешање и манипулација со информации. Тоа се случи порано, но по Украина се интензивираше во однос на целокупното мешање, вклучително и сајбер напади и обиди да се поткопа стабилноста бидејќи Путин не сака тие да се доближат до ЕУ, рече Стано.
Иднината на Западен Балкан е во рамките на ЕУ
Од друга страна, од НАТО беше соопштено дека Стратешкиот концепт на групата, кој беше одобрен на самитот во Мадрид во јуни минатата година, повторно е го потврди стратешкото значење на Западен Балкан за воениот сојуз.
„Јасно е дека руската инвазија на Украина влијае на стабилноста на нашите ранливи партнери и ги изложува на поголем ризик од малигно влијание“, изјави неименуван претставник на НАТО за CNBC, додавајќи:
„Ќе продолжиме да работиме заедно за да ја зачуваме стабилноста и да ги поддржуваме реформите и издржливоста во регионот, бидејќи безбедноста и стабилноста на Западен Балкан се важни за НАТО и за мирот и стабилноста во Европа.
Во својот говор минатиот месец, Пендаровски ги опиша САД како „клучен играч“ во обезбедувањето поддршка на земјите од Западен Балкан.
Како одговор на барањето за коментар, портпаролот на Стејт департментот за CNBC изјави дека Вашингтон останува длабоко ангажиран во регионот, опишувајќи ја иднината на Западен Балкан како „целосно во рамките на ЕУ“.
„Не смееме да дозволиме руската влада да ја користи својата војна по избор за да го попречи напредокот на земјите од Западен Балкан“, рече портпаролот.
Исто така, беше посочено дека „руската војна разјасни колку е неопходна нашата работа да им помогнеме на сите земји од Западен Балкан целосно да ги унапредат демократските реформи и консолидација неопходни за остварување на нивните аспирации за интеграција во европските и евроатлантските институции“.
